Niets in het menselijk leven is erger dan een depressie, als je het leven zó verschrikkelijk vindt dat het je zelfs teveel moeite is om er een einde aan te maken. De gevaarlijkste fase is het herstel, als mensen nog geen perspectief bezitten maar al wel wat energie hebben. Wie er meer over wil weten, leze The Noonday Demon van Andrew Salomon, een van de beste populairwetenschappelijke boeken die ik ken.
Mijn eerste reactie op het lezen van dit bericht in The Independent was er een van aangename verbazing: men heeft ontdekt wat de oorzaak zou zijn van depressie:
Protein receptor CRF1 is responsible for releasing hormones which can cause anxiety and depression over extended periods of time.
Dat is goed nieuws voor iedereen die met depressie te maken heeft, maar toen ik het herlas, kreeg ik twijfels. In de eerste plaats: ik meende te weten dat er verschillende soorten depressie zijn. Het is, dacht ik, een verzameling syndromen, en geen twee gevallen van depressie zijn dezelfde. Misschien vergis ik me en kan een meelezende psychiater me corrigeren. In de tweede plaats wordt de hoop uitgesproken dat men een molecuul kan ontwikkelen waarmee CRF1 kan worden geblokkeerd, zodat de biochemische stroomversnelling kan worden beëindigd die tot stress (en daarvandaan tot depressie) leidt.
Ik zie het al helemaal voor me. Entasimol™ wordt een hip medicijn voor managers die zichzelf zó belangrijk vinden dat ze nooit op hun werk kunnen worden gemist, en die dus onvermijdelijk kampen met stress. Entasimol™ wordt voorgeschreven aan soldaten, zodat ze doorvechten als ze mentaal allang zijn bezweken.
Uiteraard geldt voor veel medische ingrepen dat ze niet alleen positief, maar ook negatief kunnen worden toegepast; het geldt voor elke uitvinding. Nooit is het beter verbeeld dan in de terecht beroemde proloog van 2001. A Space Odyssey: de knots waarmee de jager zijn prooi doodt en het overleven van zijn familie garandeert, kan ook worden gebruikt om te moorden. We zijn, om dat cliché maar te herhalen, sinds de oertijd heel wat meer mans geworden, maar niet meer mens.
“Het mes snijdt aan twee kanten” 🙂
Zonder het oorspronkelijke bericht gelezen te hebben: voor zover ik weet zijn zeer veel aandoeningen multifactorieel, zodat (genetisch of anderszins) ingrijpen op één punt (in dit geval CRF1) toch in de meeste gevallen geen soelaas biedt. Depressie lijkt me een duidelijk voorbeeld van een aandoening waarbij het uitermate naief is om één enkelvoudige oorzaak te veronderstellen.
De oorzaken van depressie liggen ook niet ‘simpel’ in een te grote hoeveelheid stress. Depressies hebben ook met aanleg, karakter, omstandigheden en je verleden te maken. Dit ‘pilletje tegen depressie’ klinkt helaas weer erg naar een snelle managersoplosding. Antidepressiva zijn tenslotte ook geen geneesmiddelen maar symptoombestrijders maar middelen die therapie een kans moeten geven.