De anekdote wordt verteld over verschillende Turkse veldheren en over verschillende gevechten, maar ik maak het me vandaag niet al te moeilijk en ik houd het erop dat het gaat om Mehmet II en om de verovering van Constantinopel in 1453. Dat is een bekend verhaal: na een moeizame belegering wist de sultan de stad, die ruim acht eeuwen eerder door de profeet Mohammed aan de moslims was beloofd, in te nemen.
Normaal gesproken duurde de plundering van een veroverde stad drie dagen, maar Mehmet gelastte al na een paar uur dat zijn manschappen moesten ophouden. Constantinopel zou zijn nieuwe hoofdstad zijn en het was nogal zinloos die verder te beschadigen. De voornaamste kerk, de Hagia Sofia, werd die dag nog in gebruik genomen als moskee. Die avond zag de sultan de maansikkel en een ster gereflecteerd in een plas bloed, en hij besloot dat dit voortaan de vlag zou zijn van het Ottomaanse Rijk.
Zegt men. Maar zoals ik al zei: de anekdote wordt over meer veldslagen verteld. Sultan Murad II, de vader van Mehmet, zou de maansikkel met ster in de bloedplas gereflecteerd hebben gezien nadat hij in 1448 de Hongaren had verslagen in de Tweede Slag bij Kosovo. Ik heb het verhaal ook wel eens horen vertellen over Atatürk en de slag bij de Sakarya. Dat laatste is zeker niet waar – de vlag werd eeuwen eerder al gebruikt – maar het illustreert dat de anekdote geliefd is en als het ware rondzwerft van gebeurtenis naar gebeurtenis. (De Duitsers noemen zo’n verhaal dan ook een Wanderanekdote.)
Turkse vrienden stonden een paar jaar geleden, toen de maansikkel een heldere ster zou bedekken, bijkans te stuiteren van enthousiasme. Ik kan me er iets bij voorstellen, want de combinatie van maan en ster is ook zonder rode achtergrond een krachtig, mooi beeld, zoals de foto hiernaast toont, die door een Graham Bowes uit Londen is gemaakt en rondgetwitterd. Ik baalde er behoorlijk van dat het in Amsterdam regende.
Hadden die vrienden nog een foto gemaakt?
Ik zou trouwens denken dat sterrenkundigen moeten kunnen uitrekenen wanneer in Turkije een ster zo dicht achter een maansikkel heeft gestaan dat die bij elkaar als éen beeld konden worden gezien.
Nee, er zijn geen foto’s die ik hier kan tonen. En ja, het moet uit te rekenen zijn wanneer de maan naast heldere sterren staat.
http://www.stellarium.org/
Mooi verhaal.
Zeker omdat het door de geschiedenisjaren blijft zwerven.
Vriendelijke groet,
‘De voornaamste kerk, de Hagia Sofia, werd die dag nog in gebruik genomen als moskee’. En andere kerken, zoals die van de Heilige Apostelen, werden met dezelfde voortvarendheid afgebroken. Roger Pearse heeft dezer dagen kaarten van het Constantinopel voor 1453 op zijn blog.
Is er een betrouwbare historische bron die bevestigt dat Mohammed Constantinopel aan de moslims heeft beloofd? Of is het een apocrief verhaal waarvan we mogen aannemen dat het verzonnen is om veroveringsdrift te rechtvaardigen?
Het komt uit een hadith en kan onmogelijk zijn verzonnen, aangezien het zo evident tijdens de optekening van de hadith niet was waar geworden.
Dit antwoord snap ik niet helemaal.
De hadith zijn religieuze ondersteunende teksten. Als een categorie tekst in aanmerking komt die potentieel van A tot Z verzonnen zijn, dat zijn dat wel religieuze teksten. Ook deze tekst heeft dus een bijbedoeling . Keer het namelijk maar eens om. Er was geen tekst omtrent Constantinopel; lekker rustig derhalve, geen drijfveer om het wel te doen. Een tekst als deze houdt de boel gaande. Een mens moet tenslotte iets hebben om na te streven. In dit geval de verovering van Constantinopel.
In het boek “De kerk der apostelen en martelaren” van Daniel-Rops (1953) staat in de voetnoot op pg. 378: “Tijdens dit beleg (sc. van Byzantium, ten tijde van Demosthenes) werden de Byzantijnen gered van een macedonische aanval door een geheimzinnige manestraal, die hen in staat stelde voorbereidingen van hun tegenstanders gade te slaan. Uit dankbaarheid liet de stad een wassende maan in haar munten slaan, welk teken de Turken, toen zij hier heersers waren geworden, overnamen.” Ik ken alleen deze voetnoot, van de achtergrond van deze voetnoot weet ik (helaas) nog niets.
jgjm, een interessante aanhaling maar: Laat nu die sikkel op de afbeelding van de Turkse vlag een afnemende maan zijn… Ook in spiegelbeeld wordt dit geen wassende maan.