Even iets recht zetten. Een paar dagen geleden viel op deze kleine blog een bijdrage te lezen van een dikke Amsterdamse historicus, tevens medewerker van uw binnenkort favoriete oudheidkundige tijdschrift Ancient History Magazine, die in de Livius Nieuwsbrief uw aandacht vroeg voor

een lief artikel over de zorg waarmee een vier millennia oude perkamentrol wordt gerestaureerd.

Naar aanleiding van die opmerking kreeg opgemelde dikke Amsterdamse historicus een mailtje van een vriendelijke papyroloog, Klaas Worp, die hem op de vingers tikte. In het artikel in The Guardian waarnaar was gelinkt, was immers geen sprake van een perkamenten rol, maar van een rol gemaakt van leer.

De vriendelijke papyroloog wees de dikke Amsterdamse historicus erop dat er verschil is tussen deze twee schrijfmaterialen. Schrijven op stukken leer is iets van alle tijden, het schrijven op perkament lijkt begonnen in de vierde eeuw v.Chr. Zo zijn er perkamenten documenten gevonden in Baktrië, waarop koning Artaxerxes V Bessos wordt genoemd, de laatste Achaimenidische vorst. (De beroemde anekdote dat perkament in Pergamon in de vroege tweede eeuw is uitgevonden nadat koning Ptolemaios V Epifanes de export van papyrus had verboden, is dus onwaar.)

Wat is het verschil? Dat staat op bladzijde 11 van R.S. Bagnalls The Oxford Handbook of Papyrology (2009), een turf die de dikke Amsterdamse historicus al eens eerder heeft aangeschaft (op advies van de vriendelijke papyroloog).

Huiden – meestal afkomstig van een kalf, geit of schaap – werden schoongemaakt, ontdaan van beharing, gestrekt en gedroogd, en daarna behandeld met aluin en kalk. Perkament, of vellum, zoals men het ook noemde, verschilt van leer doordat het niet is gelooid.

Kortom, de vier millennia oude Egyptische tekst, niet geschreven op perkament maar op leer, was geschreven op een schrijfmateriaal dat zorgvuldig was geprepareerd en daardoor wat beter bestand was tegen vocht en rot. Hierdoor is het nog altijd zinvol te proberen de tekst te restaureren. U leest hier meer over de zorg waarmee een vier millennia oude leren rol wordt gerestaureerd.