Dit is de 120e aflevering van de Livius Nieuwsbrief met nieuws over de Oudheid. Ofwel: we hebben tien jaargangen afgerond.
De nieuwsbrief blijft ook in het tweede decennium van zijn bestaan gratis; voor adreswijzig
Van 2005 tot 2020 vatte ik het online beschikbare oudheidkundige nieuws elke maand samen en mailde dat als de Livius Nieuwsbrief naar een groeiend publiek. Uiteindelijk waren er 7900 abonnees, maar de kwaliteit van de samengevatte berichten was abominabel. Rond 2014 constateerde ik dat 40% van de online-artikelen fouten bevatte die de betrokken wetenschappers herkend behoorden te hebben. Het duurde daarna nog zes jaar tot bij mij het kwartje viel: door die informatie te delen, zelfs als ik aangaf dat het onzin was, was ik medeplichtig aan de academisch desinformatie. Dus stopte ik ermee. De oudheidkunde gaat kapot, zeker, maar het hoeft niet door onze handen te gebeuren.
Hieronder vindt u een van de nieuwsbrieven. Veel links zijn inmiddels verouderd.
=====================
LIVIUS’ EIGEN NIEUWS
We werken opnieuw aan de update van de Livius.org-website. Als u op de hoogte wil blijven, “like” het dan op Facebook. En in de reeks museumstukken: de zeven wijzen, een Keltische graffito en een wapenoffer aan een inheemse godin.
======================================
HET MOOISTE VAN DE MAAND
In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek dit keer een bericht over het eten van kip. Het blijkt op een vrij specifiek moment, rond 300 v.Chr., in één stad, Maresha, voor het eerst op enige schaal te zijn gedaan.
======================================
EGYPTE
Dit is leuk: Naqada-vondsten in Tel al-Farkha, in de delta. Dat is niet de eerste plaats waar je Naqada-materiaal zou zoeken.
En verder: Berenike, Al Hoody, en twee kleine papyrusvondstjes.
======================================
BLOED-ANTIQUITEITEN
De politie heeft een grote zending onderschept. Het staat vast dat ISIS verantwoordelijk is en het lijkt erop dat de organisatie niet meer via Turkije kan exporteren. Verder hebben we deze maand een algemeen artikel en een stuk over de schade in Aleppo.
In een artikel in De Volkskrant werden onlangs de argumenten van de archeologen om bloed-antiquiteiten te negeren verkeerd voorgesteld. Hier legt Richard Kroes uit wat archeologen wél denken: wetenschap is mooi maar niet tot elke prijs.
======================================
HET OUDE NABIJE OOSTEN
Kijk, zo verlies je dus draagvlak voor de oudheidkunde. In Kanesh, een van de beroemdste opgravingen in Turkije, zijn de opgravingen begonnen. Er is nog niets noemenswaardig gevonden, maar de opgravers vertellen dat er eerder tabletten zijn gevonden die licht werpen op de sociale verhoudingen, en geven als voorbeeld dat vrouwen zekere rechten hadden (zoals). Degenen die niets weten over Kanesh zullen hierdoor concluderen dat er sprake is van een recente ontdekking (en worden dus misleid), terwijl de toeristen die de site hebben bezocht, herkennen dat de opgravers niets hebben te melden. Zij zullen toekomstige berichten verder negeren.
En verder: Tulul, Sidon, Ayanis, Aznavurtepe, Dor.
======================================
DE OUDE GRIEKEN
Bij de opgraving van Kastro Kallithea bloggen de studenten over de diverse aspecten van het archeologische werk: 1, 2, 3, 4, 5.
De Elgin Marbles bestaan uit de sculptuur van het Parthenon, maar tot de collectie behoren ook Egyptische voorwerpen. Niemand heeft dat ooit ontkend, maar het wordt nu als nieuws gebracht dat Lord Elgin meer naar Engeland bracht dan alleen Atheens beeldhouwwerk. De aanleiding is veel leuker: het wrak van de “Mentor”, het schip dat de collectie transporteerde, is gevonden en het blijkt dat er nog kunstvoorwerpen – Atheens en anders – aanwezig zijn die het op haar laatste reis meenam.
In de tien jaar dat deze nieuwsbrief nu bestaat, is het botmateriaal uit het graf in Vergina meer dan eens langs gekomen: was het wel of niet van Filippos II, zoals de opgraver beweerde? De discussie gaat verder en er is nog altijd geen duidelijkheid.
En verder: Perperikon en Sagalassos.
======================================
ROME EN ZIJN RIJK
In de stad zelf: Monte Testaccio. En een wel érg ongelukkige manier om nieuws te presenteren: Augustus liet geen stad van marmer achter. Duh. Zou ooit iemand ’s keizers bluf letterlijk hebben genomen?
De transitie van de Oudheid naar Middeleeuwen staat de laatste jaren sterk in de belangstelling. Het wordt steeds duidelijker dat een epidemie in het midden van de zesde eeuw erg belangrijk is geweest, omdat door het verlies aan mensenlevens de stedelijke infrastructuur instortte. Nu kunnen we vulkaan-activiteit toevoegen: een uitbarsting in 536 werd gevolgd door koele zomers en slechte oogsten, waardoor de ondervoede bevolking kwetsbaar was voor de epidemie.
En verder: Megiddo (don’t believe the hype – hier een stukje van twee jaar geleden), Carnuntum, Burgas, Arles, Sagalassos en Romeinse schoenafdrukken in Hippos.
======================================
BENOORDEN DE ALPEN
Deze maand alleen een nieuwtje uit Den Haag en een leuk bericht over het toegankelijk maken van de belangrijke vondsten onder de basiliek van Tongeren.
======================================
ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM
Soms staat er bij chronologische discussies echt iets op het spel. Het maximalisme/minimalisme-debat staat of valt met de datering van monumentale gebouwen uit de Vroege IJzer-IIa-tijd, waarvan het begin moeilijk valt te bepalen. Speciaal hievoor ingesteld onderzoek leverde niets op. Uw redacteur legt uit.
Onlangs werd aangekondigd dat oude boekrollen met CT-scans konden worden gelezen. Zo is een Leviticus-fragment gelezen.
In Galilea zijn nogal wat synagogen geïdentificeerd uit de Late Oudheid, met beeldschone mozaïeken. Nu ook in Huqoq en Horvat Kur – nieuws om helemaal blij van te worden.
Je kunt zeggen van de recente schandalen over papyrusfragmenten wat je wil, de betrokkenen bij het Evangelie van de Vrouw van Jezus-schandaal pakken wel aan: hier gaat men verder met schoon schip maken.
======================================
OVERIG
De Oudheid eindigt met de hierboven genoemde demografische crisis, waarna het machtsvacuüm werd opgevuld door de islam. Dat is een gebeurtenis die niet goed wordt begrepen. Deze maand ontstond echter enige duidelijkheid toen een Koranmanuscript ontzettend vroeg werd gedateerd. Uw redacteur legt de context uit en Richard Kroes somt op welke vragen overblijven.
De veranderingen in onze atmosfeer zullen ervoor zorgen dat in de toekomst koolstofdateringen moeilijk worden. Voor het goede begrip: het gaat niet om materiaal dat al gestorven is, dus voor de oudheidkunde verandert er niets. Ze zullen in het jaar 3000 echter geen dateringen kunnen doen van voorwerpen uit het derde millennium.
En verder: problemen bij Museumpark Orientalis, terwijl het Rijksmuseum van Oudheden verbouwt. (Er is geen verband tussen die twee.)
======================================
BOEKEN
De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.
“Power and Pathos: Bronze Sculpture of the Hellenistic World” is een tentoonstelling die vanaf 28 juli is te zien in het J. Paul Getty Museum in Los Angeles: “During the three centuries between the reigns of Alexander the Great and Augustus, artists around the Mediterranean created innovative, realistic sculptures of physical power and emotional intensity.” Er is een grote collectie van zeker vijftig bekende hellenistische bronzen beelden bij elkaar gebracht, en die zijn ook te zien in de prachtige catalogus.
Alexander Smarius, docent klassieke talen aan het Vossiusgymnasium in Amsterdam, maakte een klein maar handzaam boekje (Met het Oog op Rome – Het Forum Romanum) met daarin een rondleiding over het Forum Romanum in Rome, waarin alle zichtbare en monumenten aan bod komen. Smarius maakt de lezer tot een actieve kijker en het boekje is daardoor onmisbaar bij een bezoek aan wat ooit het hart van het Romeins Rijk was.
Het Forum is ook de plek waar Julius Caesar tot de hoogste politieke kringen doordrong. De Blackwell Companion to Julius Caesar gaat uitgebreid in op de daden en het leven van deze staatsman: “it explores Caesar from a variety of perspectives: military genius, ruthless tyrant, brilliant politician, first class orator and sophisticated man of letters”.
Orosius and The Rhetoric of History van de Gentse hoogleraar Peter Van Nuffelen gaat over de laatantieke auteur Orosius (leefde ongeveer 385-420) die vooral bekend is van een werk met de titel Geschiedenis tegen de heidenen en een werk over de ideeën van Augustinus. Orosius reisde vanuit zijn geboortegrond in Spanje over de Middellandse Zee en werkte een tijd samen met de kerkvaders Augustinus en Hiëronymus.
======================================
DWAASHEID
Flabber is een vrolijke website zonder wetenschappelijke ambitie, dus als ze er “Dit is het oudste stuk muziek ter wereld waarvan we weten hoe het klinkt” schrijven, is er geen reden om er vuur en zwavel op te laten neerregenen. Maar toch: er is veel oudere muziek dan het genoemde Griekse wijsje, zoals deze hymne. Het zou de moeite van het constateren niet zijn geweest als het niet illustratief was voor het vooroordeel dat als iets maar uit Griekenland komt, het ook wel het oudste zal zijn. En overigens is er nog dit interessante interview over antieke muziek.
======================================
EN TOT SLOT
Dat grootse kunst niet altijd leidt tot grootse imitatie, leert dit deprimerende geval.
In het berichtje onder de link bij: “HET MOOISTE VAN DE MAAND” mis ik het Ei als consumptieartikel. Wel stond er iets over relatief veel hennetjes ten opzichte van haantjes… wat alleen in verband werd gebracht met hanengevechten. Enige gedachte vanuit Liviuskringen?
Nee, daar denk ik niet over. 😉
Erg jammer dat je de vreselijk bevooroordeelde uitzending over Orientalis laat zien zonder enige context. De aanleiding was een politieke zaak waarbij GL als enige de pre-verkiezingsbeloften over steun wilde waarmaken, en de rest van de partijen achter een pilaar wegkropen. Waarom OG een ‘laten we eens zien wat we kapot kunnen maken uitzending’ deed. De interviews zijn zeer negatief: de expert aan het begin is een uur lang geïnterviewd, maar alleen de negatieve conclusies werden getoond. Ook de ‘spontane interviews’ in Groesbeek laten alleen zien wat OG wil tonen. Ik woonde jaren in Utrecht maar ik beklom de Domtoren pas toen ik elders woonde. betekent dat de Dom een mislukt object is?
Inmiddels is het park een tegenoffensief in de media gestart, hebben bijna alle Nijmeegse partijen zich gecommitteerd aan het bespreken van steunplannen en heeft de krant positievere stukken gepubliceerd. Het laat-Romeins festival trok (ondanks een slechte week qua weer) ook weer grote aantallen bezoekers (terugkerende ook) en de vrijwilligers in het park gaan gewoon door met het overeind houden van hun geliefde werkplek en probeert iedereen dit staaltje van ‘komkommertijd-negativisme’ te doorbreken.