Misverstand: Platte aarde

Sint-Isidorus van Sevilla

Misverstand: In de Oudheid dacht men dat de aarde plat was

Het is een geweldig beeld: de acteur die Columbus speelt kijkt een naar de horizon varend schip na, waarvan eerst de romp en vervolgens de mast achter de kim verdwijnt. Zo zou de ontdekkingsreiziger als eerste op het idee zijn gekomen dat de aarde een bol was. Voor zover de samensteller van dit boekje heeft kunnen nagaan, is de Amerikaanse schrijver Washington Irving de eerste geweest die deze ontdekking aan Columbus heeft toegeschreven, in zijn in 1828 gepubliceerde geromantiseerde biografie Life and Voyages of Christopher Columbus.

Jammer alleen dat de Italiaanse dichter Dante die bolvorm al twee eeuwen vóór de ontdekkingsreiziger veronderstelde in zijn Goddelijke komedie. In dat gedicht dalen Vergilius en Dante af in de Hel, bereiken het middelpunt der aarde en klauteren vervolgens aan de andere kant van de aarde weer omhoog. Zeventien eeuwen eerder wist ook de filosoof Aristoteles dat de aarde een bol moest zijn.

Al die eeuwen geloofde geen enkele auteur, althans voor zover oeuvre zijn overgeleverd, dat de aarde plat was. Het idee dat men dit in de Oudheid zou hebben gedacht, komt van een ambigue opmerking van de Andalusische bisschop Isidorus van Sevilla (560-636), die in zijn Etymologieën opmerkt dat “de aardschijf zo wordt genoemd omdat ze rond is”. Je kunt daaruit inderdaad opmaken dat de auteur dacht dat de aarde de vorm had van een schijf, maar uit andere passages uit zijn werk blijkt zonneklaar dat de bisschop van Sevilla beter wist. Geen enkele auteur heeft na Aristoteles nog geschreven over een platte aarde.

Literatuur

Interessant om te lezen: Hans Dijkhuis, De platte aarde (2016). Ik schreef er hier over.

Aanvulling

Ik heb inmiddels van twee kanten, zoals hieronder, vernomen dat Kosmas Indikopleustes (zesde eeuw) en later Aethicus Ister (c.700 na Chr.) de platte aarde hebben verdedigd. Een minderheidsstandpunt, zeker, maar mijn bewering dat geen enkele auteur het heeft verdedigd, is te kort door de bocht.

Nu u hier toch bent…

Door het coronavirus ben ik de komende vijf maanden zonder betaald werk. Bestel mijn komende boek over de wedloop in de papyrologie tussen vervalsers en wetenschappers, Bedrieglijk echt, waarin ook valt te lezen hoe oudheidkundigen de prijs voor vervalsers en dieven opdrijven. Eigenlijk vind ik het best belangrijk, dus bestel, lees en bespreek dat boek. Ik ben trouwens ook beschikbaar voor betaald schrijfwerk.

[Oorspronkelijk verschenen in mijn boekje Spijkers op laag water (2009)]

 

Deel dit:

54 gedachtes over “Misverstand: Platte aarde

  1. eduard

    Wanneer is men dan op dat idee van een platte aarde gekomen? In de 19de eeuw waren er mensen die daar vast van overtuigd waren – “it’s turtles all the way down, young man!” – en ik zag laatst nog op een heel professioneel opgetuigde website een filmpje dat is gemaakt door een camera gemonteerd op een ruimteraketje, van Virgin of Musk of zo, met daarbij het razende commentaar van de beheerder van de site: “allemaal propaganda voor Ball Earth, allemaal propaganda, kijk dan, je kan de trucage duidelijk zien”. Parasitair bijgeloof: gebruik maken van de mogelijkheden van de moderne technologie en tegelijkertijd de daaraan ten grondslag liggende wetenschap bestrijden.

    1. Daniel

      De schildpad (Akupāra) komt voor in een hele oude mythe afkomstig uit het Hindoeïsme. Volgens mij wordt daar nergens beweerd dat de aarde op de rug van die schildpad plat is, hoewel je je natuurlijk af kunt vragen hoe goed een bol blijft liggen op de rug van een schildpad, maar dat terzijde.
      Zowel de koran als de bijbel / thora hinten op een platte aarde. Het lijkt er op dat er tussen 1500 BCE en 700 CE blijkbaar op het Arabisch schiereiland mensen rondliepen die dachten dat de aarde plat was.
      En hoewel overgenomen door de conspiracy theorists, kan ik mij niet aan de indruk onttrekken dat de nieuwe flat earth beweging geïnitieerd is door de aanhangers van Abrahamitische religies.

  2. A. Harmens

    Kosmas Indikopleustes in Byzantium en Aethicus Ister in het Westen, die laatste was wel een soort fake auteur, propageerden een schijfvormige aarde. Aan de uiteinden van die schijf zaten dan een soort randen om de zee tegen te houden. Het was een minderheidsstandpunt, maar toch.

  3. Jeroen Adema

    In Europa was het redelijk algemene kennis dat de aarde niet plat was, Columbus geloofde dat de aarde peervormig was. In China daarentegen geloofde men wél dat de aarde plat was. Aldus middeleeuwenkenner Terry Jones in New Scientist.

  4. FrankB

    “Interessant om te lezen:”
    Helaas staat in de beschrijving al een kardinalefout.

    “maar dit inzicht bleef nog tot het einde van de middeleeuwen voorbehouden aan een kleine groep geleerden”
    Hoe weet Dijkhuis dat? Heeft hij een representatieve steekproef onder Middeleeuwers georganiseerd?
    Mijn gok is dat de meeste mensen buiten die kleine groep zich totaal niet bekreunde om dit inzicht (laten we wel wezen – hoeveel lezers hier zijn gefascineerd door het quantumtunneleffect?). Ze hadden het te druk met dringender zaken, zoals voldoende voedsel te verkrijgen om de volgende winter door te komen.

    1. Ik vernoed dat (althans in Europa) het besef van een bolvormige aarde vrij algemeen bekend was- het continent was immers in de middeleeuwen katholiek, en in een beetje kathedraal kun je een beeld van Jezus als Salvator Mundi aantreffen. In die hoedanigheid houdt Jezus een bol in Zijn hand, geen pannenkoek.

      Atheisten hebben (expres) dat vrij idiote idee, dat men voor Columbus dacht dat de wereld plat was,de wereld ingeholpen om hun eigen zaak (kijk ons eens rationeel zijn) te bepleiten door gelovigen als achterlijk af te schilderen. Zij zijn dus enthousiaste verspreiders van het nu zo befaamde fakenews. Er bestaan vandaag de dag waarschijnlijk meer mensen die denken dat de aarde plat is (flatearthers) dan ten tijde van de kruistochten. Dat geeft te denken…

      1. Martin

        Die flatearthers doen dat voor de lol. Het Internet is een vrijplaats voor allerlei flauwekul.

      2. FrankB

        “Er bestaan vandaag de dag waarschijnlijk …..”
        Hetzelfde bezwaar – er is geen enkele manier om die waarschijnlijkheid te bepalen.
        Overigens wil ik (zelf verstokt ongelovige) u er op wijzen dat u met uw “(expres)” het kritisch denkvermogen van atheïsten overschat en hun vermogen tot zelfmisleiding onderschat. Net mensen, die atheïsten.

  5. Mensen die geloven in een platte aarde, weten die ook hoe de onderkant eruit ziet? Denken ze te weten waar de rand ligt en hoe dat eruit ziet? Dat soort dingen zou als platmens toch willen weten lijkt mij en misschien ook nog andere zaken.

    1. Frans

      Mensen bevaren de zee al duizenden jaren. Dus iedere zeeman zal hebben gezien dat van een schip dat naar de horizon vaart eerst de romp en dan de mast achter de kim verdwijnt. Waarom Columbus dan de eerste zou zijn bij wie het kwartje viel van een ronde aarde, vertelt Irving er niet bij. Misschien is het Amerikaans nationalisme? “Wij Amerikanen stammen af van iemand die veel intelligenter was dan al die domme Middeleeuwers om hem heen…”

  6. Dirk

    Nu trek ik niet in twijfel dat de meeste middeleeuwers die tijd hadden om hierover na te denken overtuigd waren van de bolvorm van de aarde, maar ik weet niet of zo’n salvatorbeeld een bewijs is. Net als bij beelden van Atlas kan de bol een representatie van het universum zijn, de hemelen.

    In zijn boek “De middeleeuwen zijn anders” (Davidsfonds, 1993) besteedt Jozef Janssens een hoofdstuk aan het idee dat middeleeuwers meenden op een platte aarde te leven (p.47-51). Hij klaagt aan hoe journalisten en schoolhandboeken 19de-eeuwse ideeën over middeleeuwen/renaissance napraten, hoewel deze al in de vroege 20ste eeuw ontkracht werden. Zie je, Jona, het liep al fout voor het internet.

    Als christelijke twijfelaars aan de bolle aarde noemt hij Lactantius (ca 250-na 317) die het idee van antipoden en ondersteboven landen belachelijk vindt en Kosmas van Alexandrië (6de eeuw). De invloed van hun ideeën wordt door mensen met een wrok tegenover de middeleeuwen/het christendom overschat, aldus de auteur. Als bewijs voor het tegendeel noemt Janssens de vele geschriften in de volkstaal, die aantonen dat de bolvorm van de aarde algemeen aanvaard werd en niet enkel bekend bij uitzonderlijke geleerden. Hij citeert een reisverslag van Jan van Mandeville (14de eeuw) die Constantinopel bezoekt en vertelt dat een ruiterstandbeeld van Justinianus vroeger een appel in de hand hield.

    “Deze ronde appel bediet die heerschapije, die hij hadde in die wereld, die rond is”

    De appel is trouwens verdwenen, meldt Jan, omdat de keizers in het oosten hun bezittingen zijn kwijtgespeeld.

    Verder nog vermeldingen van Franse en Dietse teksten uit de 13de en 14de eeuw, bijvoorbeeld Jan van Boendale, die een heel hoofdstuk in Der Leken Spieghel wijdt aan “Van aardrijks rondheid”.

  7. Als we dan op een bolletje leven, draaiend om onze denkbeeldige as en draaiend om de Zon waarbij de Zon ook weer draait in een Melkwegstelsel, hoe kan het dan dat de sterrenhemel er al EEUWIG hetzelfde uitziet?

    Cognitieve dissonantie is a bitch en de Aarde zoals wij die ervaren is PLAT. Daar kan geen mind=control tegen op.

    De waarheid zal u bevrijden uit uw atheïstische en wetenschappelijke nachtmerrie…Hoop ik.

    Het licht van de zogenaamde verlichting is vals licht gebleken.

    1. Martin

      Ik blijf bij mijn atheïstische en wetenschappelijke nachtmerrie. Die bolvormige Aarde is nog niets. Er is geen geest die los staat van de materie, hoe vindt u die? Wij zijn een agglomeraat van moleculen. Uit stof zijt gij, tot stof zult gij wederkeren, dat is nog waar ook! En wij zijn ook nog Stardust, want elementen zwaarder dan waterstof en Helium komen uit supernova’s, is dat geen fascinerend beeld? Overigens is de Aarde niet helemaal bolvormig, het is een gestolde kluit stardust die door ronddraaien een beetje bolvormig is geworden en dus rond de punten van de draai-as een beetje afgeplat.

        1. Martin

          Overigens ervaren wij inderdaad dat de Aarde plat is, op kleine schaal dan. Kijk maar eens naar de parkeerplaats bij het winkelcentrum. Locally flat, heet dat, net zoals, sin(x) evenredig is aan x, voor kleine x althans.

          Ik ga niet verder in op uw discussie.

            1. Martin

              Ja, maar het kan je wel je kop kosten, vooral als je die gedachten uit. Dus om daar het voorbeeld van de Weisse Rose erbij te geven …

              1. FrankB

                DonQuijotte, u bent net zo grappig als het fictieve karakter van wie u de naam gestolen hebt. U haalt een citaat aan en herkent niet eens dat Martin naar de bron ervan verwijst ……
                Tekenend.
                De leden van Weisse Rose verkregen niet alleen een vermoorde geest, maar een volledig vermoord lichaam.
                Conclusie: citaten zijn niet uw sterkste kant.

              2. Dit lied is veel ouder dan de tijd van Sophie Scholl..
                Het dateert al van de 16e/17e eeuw.
                Scholl was een Duitse communiste van voor WW2.
                Dit lied vindt zijn oorsprong in de periode van de boerenoorlogen in Duitsland rond 1500. Het is één van de eerste protestsongs, een aanklacht tegen censuur en controle. Het werd gezongen in de concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog, en het werd verboden door Hitler.

    2. FrankB

      Zou u dan zo vriendelijk willen zijn mij te vertellen, met empirische data als ondersteuning, waarom we hier in Nederland het Zuiderkruis niet kunnen zien? Waarom men in Vuurland de Poolster niet kan zien?
      Mijn verwachting is dat u zult zwijgen.
      Want u produceert kletskoek.

        1. FrankB

          BWAHAHAHAHA!
          Van de werking van perspectief en lichtbreking – en optica in het algemeen – hebt u evenmin kaas gegeten.
          Overigens, flauwekul video’s zoals die u geeft bekijk ik alleen als ze maximaal 3 minuten duren. Mijn aandachtsspanne voor zulke rommel is maar kort. Maar ik beloof u wel plaatjes te bekijken en teksten te lezen. Ik vind bv. de website van The Flat Earth Society bijzonder onderhoudend.

          1. FrankB

            Tekenend dat u niet in staat bent in een tekstje uit te leggen hoe perspectief kan verklaren waarom we in het zuiden van Argentinië het Zuiderkruis wel kunnen zien maar in Nederland niet.
            Maar ik kan u niet dwingen zelfs maar te proberen een verklaring te bedenken.
            OK, vooruit, u brengt mij in een vrolijke bui en ik wil mij nog wat meer amuseren met uw flauwekul.

            De fout bij ongeveer 1:13 is dat de analogie niet deugt. Vergeleken met de tafel is de Aarde zo groot dat we met het blote oog geen curve kunnen onderscheiden.
            De irrelevantie bij ongeveer 1:34 is dat, aannemende een Platte Aarde, er geen dingen tussen Martin’s Scheveningse strand en het Zuiderkruis staan.
            De fout bij 1:57 is dat de schijnhoogte (die vele 15-jarigen met een eenvoudige verhoudingstabel kunnen berekenen, maar u en de maker van uw video blijkbaar niet) niet kan verklaren waarom
            a) in het Zuiden van Argentinië het Zuiderkruis wel te zien is
            b) we op Martin’s Scheveningse strand met voortreffelijke telescopen het Zuiderkruis nog steeds niet kunnen zien.

            3:11 BWAHAHAHAHA!
            De video begint over een oneindig lange tafel. De grappenmaker – niemand beweert dat het Zuiderkruis oneindig ver weg is. Dat is juist het punt. Astronomen hebben prima methoden om de afstand van het Zuiderkruis tot de Aarde te berekenen. En – ik begrijp het, het is schokkend – de afstand tot Vuurland verschilt nauwelijks van de afstand tot Scheveningen!

            3:16 BWAHAHAHAHA!
            Ik kan het laatste flesje uitstekend zien. Haal de flesjes ervoor weg (ter herinnering, want mensen als u hebben een ultrakort geheugen – er bevindt zich niets tussen het Zuiderkruis en de Aarde) en ik zie het laatste flesje nog beter. Vertekening heeft er niets mee van doen. Uiteraard verzuimt de video zorgvuldig om “vertekening” behoorlijk te definiëren. Want wetenschappelijke definities hebben de vervelende gewoonte duidelijk te maken dat onzin als Platte Aarde argumenten precies dat zijn – onzin.

            3:22 BWAHAHAHAHA!
            Die zogenaamde vertekeningen door atmosfeer en temperatuur (alsof natuurkundigen daar nooit op zijn gekomen) verhinderen de Zuid-Argentijnen niet om het Zuiderkruis wel te zien – waar ze ook een atmosfeer en temperatuurtoestandjes hebben.

            OK, genoeg. Zoals ik al zei, mijn aandachtsspanne voor dit soort flauwekul gaat de drie minuten niet boven. De maker van de video zou liever een paar gedegen natuurkundelessen moeten volgen op het niveau van 14-, 15-jarigen. Voor u is dat wellicht nog te hoog gegrepen, als u de video geloofwaardig acht.
            Dank u wel voor het door u geleverde amusement. Hoe leuk ook, tenzij u met iets “briljants” komt dat mij weer in de lach doet schieten beëindig ik onze non-discussie. Want Martin heeft gelijk. Dergelijke vraagstukken worden niet in een discussie beantwoord, maar middels gedegen wetenschappelijk onderzoek. En daar bent u niet toe in staat, omdat u geen flauw benul heeft van wetenschappelijke methoden.

              1. A. Harmens

                Ik vrees dat Jona gelijk heeft. De gevolgen van social distancing voor het verkondigen van allerhande obscurantisme zijn kennelijk groot. Zonde van de energie.

              1. Staat een ieder vrij het te debunken. Daar is wel een beetje lef voor nodig weet ik maar ik zit er klaar voor. Kom maar op. Jullie heilige Pythagoras komt ook nog voorbij. Misschien op mijn artikel reageren zodat het blog van Jona niet overbelast geraakt.

  8. jacob krekel

    “Door het coronavirus ben ik de komende vijf maanden zonder betaald werk. ”
    En dat levert ons extra stukjes op zoals deze. Laten wij als lezer onze dankbaarheid hiervoor ook financieel tonen, b.v. met een extra bijdrage aan Livius

  9. Rens

    Het feit dat een achter de ‘ronding’ vedwenen schip weer te voorschijn komt als een tele/zoomlens wordt gebruikt weerspreekt de bolvormige aarde m.i. geheel. Talloze videos op Youtube.

    1. Martin

      Een schip in de Japanse zee zie je echt niet met een telelens als je op het strand van Scheveningen staat.

    1. FrankB

      Ooooohhhhh! Leuk!
      Ik kon de verleiding niet weerstaan mijn vraag van hierboven te herhalen.
      Het is uw geluksdag! Nu hebt u een dubbele kans een intelligent antwoord te geven.
      Succes!

  10. jacob krekel

    Ik heb vroeger op school geleerd dat Columbus zo ongeveer als enige wist dat de wereld een bol was en dat hij te maken had met het domme bijgeloof van zeelieden die bang waren van de rand van de aarde te vallen. Het ei van Columbus had daar ook mee te maken.
    Later heb ik geleerd dat het probleem met de reis van Columbus was dat Indië veel te ver weg was om voor een normaal bevoorraad Spaans schip bereikbaar te zijn. Men wist in de 15e eeuw namelijk vrij nauwkeurig wat de omvang van de aarde was. Maar Columbus deed aan fake science: die had een bewijs dat de aarde veel kleiner was, ca 28.000 km omtrek, en daar wist hij de katholieke koningen van te overtuigen. En dan is Indië ineens wel bereikbaar voor een Spaans schip. Toen de Reyes Católicos klaar waren met het veroveren van Granada hadden ze tijd voor Columbus en kreeg hij drie schepen om naar Indië te varen. En waarachtig, zo ongeveer waar volgens Columbus foute wereldbeeld Indië moest zijn, daar vond hij het.

    1. FrankB

      “Het ei van Columbus had daar ook mee te maken.”
      Alleen in literaire zin, want de vorm van het aardoppervlak heeft niets van doen met het vraagstuk van dit ei.
      Overigens is hetverhaall van het ei ook met andere hoofdrolspelers bekend. Krämer en Trenkler, Lexicon van hardnekkige Misverstanden, suggereren met bronvermelding dat het verhaal door Arabieren naar Spanje is gebracht.

      Columbus hield overigens zijn hele leven vol dat hij Indië inderdaad had bereikt.

      1. Frans

        Dat ei was toch: Columbus vroeg: kun je een ei rechtop laten staan? Iedereen probeerde het en het ei bleef rollen. Co kwakte en krakte een ei op tafel zodat het eiwit en het eigeel door elkaar over de tafel droop. Maar het bleef staan.
        Iedereen: maar het ei is kapot!
        Co: ik heb nooit gezegd dat je het niet kapot mocht maken.
        Zo zit het in ieder geval in de film Conquest of Paradise.

  11. Ben Spaans

    Deze hele lap tekst is passage uit Washington Irvings boek (A history of the live and voyages of Christopher Columbus)

    Als je het goed leest is het niet zo zwart anti-kerk als de reputatie van het boek wil. Interessant is in de een na laatste alinea dat in Irving’s versie de commissieleden niet allemaal afwijzend stonden tegen Columbus stelling van de bolvorm van de Aarde maar andere bezwaren opperden. Of het verder enige waarde heeft laat ik in het midden.

    THE interesting conference relative to the proposition of Columbus took place in Salamanca, the great seat of learning in Spain. It was held in the Dominican convent of St. Stephen, ‘in which he was lodged and entertained with great hospitality during the course of the examination!

    Religion and science were at that time, and more especially in that country, closely associated. The treasures of learning were immured in monasteries, and the professors’ chairs were exclusively filled from the cloister. The domination of the clergy extended over the state as well as the church, and posts of honour and influence at court, with the exception of hereditary nobles, were almost entirely confined to ecclesiastics. It was even common to find cardinals and bishops in helm and corse let at the head of armies; for the crosier had been occasionally thrown by for the lance, during the holy war against the Moors. The era was distinguished for the revival of learning, but still more for the prevalence of religious zeal, and Spain surpassed all other countries in Christendom in the fervour of her devotion. The Inquisition had just been established in that kingdom, and every opinion that savoured of heresy made its owner obnoxious to odium and persecution.

    Such was the period when a council of clerical sages was convened in the collegiate convent of St. Stephen, to investigate the new theory of Columbus. It was composed of professors of astronomy, geography, mathematics, and other branches of science, together with various dignitaries of the church, and learned friars. Before this erudite assembly, Columbus presented himself to propound and defend his conclusions. He had been scoffed at as a visionary by the vulgar and the ignorant ; but he was convinced that he only required a body of enlightened men to listen dispassionately to his reasonings, to insure triumphant conviction.

    The greater part of this learned junto, it is very probable, came prepossessed against him, as men in place and dignity are apt to be against poor applicants. There is always a proneness to consider a man under examination as a kind of delinquent, or impostor, whose faults and errors are to be detected and exposed. Columbus, too, appeared in a most unfavourable light before a scholastic body: an obscure navigator, a member of no learned institution, destitute of all the trappings and circumstances which sometimes give oracular authority to dullness, and depending upon the mere force of natural genius. Some of the junto entertained the popular notion that he was an adventurer, or at best a visionary; and others had that morbid impatience of any innovation upon established doctrine, which is apt to grow upon dull and pedantic men in cloistered life.

    What a striking spectacle must the hall of the old convent have presented at this memorable conference! A simple mariner, standing forth in the midst of an imposing array of professors, friars, and dignitaries of the church; maintaining his theory with natural eloquence, and, as it were, pleading the cause of this new world. We are told that when he began to state the grounds of his belief, the friars of St. Stephen alone paid attention to him; that convent being more learned in the sciences than the rest of the university. The others appear to have intrenched themselves behind one dogged position: that, after so many profound philosophers and cosmographers had been studying the form of the world, and so many able navigators had been sailing about it for several thousand years, it was a great presumption in an ordinary man to suppose that there remained such a vast discovery for him to make.

    Several of the objections proposed by this learned body have been handed down to us, and have provoked many a sneer at the expense of the university of Salamanca ; but they are proofs, not so much of the peculiar deficiency of that institution, as of the imperfect state of science at the time, and the manner in which knowledge, though rapidly extending, was still impeded in its progress by monastic bigotry. All subjects were still contemplated through the obscure medium of those ages when the lights of antiquity were trampled out and faith was left to fill the place of inquiry. Bewildered in a maze of religious controversy, mankind had retraced their steps, and receded from the boundary line of ancient knowledge. Thus, at the very threshold of the discussion, instead of geographical objections, Columbus was assailed with citations from the Bible and the Testament: the book of Genesis, the psalms of David, the prophets, the epistles, and the gospels. To these were added the expositions of various saints and reverend commentators: St. Chrysostom and St. Augustine, St. Jerome and St. Gregory, St. Basil and St. Ambrose, and Lactantius Firmianus, a redoubted champion of the faith. Doctrinal points were mixed up with philosophical discussions, and a mathematical demonstration was allowed no weight, if it appeared to clash with a text of Scripture or a commentary of one of the fathers. Thus the possibility of antipodes, in the southern hemisphere, an opinion so generally maintained by the wisest of the ancients as to be pronounced by Pliny the great contest between the learned and the ignorant, became a stumbling-block with some of the sages of Salamanca. Several of them stoutly contradicted this fundamental position of Columbus, supporting them selves by quotations from Lactantius and St. Augustine, who were considered in those days as almost evangelical authority.

    But, though these writers were men of consummate erudition, and two of the greatest luminaries of what has been called the golden age of ecclesiastical learning, yet their writings were calculated to perpetuate darkness in respect to the sciences.

    The passage cited from Lactantius to confute Columbus is in a strain of gross ridicule, unworthy of so grave a theologian. “Is there any one so foolish, ” he asks, ” as to believe that there are antipodes with their feet opposite to ours : people who walk with their heels upward, and their heads hanging down? That there is a part of the world in which all things are topsy-turvy; where the trees grow with their branches downward, and where it rains, hails, and snows upward? The idea of the roundness of the earth,” he adds, ” was the cause of inventing this fable of the antipodes, with their heels in the air; for these philosophers, having once erred, go on in their absurdities, defending one with another.”

    Objections of a graver nature were advanced on the authority of St. Augustine. He pronounces the doctrine of antipodes to be incompatible with the historical foundations of our faith; since to assert that there were inhabited lands on the opposite side of the globe would be to maintain that there were nations not descended from Adam, it being impossible for them to have passed the intervening ocean. This would be, therefore, to discredit the Bible, which expressly declares that all men are descended from one common parent.

    Such were the unlooked for prejudices which Columbus had to encounter at the very outset of his conference, and which certainly relish more of the convent than the university. To his simplest proposition, the spherical form of the earth, were opposed figurative texts of Scripture. They observed that in the Psalms the heavens are said to be extended like a hide, that is, according to commentators, the curtain or covering of a tent, which, among the ancient pastoral nations, was formed of the hides of animals; and that St. Paul, in his Epistle to the Hebrews, compares the heavens to a tabernacle, or tent, extended over the earth, which they thence inferred must be flat.

    Columbus, who was a devoutly religious man, found that he was in danger of being convicted not merely of error, but of heterodoxy. Others more versed in science admitted the globular form of the earth, and the possibility of an opposite and habitable hemisphere; but they brought up the chimera of the ancients, and maintained that it would be impossible to arrive there, in consequence of the insupportable heat of the torrid zone. Even granting this could be passed, they observed that the circumference of the earth must be so great as to require at least three years to the voyage, and those who should under take it must perish of hunger and thirst, from the impossibility of carrying provisions for so long a period. He was told, on the authority of Epicurus, that, admitting the earth to be spherical, it was only inhabitable in the northern hemisphere, and in that section only was canopied by the heavens; that the opposite half was a chaos, a gulf, or a mere waste of water. Not the least absurd objection advanced was, that should a ship even succeed in reaching, in this way, the extremity of India, she could never get back again ; for the rotundity of the globe would present a kind of mountain, up which it would be impossible for her to sail with the most favourable wind.

    Such are specimens of the errors and prejudices, the mingled ignorance and erudition, and the pedantic bigotry, with which Columbus had to contend throughout the examination of his theory. …

  12. Ik heb jaren geleden tijdens een vakantie op Vlieland vele dagen op een duin naar de horizon zitten kijken en naar de grote zeilschepen op de Waddenzee. Harlingen, op 25 kilometer afstand, is aan de horizon te zien door hoge gebouwen, kerktorens, een grote havenloods, die er boven uitsteken.

    Ik heb een groot zeilschip de haven van Harlingen zien invaren, waarbij ik ongeveer de helft van de masthoogte aan (vierkant getuigde) zeilen nog boven de horizon zag uitsteken. Een eenvoudige meetkundige berekening bevestigt dat deze maten: 25 km afstand, 10 à 20 meter onder de horizon en bovenop een duintje, overeenkomen met de bekende straal van de aarde. Toch altijd mooi om zoiets zelf nog eens na te meten.

    Overigens was het niet zo recht als ik hierboven suggereer, want temperatuurverschillen in de luchtlagen boven de zee zorgden voortdurend voor verschillende luchtspiegeleffecten, waardoor kerkspitsen op hun kop gingen staan, en aan het eind van de middagen kwam het voor dat het blikveld door deze lenswerking om de horizon heen gekromd werd, waardoor je meer van de gebouwen kon zien dan rechte lijnen zouden voorspellen.

    Maar door vaak te kijken werd wel duidelijk wat de gemiddelde plaats van de beelden was, alsof ons beeld euclidisch was.

Reacties zijn gesloten.