Volgens De Volkskrant van vanmorgen hebben de managers van de NS bij de aanschaf van de treinstellen van de Fyra allerlei waarschuwingen in de wind hebben geslagen.
(Voormalig)NS-medewerkers schetsen een beeld van een staatsbedrijf waar managers met geringe inhoudelijke spoorkennis zich niet laten corrigeren door hun eigen vakmensen.
Tja. Hierover zullen weinig mensen verbaasd zijn, zowel binnen als buiten de NS. De afgelopen jaren zagen we de opkomst van een klasse van managers die meer wisten van besturen dan van wat de organisatie nu eigenlijk deed. Daarover wordt steen en been geklaagd. Het Volkskrantartikel is slechts één voorbeeld.
Helemaal eerlijk is de kritiek niet. Organisaties worden steeds complexer en het besturen ervan veronderstelt speciale vaardigheden, wat met zich meebrengt dat je mensen moet aantrekken die deze vaardigheden hebben geleerd – en dus wat minder inhoudelijke kennis bezitten. Dat is onvermijdelijk en het is al even onvermijdelijk dat er beslissingen worden genomen waarvan men op de werkvloer ziet dat ze onuitvoerbaar zijn. Klagen over de incompetente leiding behoort inmiddels tot de kantoorfolklore, en dus luisteren de bestuurders er niet meer naar. De gemiddelde krantenlezer kijkt er evenmin van op.
Een veel interessantere vraag is waarom medewerkers, als ze zo scherp zien dat iets verkeerd gaat, niet ingrijpen. Akkoord, het vergt wat moeite. Je baas zal niet staan trappelen van ongeduld om zijn eigen incompetentie te krijgen uitgespeld, maar een medewerker hoeft toch niet steeds de weg te kiezen van de minste weerstand? Waarom verbinden zo weinig mensen aan het negeren van hun vakkennis de conclusie dat ze bij een zieke organisatie werken en dat ze beter kunnen opstappen? Zijn onze hypotheekschulden dan echt de gouden boeien waarmee we vast zitten aan incompetente managers?
Ik heb tussen pakweg 1980 en 2004 gewerkt bij de posterijen, bij de landmacht, voor een museum, bij een schoonmaakbedrijf, voor een bank, in een fabriek, aan een universiteit, bij een archiefbedrijf, voor een managementdetacheringsbureau en in verschillende ministeries. Alleen het leger had een systeem waarmee interne kritiek mogelijk werd gemaakt: je kon vragen om de bevestiging van een bevel. Overal elders had een klokkenluider, na rapportage van het probleem, een conflict met zijn baas. Als het werkelijk menens was zou de directie de hele afdeling wantrouwen en had de klokkenluider niet alleen bonje met de leidinggevende maar ook met zijn collega’s.
Ik heb ze zien vallen, de verbeteraars. Eerst riepen ze de toorn van hun baas over zich af, vervolgens werden ze vermeden door collega’s die niet wilden worden geassocieerd met het pispaaltje van de afdeling. Ik heb nog nooit gehoord van een afdeling die collectief achter de klokkenluider ging staan. In de regel eindigde het drama ermee dat de betrokkene de WAO instroomde of gedwongen verder ging als ZPP-er: een ervaring rijker, een illusie armer en met het vaste voornemen nooit meer iets te doen om de kwaliteit van een product of dienst te verbeteren. Een voornemen dat zijn oud-collega’s inmiddels ook hadden.
De problemen met de Fyra-treinstellen hebben niet alleen te maken met “een staatsbedrijf waar managers met geringe inhoudelijke spoorkennis zich niet laten corrigeren door hun eigen vakmensen”. Die vakmensen zitten klem tussen incompetente bestuurders en laffe collega’s.
En zo is het maar net. Maar dat managers worden opgeleid om te besturen en niet om te luisteren is ook waar. Er komen tegenwoordig zoveel piepjonge bestuurskundigen van de universiteit dat het een wonder is dat ze nog personeel hebben. Ik denk dat het wel eens erg dringen kan gaan worden aan de top en dat kan nooit goed zijn voor de basis.
Ik zou best wel wat willen toeveogen maar alles is al gezegd.Een prima samenvatting van wat er gebeurde en wat in vele andere organisaties nog steeds gebeurt. Jammer dat we dit altijd alleen maar achteraf vaststellen.
Dit komt me maar al te bekend voor. Als je wilt weten wat je collega’s waard zijn, moet je inderdaad eens proberen een probleem aan de kaak te stellen bij je “superieuren”…
Ik denk dat het het beste is eerst je collega’s te mobiliseren. Dat is bij de Fyra evident niet gelukt of geprobeerd.
Ik heb momenteel geen klagen en het vollop naar me zin, maar bij vorige bedrijven/instellingen was dat wel eens anders (één klein bedrijf, de ander zéér groot). Collega’s klaagden (terecht) steen en been over de directie/leidinggevenden of bepaalde andere collega’s, maar wanneer iemand dan voorstelt om echt actie te ondernemen en eens formeel met klachten/grieven te komen, valt iedereen stil.
Ga je dan tóch verder, dan sta je helemaal alleen: de collega’s die je eerst zo enthousiast steunden, vinden dan plots alles wel in orde zoals het is. Ik denk dat dat bij Fyra of willekeurig welk ander bedrijf dat ook van toepassing is.
Zoals je al zei, dergelijke bedrijven zijn in feite ziek. Er heerst een verkeerde cultuur. Het symptoom is duidelijk en eigenlijk anders, denk ik, dan wat je in je blogbericht zegt: veel zieke werknemers en veel verloop qua personeel. Er is geen loyaliteit naar het bedrijf toe, waardoor de gemiddelde werknemer (managers doorgaans incluis!) aldaar een kort leven is beschoren. Men werkt twee, drie jaar en gaat dan op zoek naar iets beters, wat tegenwoordig al gauw neerkomt op een vergelijkbare baan in dikwijls een vergelijkbaar bedrijf, maar dan met een beter salaris. Het bedrijf waar mensen 30 of 40 jaar blijven werken is een zeldzaamheid, maar dát zou wel het streven moeten zijn, lijkt me zo.
“waarom medewerkers, als ze zo scherp zien dat iets verkeerd gaat, niet ingrijpen”
Omdat ze de middelen daartoe niet hebben. Dat kan ik je als voormalig postbode haarfijn uittekenen.
“dat ze beter kunnen opstappen”
Dat is wel heel gemakkelijk – wie dat doet is in één keer zijn/haar inkomen kwijt en wordt minstens 20% op zijn bijstand gekort, zoals ik in 1993 ervoer toen ik tijdelijk uit Suriname terugkeerde.
JL, je klinkt als iemand zonder verantwoordelijkheid voor een gezin. Nou ben ik toevallig niet bang voor autoriteit. Het grootste compliment dat ik ooit heb gehad was van een andere postbode: “jammer dat je weggaat, je nam het altijd voor ons gewone werknemers op”, afkomstig van een grote fan van Wiegel die wist van mijn radicaal-linkse overtuigingen. Maar ik heb ook altijd ingezien dat ik die houding niet van anderen kon verwachten. Inderdaad is lang niet iedereen in staat zich te ontdoen van gouden boeien zoals ik dat kan. De redenen daartoe kunnen heel valide zijn.
Door dat inzicht, het vermogen het haalbare in te zien en de bereidheid eventueel de boel grondig in het honderd te laten lopen als niemand wilde luisteren heb ik de illusie die je beschrijft altijd kunnen koesteren.
Sinds 2000 verkeer ik in de ideale situatie. Ik heb een chef die bereid is te delegeren zolang ik maar verantwoording afleg en collega’s die hetzelfde doel voor ogen hebben als ik. Hogere piefs zijn allang blij dat ik het werk doe dat ik doe, dus die willen mij ook niet kwijt. Kortom, ik heb vrijheid, verantwoordelijkheid en beperkte middelen.
Mijn motto is nog steeds hetzelfde: stevige zelfkritiek en mildheid jegens anderen.
Mooie reactie Mnb! Jona, ik heb bewondering voor hoe jij je passie vorm kunt geven in je werk maar voor de meerderheid van de mensen is het helaas niet zo. Zij zijn gedwongen in hun levensonderhoud te voorzien in steeds nijpender omstandigheden van prijsstijgingen, outsourcing van werk, crisis en stijgende lasten, geen loonstijgingen sinds al een jaar of tien. ik lees veel over de turfexploitatie in Noord Nederland in de 19e eeuw en kom vaak staklingen tegen die meestal mislukten door gebrek aan solidariteit of rechtstreekse ondermijning. Die mensen kon je in ieder geval niet verwijten dat het “zuerst das fressen, dan kommt die moraal” was, want met teveel moraal was je nog wel eens snel dood.
Vorige week was ik hier een avondvierdaagse aan het lopen, dat voerde soms langs voor mij onbekend terrein, nieuwe buitenwijken in een waterrijke omgeving. Vrijstaand huis na vrijstaand huis met evenveel boten, de een nog groter dan de ander! Soms inderdaad met zowel bij huis als boot een bordje: “Te Koop”. Ik heb me verbaasd over het schiere aantal huizen en boten, welke mensen verdienen al dit geld? Ik niet, het kunnen ook niet allemaal middenstanders of ondernemers zijn, of is dit allemaal geleend geld? Er is volgens mij een grote klasse aan management ontstaan die zich goed laten betalen. De gedachte aan een toekomst waarbij al deze mensen overbodig op straat zouden komen te staan en ontdaan van hun bezittingen verontrustte me behoorlijk!.Ik heb niet veel dus ook niet veel te verlizen, zij hadden alles! En indachtig de klokkenluiders, had je vroeger een baas om het mee uit te vechten, nu heb je het managementleger. Met welk voetvolk wil je dat winnen?
Sorry voor mijn lange bijdrage, maar dat krijg je als je een vuurtje aansteekt! Wat betreft het wijzen naar de NS inzake Fyra vind ik de reactie van de Belgen en ook de info over eerdere projecten in Scandinavie veelzeggend. De NS ligt onder (politiek) vuur en dan is het makkelijk schieten toch?
Wat natuurlijk de kritiek van de medwerkers onverlet laat, misschien had inderdaad sneller intern ingegrepen kunnen worden. Maar hoe dit in de hogere echolons en politiek opgepakt zou kunnen worden, blijft de vraag. Om dit hele probleem af te wentelen op ‘laffe collega’s’ op de werkvloer gaat mij echter de perken te buiten.
Het heersende probleem is dat een bestuur/directie vaak politiek denkt en handelt, en geen connectie met de werkvloer heeft. Voeg daarbij de druk van aandeelhouders en de koers is bepaald. De tussenlaag wordt (te) vaak gevormd door managers die gemiddeld 4 jaar op hun plek zitten – te kort om iets te bereiken of iets te (willen) veranderen.
Maar gelukkig zijn er nog klokkenluiders die hun geweten belangrijker vinden dan hun baantje, al kunnen ze vaak alleen maar naar de pers stappen, en de hoorn vol gal over zich laten uitstorten, vaak vergezeld van verlies van inkomen, huis en vaak ook gezin. Of ze vluchten naar Hong Kong, omdat China beter omgaat met Amerikaanse klokkenluiders dan Amerika zelf.
Je bent goed bezig vanmorgen, Robert.
Tijd voor nog wat geruststellend doemdenken: “…. Klagen over de incompetente leiding behoort inmiddels tot de kantoorfolklore, en dus luisteren de bestuurders er niet meer naar. ….” Het is inmiddels niet alleen kantoorfolklore, het gebeurt ook massaal onder bijvoorbeeld buschauffeurs. Met verbijstering zag ik dat mijn collega’s niet ingrepen en naar falende leidinggevenden stapten. Inmiddels ben ik de voorbije twee à drie jaar dat ik bij het bedrijf waarvoor ik werk via allerlei wegen bezig geweest die falende managers bij te sturen. Resultaat: ik sta te boek als lastig en iemand met een grote mond. Iets verbeterd? Nee, dat niet….
(Wees maar niet gerust, het wordt heus nog wel erger)