Toen u het plaatje hierboven zag, wist u dat u was beland in mijn onregelmatig verschijnende, inmiddels 129 afleveringen tellende reeks museumstukken, waarvan u hier het overzicht vindt. De getoonde stukken komen uit het museum in het Tsjechische Mikulov, waar een paar zaaltjes in een mooi kasteel zijn volgestouwd met Romeinse en inheemse vondsten.
Die vondsten zijn gedaan in Mušov, zo’n vijfenzeventig kilometer ten noorden van de Romeinse legioenbasis in Wenen aan de Donau. Archeologen vonden in Mušov een enorme basis, ingericht door Romeinen die duidelijk het doel hadden hier, in het land van de Marcomannen, te blijven. Het staat vast dat deze basis is ingericht door het roemruchte Tiende Legioen Gemina en behoort bij de noordelijke campagnes van keizer Marcus Aurelius, die van plan was Bohemen definitief te onderwerpen. Het zou een moeilijk verdedigbare exclave boven de limes hebben opgeleverd, die dan ook in 180, toen Marcus overleed en zijn zoon Commodus de macht overnam, meteen werd opgegeven. Het vredesverdrag garandeerde nog generaties lang de rust.
De voorwerpen hierboven komen niet uit dat kamp. Ze komen uit een graf in de omgeving, waar twee voorname krijgers waren bijgezet met zo’n tweehonderd grafgiften: voorwerpen van zilver, glas en brons, meubels en wapens. Een aanzienlijk deel ervan zou ook in Rome hebben gegolden als een pronkstuk.
Terwijl de ontruiming van het Romeinse kamp exact in 180/181 valt te dateren, is de ouderdom van het graf minder nauwkeurig vast te stellen en dat heeft gevolgen voor de interpretatie. Eén mogelijkheid is dat het graf even oud is als het kamp. In dat geval zijn de twee doden Romeinse bondgenoten geweest. Is het graf aangelegd na de aftocht, dan is dat minder duidelijk, al is duidelijk dat de twee overledenen wilden dat toekomstige generaties hun graf zouden associëren met het lege Romeinse fort. Claimden ze dat zij de Romeinen hadden verdreven? Presenteerden ze zich als vertegenwoordigers van het Romeinse gezag?
Het graf kan ook ouder zijn dan het fort. Dan was dit blijkbaar voor de Marcomannen een belangrijke plaats en lijkt het erop dat de Romeinen hun basis hier inrichtten om symbolisch duidelijk te maken dat ze deze stam hadden onderworpen. Alsof de Russen, als ze ooit zouden zijn gekomen, hun basis hadden ingericht naast de graven van de Oranjes in Delft. Voor zo’n bezetting van een symbolisch belangrijk punt zijn diverse parallellen – uit eigen land bijvoorbeeld de vlootbasis te Velsen, die op een steenworp afstand ligt van een inheems heiligdom van meer dan regionale betekenis.
“Alsof de Russen, als ze ooit zouden zijn onderworpen, hun basis hadden ingericht naast de graven van de Oranjes in Delft.”
Bedoel je niet ‘als WIJ ooit door die Russen zouden zijn onderworpen’? Want als ZIJ ooit zouden zijn onderworpen door ons, dan zou ons Holland Heineken House op HUN Kremlin staan.
Verbeterd. Dank je wel.
Boeiende beschouwing, Jona. Moet in de tweede alinea niet in plaats van “Marcus Aurelius, die van plan was Bohemen definitief op te geven” worden gelezen “… definitief te onderwerpen”?
Ja, dat bedoelde ik. Gek dat ik het bij het herlezen niet heb herkend.
Happens all he time. Ik heb eens in een laatste drukproef een ‘not’ geschrapt dat het hele betoog in onzin zou hebben veranderd. Ik heb overigens op jouw advies in 2012 Mikulov bezocht. Kan ik iedereen aanbevelen.
“All he time” illustreert je punt. 😉
In het tweede nummer van ieders favoriete oudheidkundige tijdschrift zag ik – uiteraard nadat het naar de drukker was gegaan – dat twee bijschriften waren verwisseld. Gelukkig ziet iedereen wat er moet zijn bedoeld, maar toch.
Ik heb 2 vragen.
Ik ben al enige tijd aan het zoeken of er eventueel archeologische resten zijn gevonden van de verblijfplaats van de 4e eeuwse magister militum Equitius die ook over de Donau actief was.Tot op heden zonder resultaat. Iemand die meer weet?
De Erts- en Taterbergen behoren bij Europa’s grootste aaneengesloten mijnbouwgebieden. Kan het ook zijn dat de Romeinen andere belangen dan strikt militaire in die regio? Handel? Amber? Aanvoer van erts?
Ik zou so wie so wel meer willen weten over de rol van handel en economie in de romeinse politiek en militaire overwegingen. Jona heeft ooit aangegeven dat er verband was tussen de romeinse expansie in de vallei van de Lippe en de beschikbaarheid van graan. Iemand anders (ik ben even kwijt wie) heeft een verband gelegd tussen Ceasars veldtocht in Bretagne en het verleggen van de route van de wijnhandel tussen het middellandsezeegebied en brittannië.
Probleem voor de historici is dat het voor de romeinse elita not done was om je openlijk met handel bezig te houden, laat staan dat jeopenlijk kon zeggen dat een militaire expeditie (mede) op handelsbelangen was gericht. En dat dus ook niet bij de geschiedschrijvers aan de orde kwam. Dus zal het vaak om indirecte aanwijzingen gaan. Maar evengoed interessant om daar meer over te weten.