Het gebouw van het nieuwe museum Narbo Via in Narbonne is sensationeel. Het is ontworpen door Foster + Partners, een zeer gerenommeerd architectenbureau. Toen het museum klaar was, kon het helaas vanwege de coronapandemie zijn deuren niet voor het publiek openen. Vanaf mei 2021 kon het museum bezoekers ontvangen, in december werd het gebouw officieel geopend.

Geen straat

Bij Narbo Via gaat het niet om een Romeinse straat, zoals de naam doet vermoeden. Als antieke straatnaam zou het sowieso voor Romeinen niet te begrijpen zijn, aangezien straten meestal werden vernoemd naar degene die de ze had laten aanleggen, zoals de Via Domitia naar Gnaeus Domitius Ahenobarbus. Soms werd het eindpunt van de straat aangegeven, zoals de Via Tiburtina, die naar Tivoli (Tibur) leidt. En in dat geval zien we een bijvoeglijk naamwoord afgeleid van de naam van de stad. Het zou dus de Via Narbonensis moeten zijn, maar die zou dan in Narbonne moeten eindigen. In de ontwikkelingsfase heette het museum MuRéNA, “le Musée Régional de la Narbonne Antique”. Ik moet toegeven, dat Narbo Via toch iets pakkender is. Narbonne ligt aan de Via Domitia, wat bij de naamgeving ook een rol zal hebben gespeeld.

Het gebouw

Het museum is een groot, vlak gebouw, gelegen in een niemandsland bij een kanaal. Voor de muren is een speciaal soort gelaagd okerkleurig beton gebruikt om het gebouw goed in de omgeving te integreren. Deze laagjes zouden volgens de architecten een verwijs naar de stratigrafie in de archeologie zijn, maar daar was ik zelf niet op gekomen.

Omdat in dit gebied regelmatig overstromingen voor wateroverlast zorgen staat het gebouw wat verhoogd, en is er ook speciaal op gelet dat het binnen niet te vochtig wordt. Je komt binnen via een soort atrium, waar nog echt regen in een impluvium valt. Aan de wand zie je een kaart van het Romeinse rijk. Er volgt een grote hal, met kassa’s en een cafetaria, dat tijdens ons bezoek helaas gesloten was, waardoor het een erg lege indruk maakte.

Als je het museum binnen bent, valt meteen het middelpunt van het museum op: de mur lapidaire. Dit is een enorme stelling (hoogbouwmagazijn is een woord dat ik ervoor gevonden heb), zesenzeventig meter lang en tien meter hoog, waarin 760 blokken steen liggen, met ofwel inscripties ofwel afbeeldingen erop. Deze stenen kunnen door een speciaal systeem automatisch worden uitgewisseld, maar dat mag het publiek niet doen. Je kunt op grote touchscreens bepaalde stenen uitkiezen en krijgt er dan informatie over. Op foto’s die je kunt draaien kun je echt elk detail zien.

Tentoonstelling

Achter deze muur is de administratie en restauratieafdeling van het museum ondergebracht. Het museum zelf bevat ook vooral inscripties, maar nu volgen interessantere stenen met meer tekst. Gek genoeg wordt er op de bordjes alleen een samenvatting van de tekst op de stenen gegeven, meestal ontbreekt de Latijnse tekst en een precieze vertaling. Juist dat zou ik nou leuk vinden; nu heb ik weliswaar Latijn gestudeerd, maar iedereen die op school een beetje Latijn heeft geleerd wil toch wel eens een inscriptie ontrafelen.

De vaste tentoonstelling is in zes thema’s verdeeld: het ontstaan van Narbonne ofwel Narbo Martius, de bloeitijd van Narbo Martius (met vooral resten van de grote monumenten), het leven in een Romeinse stad (grafinscripties vooral), het Romeins huis (geïllustreerd aan de hand van de opgraving van een huis in Clos de la Lombarde met resten van muurschilderingen en mozaïeken), de handel (hier zijn amforen te zien, en grafstenen met schepen) en het christendom (christelijke sarcofagen). Natuurlijk ontbreken films en touchscreens niet.

Oorsprong museum

Dat de focus zeer op stenen ligt, is te wijten aan de oorsprong van het museum. Dit museum is het resultaat van de samenvoeging van twee musea: het archeologische museum van Narbonne en het Musée Lapidaire, ofwel een museum dat geheel gewijd was aan Romeinse stenen, natuurlijk met inscripties erop of stukken van graven of gebouwen.

Na Rome is Narbonne de stad waar de meeste Romeinse inscripties vandaan komen. De middeleeuwse stadmuren van Narbonne waren namelijk uit de resten van de Romeinse stad opgebouwd. Toen deze in de negentiende eeuw werden afgebroken, waren er mensen die hebben ingezien dat deze stenen bewaard zouden moeten worden. Omdat de kerken na de revolutie meestal leeg stonden, werden ze in een kerk bewaard. Daar stonden ze tot voor kort bijna boven op elkaar gestapeld. In totaal zijn er bijna 2000 inscripties uit Narbonne overgeleverd, een hele band van het Corpus Inscriptionum Latinarum (XII) is eraan gewijd.

Filialen

Narbo Via heeft nog twee interessante filialen: het horreum en het amphoralis. Het horreum bestaat uit de kelders van waarschijnlijk een Romeins horreum, ofwel graanopslagplaats. Deze zijn onder de grond bewaard gebleven, gedeeltelijk als kelders van middeleeuwse huizen, en voor bezoekers toegankelijk. Het horreum ligt midden in de oude binnenstad van Narbonne, dus dat is gemakkelijk te bereiken.

Het amphoralis ligt buiten de stad en is alleen met een auto te bereiken. Aangezien we met het openbaar vervoer onderweg waren, hebben we dat niet bekeken. Het klinkt wel interessant: het is een antieke amforenwerkplaats, die daar is opgegraven.

Mocht er iemand in de buurt van Narbonne komen, is museum Narbo Via zeker de moeite waard. Er zijn vaak ook tijdelijke tentoonstellingen, dus altijd een reden er nog eens heen te gaan!

***

Een gastbijdrage van Josine Schrickx. Dank je wel Josine!