Xanthippos versus Regulus

Beeldje van een krijgsolifant uit Pompeii (Museo Archeologico Nazionale, Napels)

En nu hadden de Romeinen een probleem. Geconfronteerd met een Karthaagse olifantenaanval moesten ze hun linies verdiepen, om zoveel mogelijk soldaten met speren te plaatsen tegenover elk dier. De verdiepte Romeinse linie was echter minder wijd, wat een uitnodiging was aan de Karthaagse ruiterij om de Romeinen te overvleugelen. Polybios schrijft:

Op hetzelfde ogenblik dat Xanthippos de drijvers van de olifanten beval op te rukken om de linies van de tegenstanders te doorbreken en de ruiters het commando gaf om op beide flanken een omtrekkende beweging te maken en de vijanden aan te vallen, begonnen de Romeinse soldaten volgens hun gewoonte hun wapens tegen elkaar te slaan en rukten onder luid geschreeuw op tegen de vijanden.

De Romeinse ruiterij sloeg al spoedig op beide vleugels op de vlucht, omdat de Karthaagse ruiterij vele malen talrijker was. Wat de infanteristen betreft, verliep de strijd als volgt. Zij die op de linkervleugel stonden opgesteld wisten de opmars van de olifanten te ontwijken, en omdat ze minachting koesterden voor de huursoldaten vielen ze de rechtervleugel van de Karthagers aan. Ze dreven hen op de vlucht en bleven hun tot aan de [Karthaagse] legerplaats achtervolgen. Van de overige gelederen die tegenover de olifanten stonden opgesteld werden zij die als eersten aanvielen door het geweld van de dieren opgejaagd en vertrapt, zodat ze bij hopen in het strijdgewoel omkwamen. Toch bleef de samenhang van de slagorde als geheel vanwege de diepte van de opgestelde gelederen een tijd lang intact.

Toen zij die achteraan stonden echter aan alle kanten door de Karthaagse ruiters omsingeld werden, waren ze gedwongen zich tegen hen te keren en de strijd aan te gaan. Degenen die zich dwars door de olifanten een weg naar voren gevochten hadden en zich in de rug van de olifanten hergroepeerden, stootten op de slaglinie van de Karthagers, die nog onvermoeid stond opgesteld, en gingen daar ten onder.

In die fase van de strijd werden de meeste Romeinen, aan alle kanten bedreigd, onder de voet gelopen door het onweerstaanbare geweld van de dieren, terwijl de overigen door de speren van de ruitereskadrons werden gedood op de plaats waar ze stonden. Slechts heel weinigen slaagden erin op de vlucht te slaan. Maar omdat het terrein waarover men vluchtte vlak was, werd ook van dezen een gedeelte door de olifanten en de ruiters om gebracht.

Ongeveer vijfhonderd man, die met Regulus gevlucht waren, vielen al spoedig in Karthaagse handen en werden samen met hem gevangen genomen. Van de huurlingen aan Karthaagse zijde sneuvelden er ongeveer achthonderd, die tegen over de linkervleugel van de Romeinen waren opgesteld. Van de Romeinen ontkwamen er ongeveer tweeduizend, die tijdens de achtervolging door de ruiters aan het gevaar ontsnapt waren. Verder werd het hele leger gedood, behalve consul Regulus en degenen die met hem gevlucht waren.

De Romeinse troepen die zich hadden weten te redden kwamen tegen de verwachting in toch nog in Aspis terecht. De Karthagers beroofden de lijken van de gesneuvelden, namen de consul met de andere krijgsgevangenen mee en keerden opgetogen over hun succes terug naar de stad.(Polybios, Wereldgeschiedenis 1.34; vert. Wolter Kassies).

Na zijn overwinning keerde Xanthippos terug naar Griekenland. “Een verstandig besluit,” oordeelt Polybios, “dat van inzicht getuigt. De afgunst immers, die door opvallende en meer dan gewone daden wordt opgeroepen, is moeilijk te verdragen en de laster die ze veroorzaakt is grievend.” De Romeinse overlevenden wisten terug te keren naar Sicilië en de Senaat besloot verder af te zien van operaties in Afrika. De oorlog zou uiteindelijk op zee worden beslist. Maar dat heb ik al eens verteld.

Deel dit:

3 gedachtes over “Xanthippos versus Regulus

  1. Martin

    ““Een verstandig besluit,” oordeelt Polybios, “dat van inzicht getuigt. De afgunst immers, die door opvallende en meer dan gewone daden wordt opgeroepen, is moeilijk te verdragen en de laster die ze veroorzaakt is grievend.””

    Dat is een interessante opmerking, ook voor de huidige tijd. Je hoort veel over de vrijheid van meningsuiting, en die is ook belangrijk, maar sommige reacties zijn voorspelbaar. Dat soort inzichten van 2000 jaar geleden is fascinerend. Het is ook politiek relevant. Je kunt wel denken: ik zal dat eens eventjes klip en klaar gaan zeggen. Maar vaak is de ophef voorspelbaar. Maar als je nooit iets zegt dan gebeurt er ook niets.

    ZIe: “gewone daden”; want wat is gewoon? Google maar eens naar “Bayesian Estimation”. We bevinden ons nu in een situatie die alles behalve gewoon is. Of is dit het nieuwe gewone?

    1. Hij is overleden in gevangenschap.

      Er is een anekdote – misschien waar – dat de Karthagers hem toestonden naar huis te gaan om over vrede te praten. Daar adviseerde hij de Senaat om geen vrede te sluiten. Vervolgens keerde hij terug.

Reacties zijn gesloten.