Michael Mann

On door Jona LenderinginVerbijstering, Wetenschap, Wetenschapscommunicatie
De hockeystick
De hockeystick

Niemand wordt graag vergeleken met een kinderverkrachter. Dat je, na zo’n belediging, naar de rechter stapt, is alleszins begrijpelijk en ik zal het klimaatwetenschapper Michael Mann – u kent hem van de “hockeystick” – niet kwalijk nemen dat hij het deed. Als u de details wil kennen, moet u die hier maar even nalezen; mij gaat het er in dit stukje om dat Mann het beter niet had kunnen doen.

De achterliggende vraag is hoe de wetenschap omgaat met het grote publiek. De voorlichting kent drie fases. In de eerste presenteer je de feiten. Zijn die onvoldoende om mensen te overtuigen, dan komt de tweede fase, waarin je uitlegt waarom wetenschappelijke informatie beter is dan andere. Een recent advies van de KNAW/JA adviseert voorlichters zoveel mogelijk “het wetenschappelijk bedrijf” uit te leggen. Omdat je ook daarmee sommige mensen niet overtuigt, zoek je in de derde fase naar de bezorgdheid die verhindert dat ze waarde hechten aan wetenschappelijke resultaten.

Om twee voorbeelden uit de eigen, oudheidkundige praktijk te geven: als je zegt dat er tussen de antieke Macedoniërs en Grieken spanningen hebben bestaan of als je wijst op het gepolitiseerde karakter van de Israëlische archeologie, dan overtuig je niet iedereen. Doorgaans is het echter voldoende om uit te leggen wat het wetenschappelijk bedrijf inhoudt om mensen alsnog te doen begrijpen waarom je schreef wat je schreef. Het komt daarbij goed uit dat archeologische deducties, het historisch ambacht en het filologisch handwerk leuk genoeg zijn om mensen te boeien.

Het lukt echter niet altijd. Ook als je het handwerk uitlegt, blijven er mensen die zich niet laten overtuigen – die zich niet willen laten overtuigen. Ze zijn om iets bezorgd en het is niet moeilijk te zien wat: de noordgrens van Griekenland is pas een eeuw oud en de staat Israël wordt door niet alle buren erkend. Om die redenen is het begrijpelijk dat Grieken en Israëli’s als door een adder gebeten reageren als ze erop worden gewezen dat hun “historische uitspraken” bediscussieerbaar zijn, en dat zij zich niet willen laten overtuigen als de methode wordt uitgelegd. Hun bezorgdheid is weliswaar niet rationeel – die grenzen zijn immers in staatsverdragen vastgelegd – maar daarom nog wel reëel.

Omdat je dus wel enig begrip kunt opbrengen voor sceptici, is er een basis voor een discussie, maar helaas overschreeuwen sceptici zichzelf te vaak. In mijn correspondentie word ik, n.a.v. volkomen normale webpagina’s, elke week wel een keer uitgemaakt voor antisemiet of fascist. Ik heb dreigende e-mails ontvangen met als attach foto’s waaruit bleek dat men had staan posten bij mijn huis. De politie kan daar weinig tegen doen en dat droeg niet bij aan mijn rust. Het is verleidelijk dan de dialoog af te wijzen en ik doe dat ook wel eens, bijvoorbeeld als mensen alleen schelden en geen argumenten – rationeel of irrationeel – hebben waarop überhaupt valt in te gaan.

In principe moet de dialoog echter open blijven, want alleen door een bezorgdheid weg te nemen kun je mensen ervan overtuigen dat wetenschappelijke kennis beter is dan gewone. Alleen door alle drie fasen van de wetenschapsvoorlichting te doorlopen, behoud je draagvlak. Dat geldt voor Griekenland en Macedonië, voor Israël, voor de klimaatwetenschap, voor UMTS-masten, autisme, de islam en griepprikken: als irrationele angsten verhinderen dat mensen wetenschappelijke inzichten overnemen, moet de wetenschap meer investeren in de dialoog.

Michael Mann besluit nu naar de rechter te stappen. Ik begrijp zijn persoonlijke grief maar hij brengt hiermee de wetenschap enorme schade toe. Hij kan de zaak verliezen en dan ligt de klimaatwetenschap nog meer onder vuur. Hij kan de zaak ook winnen, maar dan heeft hij zijn vakgebied in de etalage gezet als een discipline die zijn gelijk haalt door intimidatie, zoals in Nederland is gebeurd toen het RIVM een rechtszaak aanspande tegen een scepticus.

Linksom of rechtsom zal de wetenschap lijden onder Manns actie. Hij had de dialoog moeten blijven kiezen.

Deel dit:

12 gedachtes over “Michael Mann”

    1. mnb0

      Het kan wel. Zelfs in de VSA, waar creationisme zo sterk is, groeit de acceptatie van de evolutietheorie.

  2. Je kunt dit geval niet in issolatie zien. Mann heeft heel veel aanvallen te verduren gehad.

    Als de discussie inhoudelijk is, dan heeft hij altijd tijd. Maar er worden continu pogingen gedaan om hem, of zijn univeriteit, te discreditten. Ik raag iedereen aan om Mann’s boek “The hockey stick and climate wars” te lezen. Hier een recensie: http://www.slate.com/blogs/bad_astronomy/2013/11/22/book_review_the_hockey_stick_and_the_climate_wars_by_michael_mann.html

    Ook een mooie bijdrage is het boek “Merchants of doubt” van Naomi Oreskes (hier Oreskes over haar boek op youtube: http://www.youtube.com/watch?v=i1RyHTDycng ) .

    Het punt is dat veel zelfbenoemde skeptici gelieerd zijn aan organisaties die bewust misinformatie verspreiden en zelf vaak een geschiedenis hebben van het misinformeren op veel vlakken. Daarbij wordt systematisch op de Mann (pun intended ) gespeeld.

    Als u, terwijl u dit leest, denk:”goh .. die Mann was toch betrokken bij climate gate” hebben deze organisaties hun werk goed gedaan. Hier nog maar een link naar Phil Plait’s site bad astronimy over uitkomst van de onderzoeken naar het vermeende climate gate: http://blogs.discovermagazine.com/badastronomy/2011/08/24/case-closed-climategate-was-manufactured/

    Dat Mann zich hiertegen moet beschermen via de rechter zegt veel.

    1. Dank voor je reactie! Ik blijf overigens achter met het nare gevoel dat Manns persoonlijke verdediging, die ik hem zeker gun, schadelijk zal zijn voor de wetenschap. Mag iemand die wordt gefinancierd uit de gemeenschapsmiddelen, zijn privébelang laten prevaleren als het gemeenschapsbelang erdoor wordt geschaad? Ik weet het antwoord niet.

      1. Cerridwen

        Het gaat er in zo’n geval natuurlijk om hoe groot de schade voor het individu is ten opzichte van de schade voor de gemeenschap. Zoals hier boven opgemerkt, Mann heeft veel te verduren gehad, terwijl de wetenschap wel het een en ander kan hebben.

        Nog opgemerkt dat rechtzaak = slecht voor de wetenschap een hypothese is, en geen feit. Misschien is het schadelijk voor de wetenschap, maar misschien ook niet. Ook omdat het in de klimaatdiscussie om doelbewuste misinformatie gaat, en niet slechts om bezorgde burgers.

      2. Als je het boek van Mann zou lezen, dan begrijp je dat in deze wereld van spinning en polarisatie de wetenschap sowieso bewust geschaad wordt. Dit gebeurt, ongeacht de reactie die Mann kiest. Mann verantwoordelijk maken voor schade aan de wetenschap is echt vreemd in het licht van de geschiedenis van case!

        Een voorbeeld: Het andere hoofdslachtoffer in deze zaak, Phil Jones werd zo grof aangevallen dat hij aan zelfmoord ging denken. Dit kwam naar buiten, en werd later door sceptici zo gespinned dat hij zelfmoord wilde plegen uit schuldbesef.

        1. Maar ik geef hem toch de schuld niet? Ik wijs erop dat de wetenschap dit gaat verliezen. Ik vrees dat de klimaatwetenschap vooral aan geloofwaardigheid gaat verliezen.

  3. Goed stuk Jona. Ik ben het met je overkoepelende conclusie eens, dat het voor de geloofwaardigeheid vd wetenschap beter is om te blijven praten. Maar zoals jij en Marco ook aangeven valt er met een deel vd critici niet te praten, en degenen die Mann met een kinderverkrachter vergelijken of doodbedreigingen aan hem en zijn familie uiten horen daar zeker bij. Van Mann kun je niet meer verwachten dat hij een gesprek aangaat met zijn critici; dat is een lang gepasseerd station ben ik bang. Wel moet hij oppassen dat hij in zijn offensieve defensiviteit niet nog meer olie op het vuur gooit. Daarnaast kan het ook positief werken voor de wetenschap als je kunt aangeven dat bepaalde aantijgingen door een externe partij onjuist zijn bevonden.

Reacties zijn gesloten.