Kijk, het is zo ingewikkeld niet. Mensen willen allemaal verschillende dingen en als ze die dingen ook allemaal gaan doen, dan wordt het een reuze janboel. Om dat te vermijden zijn er wetten. En aangezien je, als je je daar niet aan houdt, de samenleving beschadigt, zijn er ook straffen. Je kunt je dus maar beter aan de wet houden, want niet alleen vermijd je zo een bekeuring, een taakstraf of een verblijf in de gevangenis, je vermijdt ook dat je je medemensen benadeelt.
Zo is het ook met de erfgoedwetgeving. Als je, om eens een niet willekeurig voorbeeld te noemen, erop wordt betrapt met een metaaldetector te zijn wezen zoeken in een gebied waar dat is verboden, kan je erop rekenen dat je je bij de rechter moet verantwoorden. Als dan ook nog blijkt dat je een Keltisch wagengraf hebt gevonden en de vondsten hebt geprobeerd te verkopen, in plaats van ze normaal te melden, dan krijg je straf.
Ik weet niet wat de Nederlandse straffen zijn. Ik weet wel dat ik soms verbaasd kijk naar de straffen in sommige buitenlanden. De aanleiding tot dit stukje is dat in Italië zes Nederlandse hooligans bij verstek zijn veroordeeld omdat ze in Rome een fontein hebben beschadigd. Ze krijgen gevangenisstraffen van drie jaar en acht maanden tot vier jaar voor verzet tegen de politie, opruiing en het toebrengen van letsel, en daarnaast een stevige boete voor het eigenlijke vandalisme.
Die straf snap ik. Ik lees echter ook over een Brit die illegaal een Vikingschat wilde verpatsen en daarvoor tien jaar kreeg. Zijn medeplichtige vier. Daar kijk ik van op.
Het toebrengen van letsel vind ik namelijk ernstiger dan illegale handel. Voor mijn gevoel is tien jaar gevangenisstraf buitenproportioneel, zelfs al begrijp ik het belang van de erfgoedwetgeving, snap ik deksels goed dat die Vikingschat belangrijk was en begrijp ik dat zwarthandel niet één individu maar de hele samenleving beschadigt.
En toch wringt het voor mij. Een echte verklaring daarvoor heb ik niet.
Bij wijze van afronding: sinds 31 december is deze erfgoedregel van kracht. Straffen zijn vooralsnog niet voorzien en het is ook maar een kleine stap, maar wel een stap in een goede richting.
“Voor mijn gevoel …..”
Dat is nou net waar het om draait. Bepalen wat ernstiger is en wat minder ernstig is uiteindelijk een kwestie van gevoel. En dat loopt bij mensen nog wel eens uiteen. Dat is de enige verklaring die je nodig hebt.
Het aanpakken van de medeplichtigen, dat is waar het in Nederland vooral aan ontbreekt.
Het is zo subtiel. De gemeentelijke ambtenaren die hun fiat gaven aan een onvolledig booronderzoek in Nijmegen, waren die alleen maar een beetje dom of wilden ze gewoon geen archeologen op locatie? Je hebt weleens gewezen op een assyrioloog die in de Volkskrant opriep tot heling.
Een strafmaat zou ik niet weten, maar een collega opperde dat degenen die gestolen papyri publiceerden, de Ethische Code vijf keer in schoonschrift moesten overschrijven.
Ja, dat is zo. Maar is er niet een grens tussen waar het rechtvaardigheidsgevoel zegt “dit is nog een acceptabele afwijking van wat ik voel” en “hier hijs ik de zwarte vlag, laad ik mijn oude Winchester en ga ik wat kelen doorsnijden”?
Het is een theoretische vraag; ik vind die tien jaar en die vier jaar van dat Britse vonnis vallen in de eerste categorie – ik vind het veel maar snap het wel. Maar er zijn ook situaties waarin echt sprake is van grof onrecht (bijv. Toeslagenaffaire). Hoe stellen we een grens vast?
Als de ambtenaren zich aan de wet houden dan is het geen onrecht. Het OM gaat de ambtenaren van de Belastingdienst dan ook niet vervolgen. Ik vind dat rapport van die commissie om te kotsen, “ongekend onrecht”, laat mij niet lachen. De eerste grens is dus of iets onrechtmatig is, bv iemand beroven of drugs verkopen, dat is tegen de wet. Als een handeling niet onrechtmatig is, dan is het meer een kwestie van persoonlijk rechtsgevoel, maar daar hebben we niets aan, want dat is persoonlijke smaak. En een strafmaat moet natuurlijk wel het gewenste effect hebben. Als mensen maar blijven doorgaan met illegale verkoop van oudheden vanwege de financiële winst, dan moet de straf hoger gemaakt worden. Dus 10 jaar voor de poging om een Vikingschat te verpatsen. En in Nederland hebben we geen doodstraf, dus worden er niet voor straf kelen doorgesneden.
“Als de ambtenaren zich aan de wet houden dan is het geen onrecht.”
De ambtenaren die destijds in dienst waren van de Russische Sovjetstaat zullen het hier hartgrondig mee eens zijn.
Persoonlijk vind ik dat wet en recht niet synoniem zijn en rechtvaardigheid al helemaal niet. Maar autoritaire karakters als stalinisten, conservatieven en reactionairen zien dat meestal anders. Ordnung muss sein!
De rechtsfilosofische vraag is dus: wanneer is de wet gerechtvaardigd? Veel mensen menen dat als de wet op een democratisch (dus niet theocratisch) gelegitimeerde manier tot stand is gekomen, dan is de wet rechtvaardig. Hoe zouden we dat anders moeten onderbouwen, via het Oude Testament? En ja, een beetje Ordnung moet er wel zijn, want anders wordt het een jungle. Dus de politie en de rechtbanken moeten goed functioneren, etc. Het OM kan alleen op de basis van het geldige rechts een vervolging instellen, en dat is maar goed ook.
Tja… dat is de “64.000 dollar question”.
Kijk naar de bestorming in Washington.. veel mensen (de meeste, schat ik in) vinden dat een misdaad tegen de Democratie zelf… anderen vinden het heldendaden.
In principe ging het verborgen houden van de familie Frank in tegens de toen geldende rechtsregels, maar ik denk dat weinig (laat me anders in de droom) mensen het criminele gedrag aan de zijde van de Duitse bezetter vinden zitten.
En als u zegt “ja, maar dat is een niet-democratisch verkozen machthebber”.. zijn daarmee alle wetsbesluiten van vóór het Algemeen Kiesrecht illegaal?
Met illegaal opgegraven materiaal is het hetzelfde; ik kan sportzalen vol mensen vinden die het slechts ‘oude meuk’ vinden, en menen dat het niets uitmaakt dat je zoiets wegneemt.
Uiteindelijk komt al dit inderdaad op niets anders dan ‘gevoel’ uit, welke definitie je ook probeert te bedenken. Het idee van ‘emotionele schade’ valt niet te kwantificeren, slechts ‘materiële schade’.
Zo zag ik laatst een interessant programma op de BBC over een moordende verpleegkundige (hebben we in Nederland ook me te maken gehad), die tientallen bejaarden injecteerde, met dodelijk afloop.
Zelfs de betrokken onderzoekers moesten vechten tegen het ‘gevoel’ dat het toch minder erg scheen om een 95-jarige te doden, dan een 25-jarige… ik snap dat gevoel, maar kan het niet determineren..
“En als u zegt “ja, maar dat is een niet-democratisch verkozen machthebber”.. zijn daarmee alle wetsbesluiten van vóór het Algemeen Kiesrecht illegaal?”
Na WO2 werden veel Duitse rechters bekritiseerd omdat ze de rassenwetten van Neurenberg hadden toegepast. Befehl ist Befehl is ook weer niet goed. Het probleem is aan de andere kant dat het ook niet werkt als niemand zich aan de wet houdt. Er is niet echt een antwoord op. Daarom heeft Mozes verzonnen dat de Tien Geboden hem door God waren voorgeschreven, en dat werkte heel goed. Dus sociale conventies worden vaak als godsdienst gepresenteerd, dus tot formeel recht verheven. Daarmee kun je dan mooi de vrouwen eronder houden etc. Daarom vertrouw ik godsdienst niet.
In principe ging het verborgen houden van de familie Frank in tegens de toen geldende rechtsregels, maar ik denk dat weinig (laat me anders in de droom) mensen het criminele gedrag aan de zijde van de Duitse bezetter vinden zitten.
OEPS!! Ik zie nu pas dat ik de zin op een ietwat cruciaal punt hebt verhaspeld.. dus “ik denk dat veel mensen (laat me anders in de droom) het criminele gedrag aan de zijde van de Duitse bezetter vinden zitten.”… even voor de duidelijkheid..
“Maar is er niet een grens …..”
Nee, want we hebben niet te maken met strikt gescheiden hokjes. In wiskundetaal: een continuüm.
Ja, we kunnen een grens aangeven. Gegarandeerd dat veel mensen die net ergens anders leggen dan jij en ik.
Want ik ben het wel met je eens hoor, ik vind het toebrengen van letsel ook ernstiger. Ik voeg er bovendien aan toe dat ik als utilitarist vooral belangstelling heb voor de effecten van de straf. Dus maak ik me eerder druk om de pakkans. Van jou begrijp ik dat die bij illegale handel van artefacten ed stukken hoger kan.
Die regeling mbt de ruimtespullen is denk ik om te voorkomen dat iemand met z’n eigen raket bv de maanlander ophaalt en op aarde in de verkoop zet of een bergingsvergoeding eist, analoog aan bergingen op zee.
“Technically, an abandoned vessel is referred to as a “derelict” vessel. It will be so regarded where it has been left by its crew without intention to return, or hope of recovery of the vessel or property on board. The traditional test of whether or not a vessel is derelict depends upon the intentions of the master and crew when leaving. If, having abandoned the vessel without an intention to return, the master and crew later change their mind, the vessel remains “derelict” for the purpose of the law of salvage.”
En dat derelict vessel” kan je m.i. loslaten op de maanlander.
Terecht dat het wringt. Het verbaast en verontrust mij al lang dat in het buitenland soms buitenproportionele straffen worden opgelegd voor delicten waarvoor wij in Nederland nog niet de helft daarvan zouden opleggen. Een actueel schrijnend geval is de zwaar geesteszieke vrouw die gisteren nog in de VS geëxecuteerd is, Wat een barbaarsheid.
Aan de andere kant, bij ons in Nederland zijn straffen soms weer te mild. De moordenaar van Pim Fortuin loopt al weer geruime tijd vrolijk rond.
Het stelen en verkwanselen van objecten valt niet te vergelijken met halsmisdrijven. Ook al hebben ze een hoge culturele waarde.
Dat is de bekende vraag sinds Coornhert: is straf bedoeld als vergelding, of als middel om de bestrafte weer op het rechte pad te brengen? In bv het M-Oosten zijn de straffen heel streng (ophangen, hand afhakken, etc) omdat er anders familie vetes zouden ontstaan. De familie van het slachtoffer wil genoegdoening. Bv een psychopaat, zoals Michael Panhuis, die een willekeurige moord (op Eva) pleegt zal zoiets waarschijnlijk nog vaker gaan doen als hij daartoe de kans krijgt, dus die krijgt TBS. Een “rationele” moord zoals die op Pim Fortuin is niet van dat type.
Van der G. zou het zo weer doen, als hij er mee weg kon komen.
Hij zou dan eerst nog een succesvolle “fascistische” politicus moeten ontwaren.
Ook bij u dus een kwestie van gevoel.
Elke morele overweging is een kwestie van gevoel. Nietzsche en Dostojewski hadden het al over het nihilisme.
Strafmaten zijn, zoals FrankB terecht opmerkt, vooral afhankelijk van het rechtsgevoel. En daar moet je mee uitkijken dat dat niet een onderbuikgevoel wordt. Zo is in de USA verleden jaar een executive order uitgevaardigd, nav de BLM protesten, dat iedereen die federale eigendommen aantast een gevangenisstraf van ten hoogste tien jaren krijgt, en de AG wordt opgedragen deze misdrijven met voorrang te vervolgen. Ook het aanzetten tot is strafbaar. Een order die een voor de ondertekenaar onverwachte actualiteit heeft gekregen.
Dat in Nederland zo streng tegen fraude van armen wordt (en niet tegen die van rijken) wordt opgetreden ligt aan het onderbuikgevoel van rechts Nederland, onder aanvoering van de T.
In de criminologie is al lang bekend dat de strafmaat weinig invloed heeft op het voorkomen (met beide klemtonen) van de misdaad. Die strenge straffen tegen “fraude” hielpen vooral mensen de vernieling in. Overigens, kennelijk niets geleerd hebbend hiervan blijft de rechtse roep om strengere straffen gewoon gehoord worden. Hopelijk niet verhoord
Voor erfgoed zijn m.i. geen bijzondere strafmaten nodig. Diefstal, bedrog etc staan al voldoende in het Wetboek van Strafrecht.
@Martin.
Het handelen van de overheid wordt in Nederland beregeld in de Algemene Wet Bestuursrecht. Die wet is jarenlang systematisch en voor een deel willens en wetens overtreden. Voor de schuldigen zijn tal van straffen beschikbaar. Ambtenaren kunnen worden geschorst, beboet, gedegradeerd, ontslagen zonder wachtgeld, en allen, ook de verantwoordelijke politici kunnen wegens ambtsmisdrijf in de gevangenis komen.
Welk bestuursrecht is dan overtreden?
zo ongeveer alle beginselen van behoorlijk bestuur
Behoorlijk bestuur betekent dat ambtenaren zich aan het geldende recht houden. Daar ben ik het zeer mee eens, want anders wordt het een zooitje.
Heel simpel: de ambtenaren van de Belastingdienst hebben zich niet aan het principe “onschuldig tot schuld bewezen is” gehouden.
Hangt ervan af wat als bewijs geldt.
https://www.nrc.nl/nieuws/2021/01/13/kamer-moet-bij-toeslagen-zelf-in-de-spiegel-kijken-a4027353
Ook de hoogste bestuursrechter kijkt in de spiegel. In een glashelder betoog in het Nederlandse Juristenblad van deze week analyseert de Voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State de opstelling van de Afdeling ten aanzien van de uitvoering van de toeslagenwetgeving door de Belastingdienst. „De Afdeling had eerder kunnen bijdragen aan de noodzakelijke correctie van ‘systeemfalen’ van de wetgever en in de uitvoering.” Maar de dwingendrechtelijke bepalingen van de wet Kinderopvangtoeslag konden in 2019 alleen met een noodgreep worden omzeild. „Niet zonder meer voor herhaling vatbaar.”
Die RvS beslissing van october 2019 was dus een “noodgreep”, en dat is ook duidelijk als je die beslissing leest. In die beslissing is de conclusie duidelijk niet op de geldende wet gebaseerd.
In 2016 was al duidelijk dat de uitvoerders de wet nodeloos streng interpreteerden en dat dat grote ellende veroorzaakte. De betreffende ambtelijke top heeft het memorandum waarin dat werd uiteengezet terzijde geschoven Verder is er gelogen, er zijn voor de rechter vaak documenten achtergehouden. De rechter heeft verzuimd eerder aan de bel te trekken met de mededeling dat men kennelijk onschuldige mensen moet veroordelen (een rechter heeft daar wel enige kijk op). Het onderzoek naar deze misstanden is voortdurend tegengewerkt. Dit alles is gedaan door identificeerbare personen, en zo kunnen we nog even doorgaan.
Als men denkt dat een wezenlijke aantasting van de rechtsstaat met wat excuses kan worden afgedaan, handelt wel heel lichtzinnig.
Men komt er ook niet met 5 keer de AWB overschrijven en dan 1000 keer in spiegelschrift: ik zal deze wet nooit meer overtreden.
Er is nu gelukkig aangifte gedaan. Hoop dat dat wat oplevert.
“de wet nodeloos streng interpreteerden”. Maar er was geen hardheidsclausule in die wet. Dus hoe hadden de uitvoerders die wet dan wel moeten interpreteren? Gewoon bepalingen negeren? Terwijl minister Asscher etc antwoordden dat de wet gewoon moest worden uitgevoerd? Dwingendrechtelijke bepalingen van de wet.,,