Een van de naar mijn smaak mooiste verhalen uit de Bijbel is dat van de dwaas van Gerasa. Het is te vinden bij de evangelist Marcus (5.1-13; Nieuwe Bijbelvertaling).
Ze kwamen aan de overkant van het Meer van Galilea, in het gebied van de Gerasenen. Toen Jezus uit de boot gestapt was, kwam hem meteen vanuit de grafspelonken een man tegemoet die door een onreine geest bezeten was en in de spelonken woonde. Zelfs als hij vastgebonden was met een ketting kon niemand hem in bedwang houden. Hij was al dikwijls aan handen en voeten geketend geweest, maar dan trok hij de kettingen los en sloeg hij de boeien stuk, en niemand was sterk genoeg om hem te bedwingen. En altijd, dag en nacht, liep hij schreeuwend tussen de rotsgraven en door de bergen en sloeg hij zichzelf met stenen.
Toen hij Jezus in de verte zag, rende hij op hem af en viel voor hem neer, en luid schreeuwend zei hij: “Wat heb ik met jou te maken, Jezus, Zoon van de allerhoogste God? Ik bezweer je bij God: doe me geen pijn!”
Want hij had tegen hem gezegd: “Onreine geest, ga weg uit die man.”
Jezus vroeg hem: “Wat is je naam?”
En hij antwoordde: “Legioen is mijn naam, want we zijn met velen.” Hij smeekte hem dringend om hen niet uit deze streek te verjagen.
Nu liep er op de berghelling een grote kudde varkens te grazen. De onreine geesten smeekten hem: “Stuur ons naar die varkens, dan kunnen we bij ze intrekken.”
Hij stond hun dat toe. Toen de onreine geesten de man verlaten hadden, trokken ze in de varkens, en de kudde van wel tweeduizend stuks stormde de steile helling af, het meer in, en verdronk in het water.
Er zijn wat filologische problemen met het verhaal. Lukas vertelt het in een iets andere versie (8.26-33) terwijl Matteüs het heeft over twee dwazen (8.28-32). Hij verplaatst het verhaal ook van Gerasa, het huidige Jerash in Jordanië en 55 kilometer van het Meer van Galilea, naar Gadara, Umm Qais. Dat ligt slechts 8 kilometer van het water en is daarvan inderdaad gescheiden door een opvallend steile helling, waar aan het begin van onze jaartelling een necropool lag.
Umm Qays heeft een klein museumpje. Daar fotografeerde ik de bovenstaande deuren, die ooit de rotsgraven afsloten. Ik zeg niet dat de dwaas van Gerasa – die dus eigenlijk woonde in Gadara – schreeuwend langs precies deze deuren heeft gelopen, maar ze moeten erop hebben geleken.
[Dit was de veertiende aflevering in mijn reeks museumstukken; een overzicht is hier.]
Ik heb altijd medelijden met de varkens gehad. Wat hadden die nou helemaal gedaan? Metaforisch opgevat wordt het er niet beter op. Romeinen worden met varkens vergeleken, die zonder medelijden verdelgd kunnen worden. Dat vind ik zeer beledigend voor die eerbiedwaardige dieren.
Hoe dan ook is de hele clou gebaseerd op de gedachte dat varkens waardeloze dieren zijn. Nou ben ik niet van PETA of zo, maar ik kan niets mooi vinden aan die gedachte.
Daarom is mijn smaak een andere. Geef mij maar de onthoofding van Johannes de Doper. Dat verhaal mag van mij tot een posthume Nobelprijs voor de literatuur leiden.
En wat dacht je van de arme eigenaren van die varkens? DE varkenshoeders vluchten naar de stad, en de stedelingen verzoeken vervolgens Jezus om ‘de streek te verlaten’.. men zou bang zijn – ik vermoed dat ze de economische gevolgen van deze wonderen nogal hard gevoeld hebben. ‘Gaat U maar liever ergens anders wonderen doen Rabbi’!