Madonna met kind

Maria met kind (Coemeterium Maius, Rome)
Maria met kind (Coemeterium Maius, Rome)

Het Coemeterium Maius, de “grote begraafplaats” even ten noordoosten van Rome, dateert uit de derde en vierde eeuw. Je kunt er niet in, maar aan het begin van de vorige eeuw kon dat wel en toen maakte Joseph Wilpert zijn boek Die Malereien der Katakomben Roms (1903), waaruit de bovenstaande afbeelding komt.

De wetenschappelijke studie van de catacomben stond toen, zoals men dan zegt, nog in haar kinderschoenen: eigenlijk was men er nog geen halve eeuw mee bezig. De allereerste fase was zwaar politiek beladen geweest. De liberale Italianen verenigden zich en wilden Rome als hoofdstad, de conservatieve paus was daar tegen en benutte de catacomben om te bewijzen dat allerlei vrome legenden een kern van historische waarheid hadden. Het pausdom, zo was de boodschap, was wat het altijd had beweerd en was dus door God gewild. Het was niet voor het laatst dat de oudheidkunde zich leende voor politiek misbruik.

Lees verder “Madonna met kind”

Sic transit

Madonna (© Wikimedia Commons | Annodam / Rocco)

Dat was even schrikken voor de fans van Cher: de hashtag #nowthatchersdead. Menigeen schijnt te hebben gedacht dat de Amerikaanse zangeres was overleden, hoewel het natuurlijk sloeg op de Britse politica, die blijkbaar al behoorlijk vergeten begint te raken.

Het deed me denken aan iets wat ik vorige week meemaakte. Mijn nichtje van elf en neefje van acht waren op visite en wandelden met me door mijn straat, waar een huis staat dat eigendom schijnt te zijn van Madonna. Ze is lang geleden ook wel eens gesignaleerd, maar dat is dus, zoals ik al zei, lang geleden. Je moet een goed verhaal echter niet kapot maken met kritische kanttekeningen, althans niet als je iets kunt aanwijzen wat aansluit bij de belevingswereld van je neef en nicht, dus ik wees het huis aan.

“Wie is Madonna?” vroeg mijn neefje.

Lees verder “Sic transit”

Aristoteles over David Bowie

De “Ludovisi Aristoteles” (Museo Altemps, Rome)

Eén van de meest antieke ideeën waar ik de meeste moeite mee heb, is Aristoteles‘ axioma dat dingen een natuurlijke vorm zouden hebben. Als dat betekent dat een eikel kan uitgroeien tot een eik, heb ik er geen moeite mee, maar het wordt lastiger als de filosoof in de Poetica de toneelstukken van zijn eigen tijd beschouwt als datgene wat altijd de bedoeling is geweest, en de grote tragici van de vijfde eeuw typeert als niets meer dan stappen in de richting van wat het altijd al had moeten zijn.

Voor het moderne gevoel is de vorm van het toneel een afgeleide van de inhoud. Heb je een plot die met twee acteurs kan, dan neem je er twee, zoals in Heijermans’ Brand in de Jongejan; heb je er vier nodig, zoals Sofokles in Oidipous in Kolonos, dan neem je er vier. Er bestaat geen natuurlijke eis dat het er drie zouden moeten zijn.

Lees verder “Aristoteles over David Bowie”