Verzameling stukjes over toerisme: dingen waar ik langs ben gekomen en graag met u deel.
De vaste lezers van deze blog zal het wellicht zijn opgevallen: ik ben momenteel voor mijn werk in Tunesië. En omdat ik onverwacht wat tijd over heb, trakteer ik u op wat foto’s uit dat mooie land.
Het Bardomuseum in Tunis is het voornaamste museum van Tunesië. Het heeft een heel mooie collectie Romeinse mozaïeken. Hierboven heeft u een voorbeeld: een olijfoogst. Ik schreef al eerder over een mooi mozaïek dat Vergilius voorstelt, over de reis van Afrodite en een goudschat.
Mijn laatste dag in Beiroet begon met een vroeg ontbijt met journalist Michael Young, die ik weleens eerder heb gesproken. Eén van de dingen die ik wilde weten was waar Kim Philby, de roemruchte spion, nu had gewoond voordat hij zich in januari 1963 uit de voeten maakte naar de Sovjet-Unie. Ik had afgelopen dinsdag al gezocht naar het huis, waarvan ik wist dat het bestond, en bleek er recht voor te hebben gestaan zonder het te herkennen.
Young en ik hadden het verder over de dingen die je zoal kunt verwachten: “the situation”, de conclusie dat het Libanese systeem sinds 2020 definitief kapot was, dat het land zichzelf zonder regering nog enigszins draaiend hield, dat Hezbollah de staat de facto had overgenomen, dat het er al met al niet goed voorstond, maar dat de gevarieerdheid van de bevolking een nog steeds bestaande troef was.
Ik denk dat wereld zich – daar kan zelfs de conservatiefste conservatief het mee eens zijn – snel zal moeten aanpassen en dat het grootste gevaar voor iedere samenleving de nostalgie is naar een overzichtelijker verleden dat nooit heeft bestaan. In Libanon zijn er federalisten, die denken dat het opsplitsen van het land een manier is om de luiken dicht te doen, maar Young meende dat dat niet zou lukken.
Ik kwam op vrijdagavond aan in Libanon en heb sindsdien drie dagen doorgebracht in Beiroet, Zahlé en de Qadisha-vallei. Het is verbluffend hoeveel kleine karweitjes zich in zo korte tijd opstapelen. Die heb ik vandaag maar eens afgewerkt. Ook ging ik naar twee musea die open hadden moeten zijn, maar die gesloten bleken. Dat gebeurt wel vaker. Ik herinner me dat, toen de Libanese overheid in de coronacrisis de ambtenaren had toegestaan thuis te werken, ook de bewakers van een opgraving bij Sidon thuis waren, zodat we het terrein niet op konden. Op dat moment frustrerend maar welbeschouwd grappig.
Ik heb een bevriende archeologe gevraagd of zij duidelijkheid kon scheppen, dus wie weet komt het er morgen nog van. En anders heb ik een reden om terug te komen.
Verder heb ik wat losse aantekeningen. Dingen die me zijn opgevallen. Ik geef u geen garantie dat ze kloppen of op een of andere manier juist zijn: ik geef alleen maar door wat ik me heb laten vertellen en wat ik denk te hebben begrepen. Voor verificatie komt u zelf maar kijken.
De maronieten zijn een van de belangrijkste christelijke groepen in Libanon. Waar die groep precies vandaan komt, is een ingewikkeld verhaal, waarvan het deel over een Arabische migratie vanuit Jemen naar het noorden (dankzij die Arabische inscripties waarover we het hier al eens hadden) inmiddels geldt als achterhaald en waarvan het deel over christelijke disputen en monothelisme te ingewikkeld is om hier te herhalen. Wie Sint-Maron was is ook nogal lastig. Waarom de maronieten Syrië hebben opgegeven en zich hebben teruggetrokken in Libanon, is helemaal ingewikkeld.
Gelukkig is het enige dat u weten moet wel simpel: ze werden rond 1100 bedreigd door Byzantijnen, Fatimiden en Seljuken, en kozen daarom voor samenwerking met de Kruisridders. Een samenwerking die lang niet altijd harmonisch was maar die wel betekende dat de maronieten zich meer en meer zijn gaan beschouwen als oostelijke buitenpost van de rooms-katholieke kerk. De maronitische “patriarch van Antiochië en het gehele Oosten”, Bechara Boutros al-Rahi, is tegelijk kardinaal van Rome. De maronitische basiliek in Beiroet is een kopie van de Maria Maggiore en maronitische geestelijken volgen een deel van hun opleiding in Rome.
[Tweede deel van een artikel van Hans Overduin over de reis van Abraham Kuyper rond het Middellandse Zee-gebied. Het eerste deel was hier.]
We schrijven inmiddels januari 1906. Hoewel Kuyper West-Anatolië had bezocht, stak hij van vanuit Smyrna niet direct over naar Athene. Hij nam een omweg via Egypte en Soedan (na eerst nog in Libanon, Syrië en Palestina te zijn geweest), waar hij met name de overblijfselen van de aloude Egyptische beschaving bezocht. Zijn reactie is opmerkelijk. Hoewel hij onder de indruk was van de ruïnes, bleven deze massieve resten volgens hem ver achter bij de overblijfselen van de klassiek Griekse beschaving.
Hier wordt de toon gezet van Kuypers mening over Griekenland. Vervolgens moest Noord-Afrika het ontgelden. Het sleutelwoord hierbij is “lelijkheid” (Kuyper hanteert zelf de term “affreus lelijk”) en dat sloeg zowel op het landschap als op zijn bewoners. Hij vergeleek de ongenuanceerde Maghreb met de fijne lijnen en de edele trekken van het Griekse landschap en zijn bewoners. Zo’n opmerking zou tegenwoordig ondenkbaar zijn en voor racistisch worden versleten, maar in die tijd was dit slechts een objectieve observatie.
In 2015 zond de toenmalige omroep IKON een achtdelige documentaire uit getiteld “Om de oude wereldzee”. De tv-serie ging over de reis die Abraham Kuyper (1837-1920) in 1905 en 1906 maakte naar landen rondom de Middellandse Zee, die hij “de oude wereldzee” noemde. De presentator van de documentaire was George Harinck, hoogleraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en Kuyper-specialist.
Kuyper had in 1905 de verkiezingen verloren en zag nu ruimte voor deze reis. De aanleiding vormde het feit dat Kuyper zich zorgen maakte over de toenemende invloed van de islam in landen in deze regio (zoals het toenmalige Ottomaanse Rijk), over de machtsverschuivingen die dat met zich meebracht en over de betekenis daarvan voor Europa. Als een waar onderzoeksjournalist probeerde hij de islam van binnenuit te doorgronden. Zo bezocht hij onder meer een badhuis, voor die tijd tamelijk bijzonder.
Ik zag, geloof ik, ontzettend vooruit naar een dag als deze: zonder afspraken of andere verplichtingen, zwervend door een deel van Beiroet dat ik niet goed ken. De oude stad bestaat, grosso modo, uit twee heuvels, waarvan de westelijke traditioneel soennitisch is en de oostelijke traditioneel christelijk. In het oosten is daar – om welbekende redenen – begin twintigste eeuw een Armeense voorstad bij gekomen en de afgelopen zestig, vijftig jaar groeiden in het zuiden Palestijnse vluchtelingenkampen – feitelijk stadswijken – en een sji’itische voorstad. Ik logeer doorgaans op de westelijke heuvel en wilde nu de oostelijke eens zien.
Niet dat ik hier nooit kom. Ik wist al dat ik bij café Mathaf kon ontbijten. De naam betekent zoiets als “museumcafé”, want het is recht tegenover het Nationaal Museum, dat ik dit jaar maar eens oversla. Ik was de eerste gast; men was de ramen nog aan het lappen terwijl ik mijn espressootje wegtikte, lekker lezend in de zon.
Ik ben momenteel in Beiroet en zit te schrijven op een hotelkamer. Doel van de reis: een beetje studie, een beetje vakantie, een beetje vrienden bezoeken, voor wie ik ook wat medicijnen meeneem. Insuline en dergelijke zijn in Libanon namelijk moeilijk verkrijgbaar. Dit land heeft immers de dubieuze eer te zijn beland in de top-drie van grootste economische crises sinds 1850. Hoe dat is gekomen, leest u hier. De mensen zelf zeggen dat zich inmiddels een nieuw evenwicht, zij het op een lager niveau, aan te vormen is. Mij lijkt dat zelfbedrog.
First things first: een bedankje. Mijn bezoek is mogelijk doordat de agent die mijn reizen organiseert, V-Incentive in Haarlem, mijn ticket sponsorde. Verder beschik ik over een behulpzaam vriendennetwerk waarin ook een arts aanwezig was. Dank jullie wel. Het vergt allemaal wat voorbereiding, maar de medicijnen zijn nu hier.
Zoals ik al vertelde, noopte de machinistenstaking in Duitsland me om mijn bezoek aan de Thesaurus in München uit te stellen. In plaats daarvan ben ik een eind wezen fietsen. Ook een manier om het nuttige met het aangename te verenigen. Het weer werkte mee en we hebben volop genoten. Voor wie het ook eens wil proberen zijn hier onze ervaringen. 285 kilometer in zes dagen vergt geen wielrenconditie maar je ziet van alles.
De eerste dag, woensdag, fietsten we van Kerkrade naar Düren. Het was enigszins voorspelbaar dat dit de minste dag zou zijn. Voorbij Kerkrade liggen wat dorpjes die weinig speciaals te bieden hebben; daarop volgt het bruinkoolwinningsgebied. Ik hoopte er desondanks iets leuks van te maken door de hoofdwegen te vermijden, maar had het vermogen van Google Maps onderschat om je letterlijk het bos in te sturen. In het verleden waren we weleens over een niet langer bestaand Zuid-Limburgs bospad gestuurd, dit keer was er tenminste een pad, maar daarmee was dan ook alles gezegd. Voordeel is wel dat we nu stoere verhalen kunnen vertellen over routes waar we omgewaaide bomen moesten ruimen voordat we verder konden. In Düren logeerden we in een prima hotel tegenover een supermarkt, waar we nog even inkopen konden doen.
Op een uurtje rijden ten zuidoosten van het prachtige Urbino (bezoek er vooral het Palazzo Ducale en het Oratorium van San Giovanni, dat laatste vanwege de schitterende fresco’s van de gebroeders Lorenzo en Jacopo Salimbeni) ligt het onooglijke plaatsje Pergola. Je rijdt er zo maar aan voorbij, maar Pergola herbergt een bijzonder museum, dat zeker een bezoek waard is.
Net als kanunnik Joseph Sautel in het Zuid-Franse Vaison belangrijke vondsten deed, zo kwam diens ambtgenoot Giovanni Vernarecci in de tweede helft van de jaren veertig van de vorige eeuw op het spoor van een zeer belangrijke vondst uit de Romeinse periode. Vernarecci hoorde het verhaal over twee boeren, die in de aarde van het dorpje Cartoceto fragmenten verguld brons hadden gevonden. Hij ging erop af, samen met enkele politieagenten, maar de vondsten waren zo maar “verdwenen”.
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.