Twee van mijn favoriete boeken zijn John Steinbeck’s Een blik in Cannery Row (Cannery Row) en het daaropvolgende Goede donderdag (Sweet Thursday). Boekjes over vrijbuiters, landlopers, randfiguren, neergestreken aan de Californische kust bij Monterey, verzameld rond de protagonist “Doc”, een fatsoenlijke vent met een groot begrip voor al het gescharrel om hem heen. De karakteristiek “schelmenroman” is van toepassing.

De belangrijkste kwaliteit van beide boeken is de heerlijke landerigheid die ervan uitstraalt. De diverse plotjes zijn op zich niet zo belangrijk, ze komen er op neer dat, volgens het welbekende procedé van de slapstick, men een op het oog niet zo’n gek plan maakt dat vervolgens door onvoorziene hindernissen uit de hand loopt en eindigt in massale dronkenschap, vechtpartijen en ander ongerief. En aan het eind wordt het weer goed gemaakt door een groot feest dat ook weer uit de klauwen loopt.

Goede Donderdag kocht ik voor twee gulden vijf en zeventig bij De Slegte in 1975. Een Salamander-pocket. Ik ging in die hele hete zomer liftend naar Roermond om Charles Mingus op het Hammerveld Jazz Festival te zien optreden met zijn kwintet. Het kwintet waarmee hij Changes I en II opnam, met George Adams op tenor en Don Pullen op piano. En uiteraard Danny Richmond op drums. Ik sliep ’s nachts onder de blote hemel in het park en liftte de dag daarna weer terug naar Utrecht. Tussen alle bedrijven door las ik het boek in één adem uit, en zelden heb ik zo’n perfecte samenhang ervaren tussen mijn eigen gevoel, de hete onbezorgde zomer en zoele zomeravond met goddelijke muziek en de sfeer van het boek. Terug in Utrecht kocht ik onmiddellijk Een blik in Cannery Row.

Dertien jaar later reed ik in mijn eentje met een huurauto van Phoenix naar San Francisco. Ik had voor mijn werk twee weken door de VS gereisd, was naar Washington gevlogen, had me per trein naar New York en Baltimore verplaatst, vandaar per Greyhound naar Pittsburgh en Cleveland, vanwaar ik naar Phoenix vloog. Ik had een terugvlucht vanaf San Francisco en overbrugde Phoenix-San Francisco met een zesdaagse autotocht. De vijfde dag bracht me in Monterey én in Cannery Row. En weer die één op één relatie van mijn gevoel van vagebond voor één week met de thematiek van mijn oude lievelingsboeken.

Tussen opgepimpte nieuwbouw vond ik “Wing Chong’s store” (In Cannery Row en Sweet Thursday is het “Lee Chong”) waarvan het front althans nog intact was. De voorzijde was een zoveelste snuisterijenwinkel, achterin leek een antiekzaakje te zijn. Feitelijk was het een Chinese opiumkit met een vluchtdeurtje naar achteren en hier had Alicia een kamertje met Steinbeckiana ingericht.

Alicia, een echt Amerikaanse dame, ooit zeer aantrekkelijk, wellicht, had Steinbeck en Doc persoonlijk gekend. Doc is een historische figuur, evenals Wing Chong, Dikke Ida, bordeel de Berenvlag en Flora, de madam, die in 1951 stierf. Alicia werkte er als zangeres en model, en wie weet als wat niet al meer, en is ook nog State Queen of the Mardi Gras in New Orleans geweest. Ik bedoel maar. Doc’s laboratorium bestond nog, tegenover Wing Chong’s store.

De ontmoeting was een gebeurtenis die ik niet graag gemist had. En het kon alleen maar zo. Een tip in een gids (“Ga naar 835 Cannery Row, daar zit Alicia, ze heeft John Steinbeck nog gekend”) had alles verpest.

• John Steinbeck, Een blik in Cannery Row / Cannery Row (€12,99)
• John Steinbeck, Goede donderdag / Sweet Thursday

[Aan mijn uitnodiging om tijdens deze lockdown geliefde boeken te delen, gaf ook Peter Verhaak gehoor. Bedankt Peter!]