[Dit is het tweede deel van een stukje over de ideale krant. In het eerste schreef ik dat ik verlost wilde worden van columnisten en van verouderde frames. Ik wil een krant met onderzoeks- en datajournalistiek. Nu een woord over de wetenschaps- en boekenbijlagen.]
Gemiste kansen
Zoals gezegd: de kranten hebben de taken overgenomen van de weekbladen, maar eigenlijk zijn ze te algemeen om daarin echt goed te zijn. Niet dat er geen mensen zijn die het lifestyle-supplement of de reisbijlage doorbladeren, maar niemand zal ze even intensief lezen als de boeken- en wetenschapsbijlagen. Voor lifestyle en toerisme zijn websites geschikter en dat verklaart misschien de paradox waarom veel mensen de lifestyle-bijlage ongelezen weggooien terwijl de corresponderende webpagina’s van de kranten goed worden bezocht.
Ik zou wél graag een goede wetenschapsbijlage hebben, dikker dan de huidige. In de ideale krant zit bovendien in de wetenschapsredactie ook iemand uit de humaniora, want de geesteswetenschappen komen momenteel vooral aan bod als leveranciers van lollige weetjes en niet als de wetenschap die ze ook zijn.
Een ander probleem is dat de meeste artikelen die nu de kranten halen, even smal zijn als het specialisme van deze of gene wetenschapper terwijl het feitelijke nieuws, dat het publiek wil vernemen, bijna altijd discipline-overschrijdend is. Ik ken de argumenten van de universiteiten: wetenschap is tegenwoordig “nu eenmaal” gespecialiseerd en wetenschap is “nu eenmaal” polyparadigmatisch. Dat gebrek aan academische ambitie is niet alleen problematisch voor de wetenschap zelf, maar ook voor een krant, die immers rekening moet houden met de belangstelling van de lezers, die wél breed is.
Een voorbeeld van eigen terrein: het publiek wil graag meer weten over de Oudheid en heeft geen belangstelling voor “de Oudheid met de beperkingen van de archeologen” of “de Oudheid met de beperkingen van de classici”. Een wetenschapsredactie kan die academische beperkingen dus niet volgen. Ik zou zelf, als ik werkte op een wetenschapsredactie, aandacht hebben besteed aan de Mesopotamische chronologie: mooi onderzoek uit eigen land, domeinoverstijgend, niet ingewikkelder dan de kwantumfysica waar we wél over lezen en even fundamenteel. Dit is echt een gemiste kans.
De boekenbijlage
In mijn ideale krant is een prominente plaats voor de boekenbijlage. Laten we zeggen: een supplement in het weekend en elke dag een pagina. En soms twee. En dan bedoel ik een echte boekenbijlage, waarin ideeën worden besproken. Anders gezegd: een boekenbijlage die deel uitmaakt van het maatschappelijk debat. Dat betekent om te beginnen dat er behalve boeken ook websites worden besproken, want daar ontstaan de nieuwe ideeën. Het betekent tevens dat de recensies langer moeten zijn dan tegenwoordig, nu de auteur nauwelijks méér kan doen dan een samenvatting schrijven.
Belangrijk is ook dat die recensies niet door steeds dezelfde mensen worden geschreven. Als pendelaar tussen enerzijds Amsterdam en anderzijds Zutphen, Leeuwarden, Heerlen, Schagen, Nijmegen, Hoorn, Gouda en Dronten weet ik dat veel vooroordelen over de Grachtengordel onzin zijn, maar ik heb wel de indruk dat krantenredacties te snel terugvallen op mensen uit de Randstad. Het Handelsblad publiceerde onlangs een opvallend slecht stuk over dat malle boek van Nixey, geschreven door een recensente die niets van het onderwerp wist maar wel vaker in de krant schrijft. Mijn ideale boekenbijlage zou een bespreking hebben gevraagd van iemand als Cor Hoogerwerf. Je moet weliswaar even zoeken, maar op het internet schrijven voldoende kenners over zaken waar ze verstand van hebben zonder ten prooi te vallen aan de hypes van de boekenbranche.
Daarmee kom ik op een ander punt. De krant is er om ideeën te verspreiden, niet ter bevordering van de belangen des boekhandels. Een boekenbijlage moet titels bespreken die een idee aan de wereld toevoegen, niet de titels waar de boekenbranche geld mee wil verdienen. Mijn ideale redactie negeert boeken die zijn genomineerd voor een prijs (want die krijgen aandacht genoeg) en stopt met die nare eindejaarslijstjes (want dat is wéér aandacht voor wat al besproken is). Daarop zijn wat uitzonderingen denkbaar, maar het selectiecriterium moet ideeënrijkdom zijn en niet wat de boekenbranche graag verkoopt.
De toon
We wonen in een van de rijkste landen ter wereld en hebben nauwelijks reden tot klagen. Ik zou daarom willen dat een krant een beetje positief van toon is. Dat sluit niet uit dat de krant af en toe moet bijten: juist omdat we in welvaart leven, moeten we waken voor labbekakkerigheid en moet de krant gemakzucht en fraude hekelen.
Die alertheid is echter geen doel in zichzelf. Ze dient om de kwaliteiten van onze samenleving te bewaken en verder uit te dragen. In die zin is de krant conservatief en progressief tegelijk. Hierbij hoort een breed palet aan meningen. Voor mijn ideale krant geldt wat ook voor mensen geldt: wie over een onderwerp één mening heeft, begrijpt het niet en mensen zijn pas interessant als ze drie meningen kunnen formuleren. De commentatoren van mijn ideale krant zien daarom in ieder standpunt wel iets dat overweging verdient.
Dat betekent dat je, afgezien van “we moeten niet labbekakkerig worden”, weinig zekerheden hebt en dat dwingt je tot een ontspannen aanpak. Ik vond Het Parool ooit een fijne toon hebben: de krant nam niets helemaal serieus maar was wel betrokken. Ik ben het later tegengekomen bij De Pers: ook een krant met een opvallend positieve toon, met een zeker optimisme.
Veel meer geesteswetenschappen in de wetenschapsbijlage ✓
Geen belachelijk specialistische stukken ✓
Een betere boekenbijlage ✓ en een breder palet van recensenten ✓
Geen geklaag en gekanker ✓
Nou zeg, dat is me uit het hart gegrepen
Wat ik in deze artikelen lees is een brainstorm-sessie voor een nieuwe opzet van je eigen site.
Ik denk dat vanwege de vele onzin die ook te vinden is op het internet we toegaan naar een soort omroepen/voormalige kranten/informatie-‘hubs’, die ons van licht gekleurde informatie gaan voorzien (omdat we dat zelf willen) maar die wel staan voor kwaliteit.
Jij lijkt me de aangewezen figuur om zo’n eigen omroep/informatie-hub op te zetten… Met de nadruk op cultuurhistorie. Met aanvankelijk een aantal – vrijwillige – medewerkers / schrijvers / vloggers en later professioneel als je voldoende adverteerders aan je kunt binden.
WAAROM NIET!!! 😉
Mag ik ‘Sport’ toevoegen aan het geen-lijstje?
Wat mij betreft wel! Dan kunnen ze zoveel bladzijden als ze willen aan Max Verstappen wijden en kunnen ze Johan Derksen tot hoofdredacteur benoemen nadat ze hem eerst geschoren en geknipt hebben!
Mag ik pleiten voort wél sport.
Ein weites Feld …
Post van de Neder-Rijn. Misschien in plaats daarvan ‘de Neder-Rijnse Spectator’ ? Het begrip post is een beetje passé, met flexwerk en digibox.
Mijn eigen dagelijkse digitale nieuwsgaring ziet er meer en meer uit als een naar eigen smaak en behoefte samengesteld veldboeket: Een pluk ‘Natuur & Milieu’, een bosje ‘Gebouwd Erfgoed (met archieffunctie), een stevige stengel Neerlandistiek (ik redigeer nogal eens), wat bonte sprieten archeologische wetenschapsvoorlichting en -filosofie, een vaasje van consumentenbelang en voedselveiligheid, wat vulsel Openbare Ruimte en Stedelijke Ontwikkeling, een flinke scheut economie en financiën en voorts nog wat hooi en gras. Dit alles vrijwel dagelijks vers aangeleverd.
Vanmorgen vroeg om 5.15 scharrelde de freelance postbode stilletjes door de straat bezig met z’n tropenrooster.
Ik mis de denksportenrubrieken. Voor schaken alsjeblieft niet Max Pam, van zijn Fischerfetish (als er nou iets afgezaagd is ….) zoals uitgeleefd in DvhN vanochtend schieten mijn tenen in kromstand. De beste is nog steeds Gert Ligterink, maar die wil vast niet weg bij de VK. Op internet was tot kort geleden de Amerikaan Dennis Monokroussos de beste. Op dit moment heeft hij er de balen van, zo lijkt het, maar wie weet, bij een aantrekkelijk aanbod ….
Ik begrijp nu wat beter wat je met “positieve toon” bedoelt. Van gemakkelijke en goedkope negatieve kritiek moet ik ook nauwelijks iets hebben. De berichtgeving over Donald the Clown (die met dat oranjekapsel in het Witte Huis) mag niet meer dan 10% van het gemiddelde Nldse media-aanbod zijn. Dat geldt ook voor bv. zijn overleg met die ander clown, die uit Pyongyang. Negentiende deel van de berichtgeving daarover was volstrekt overbodig.
Ook wil ik een degelijke sportverslaggeving. Maar interviews met sporters vlak na de wedstrijd zijn uit den boze. Wie net urenlang de longen uit het lijf heeft gesport is niet in staat iets zinnigs te vertellen. Diepte interviews als de sporter goed uitgerust is zijn van harte welkom, liefst met een licht ironisch toontje. Dat kan heel goed. Voorbeeld:
Sommige mensen denken dat voetbal een zaak van leven of dood is. Die houding bevalt me niet. Voetbal is een veel serieuzere zaak dan dat.
Het is nogal een overdrijving, maar tijdens een partij schaken zou je kunnen zeggen dat ik tegen mijn opponent speel op het bord en tegen mezelf op de klok.
Voor mij blijft Hans Ree de beste.
Ja, Hans Ree natuurlijk!
En ik heb vroeger onderschat hoe goed Hans Böhm is.
Ad Frank B: liever dammen, en nog beter allebei.
Er zou in deze ‘geest’ een nieuwe krant kunnen worden opgericht (door een of meer initiatiefnemers/ wie?) dan wel een of enkele bestaande kranten ertoe worden aangezet (door wie dat zou kunnen lukken) zich om te turnen in de richting van je ideale krant, als we het tenminste niet alleen over fraaie luchtkastelen willen hebben……
Over de boeken- en websitesbijlage: alleen non-fictie? Fictie bevat ook ideeën. En die zitten ook in films, muziek, strips, animaties, kunst, … En zelfs in de non-fictie heb je nog de docu’s, nieuwspraat-tv en congressen.
Graag een krant met veel wetenschap, boeken ook, hoewel ik al in geen 35 jaar meer literatuur gelezen heb en in godesnaam geen sport, daarvoor koop je maar een AD. En kunst, tja wat moet een mens met dat soort recensies, kunst moet je doen, niet erover schrijven. Natuurlijk ook ernaar kijken. Maar het allerliefst kopen, koop kunst en dan niet van die melige zoete plaatjeskunst met allemaal dat herkenbare gezeur dat je na 3 dagen je keel gaat uithangen!