Ik mag graag een eind fietsen en een tijdje geleden maakte ik het volgende mee. Ik reed met een tweede fiets aan de hand door de Amsterdamse Beethovenstraat. Daar heeft architect Winy Maas twee prachtige flats gebouwd, waardoor er al tijden bouwwerkzaamheden zijn en je moet uitwijken naar de overkant. En later weer terug, in een bocht waar ook een helling is met nog meer bouwwerkzaamheden, waar auto’s bovendien een bocht maken. Juist daar moeten fietsers dan 90˚ draaien. Het is prima te doen maar er kwam, net toen ik die bocht aan het nemen was, een auto de heuvel af. Een fractie van een seconde stond mijn alarm aan, tot ik het blauwe taxikenteken zag en wist dat dit een ervaren chauffeur was die dit punt goed kende.
Onbewuste noties
Het voorval bleef door mijn hoofd spelen. Dat een blauw kenteken geruststellend is, is iets waar je eigenlijk nooit bij stilstaat. Het is een van de onbewuste noties die je als fietser hebt. Fietsen is immers iets dat je grotendeels onbewust doet. Niemand denkt na over het verplaatsen van het gewicht en naar rechts sturen terwijl je je linkerpedaal naar beneden trapt. Fietsen gebeurt volkomen subliminaal.
Te midden van de auto’s zijn voetgangers en fietsers kwetsbaar. Ik weet dat het wat pathetisch klinkt, maar op een drukke straat schakel je – ik heb dit ooit besproken met een psycholoog – over op een soort overlevingsmodus. Je let op bewegende objecten zoals auto’s, want die zijn potentieel gevaarlijk, en let niet op stilstaande objecten. Ik heb weleens eerder beschreven dat een fietser in de Amsterdamse Rozengracht geen stoplichten waarneemt omdat hij op andere dingen let. Letten moet.
Buitenlanders & ouders met kinderen
Nog een andere onbewuste notie, die ik nog minder goed kan verwoorden dan de vorige: je herkent een buitenlandse fietser. Ik weet niet waaraan precies, maar als zo iemand dertig meter voor je rijdt, weet je al dat je voorzichtig moet zijn bij het inhalen, omdat zo iemand onverwachte bewegingen kan maken. Dat je buitenlandse fietsers van een afstand herkent, is overigens geen excuus om huurfietsen niet een opvallende kleur te geven, want ze zijn echt een gevaar op de weg. Eigenlijk zouden fietsen alleen verhuurd mogen worden op vertoon van een Nederlands paspoort.
Toen ik erover nadacht, kwam een andere onbewuste notie boven. Ik ben alert als ik ouders met kinderen zie. Los van het feit dat iedereen iets beschermends over zich krijgt bij het zien van minderjarigen: de ouders gaan zich plotseling aan de verkeersregels houden. Volkomen onvoorspelbaar. Levensgevaarlijk. (Dit is ironie. Iets wat je meent en niet meent tegelijk.)
Over een paar uur gaat de zomertijd in. Het is weer mogelijk lange fietstochten te maken zonder dat je de laatste stukken in het donker moet rijden. Geniet ervan, en wees voorzichtig.
“Ik weet dat het wat pathetisch klinkt”
Ik vind dat als levenslang fietser helemaal niet. Auto’s zijn potentiële moordwapens. Bij botsingen tussen auto’s en fietsers zijn het vrijwel nooit de automobilisten die overlijden. Gelukkig beseffen de meesten van hen dat. Helaas is één uitzondering voldoende om mij levenslang hulpbehoevend te maken.
Of het overlevingsinstinct is weet ik niet; als het dat is moeten fietsers het flink ontwikkelen.
Heel egoistisch acht ik mijn leven en gezondheid belangrijker dan eventuele ergernissen van automobilisten, die toch al weinig of geen idee hebben van het gevaar dat fietsers lopen.
Daarom ben ik ook fel anti- gebouwen… want als die instorten, nou… je zou er maar potentieel onderliggen!
Dat is niet egoïstisch, da’s normaal. Vooral omdat ook veel mensen onbewust autorijden.
In een drukke straat – zeg de Leidse Breestraat – is een basaal bedoelde verkeersregel als stoppen voor het zebrapad helemaal geen goed idee.
De politie doet soms of ze dat niet begrijpt…
Het brengt ook niet het beste in fietsers naar boven, mea culpa…
Fietsen is – net als autorijden – een complexe opeenvolging van handelingen, waarbij allerlei spiergroepen gecoördineerd motorisch samenwerken. Het is net als lopen en schaatsen iets dat je moet leren en dat gaat doorgaans met vallen en opstaan. Maar oefening baart kunst.
Veiligheid is een van de cruciale levensvoorwaarden. Daar is aandacht voor nodig. Die aandacht is er niet als we iets nieuws moeten leren; ons brein voelt zich daar niet senang bij. Daarom is het wel prettig dat we een rijinstructeur naast ons hebben zitten als we bijv. leren autorijden. Die ziet wat wij niet zien, omdat we het te druk hebben met het uitvoeren van al die complexe handelingen, het toepassen van verkeersregels en het anticiperen op de verkeerssituatie.
Zodra al die handelingen een automatisme zijn geworden – er wordt wel gezegd dat het dan in onze ruggengraat zit – kunnen we zelfstandig de weg op. Ons brein heeft de aandacht die nodig is om veilig aan het verkeer deel te nemen. Tenzij we natuurlijk die ruimte gaan benutten voor andere mentale bezigheden; daar komen brokken van…
Ik zag laatst iets op YouTube (vraag me niet waar of wat); het betrof een fiets waarbij het stuur geblokkeerd was om naar links te draaien… waardoor het dus onmogelijk werd om rechtsaf te slaan! 🙂
Onbewust draai je altijd iets in de tegenovergestelde richting voordat je een draai kunt maken…