Eigenlijk had ik vandaag “methode op maandag” willen hernemen maar ik zit voor een dubbele deadline en heb even wat anders aan mijn hoofd. Ik doe er even een museumstuk tussendoor: een frescofragment uit Pompeii. Het behoorde ooit tot een decoratieve band onder een grotere wandschildering en stelt een demon voor.
Kunsthistorici kunnen het dateren tijdens de overgang van de Tweede naar de Derde Pompeiaanse Stijl. Ik vind dat eerlijk gezegd nogal kras, omdat het zo’n klein fragment betreft. Hoe dan ook: het zou rond 30 v.Chr. zijn vervaardigd. De schilder maakte dus de laatste jaren van de grote Romeinse burgeroorlogen en de machtsopbouw van Octavianus mee. Hij – ik bedoel de kunstenaar – moet in de Baai van Napels de vloot hebben zien oefenen waarmee Octavianus en Agrippa naar Sicilië voeren om hun rivaal Sextus Pompeius uit te schakelen.
Het leuke is dit keer niet de fresco zélf, maar de plek waar het is te zien. U hoeft er niet ver voor te reizen, want het is in het Museum Meermanno-Westreenianum in Den Haag, vlakbij het Malieveld, op wandelafstand van het Centraal Station. De oprichter, Willem Baron van Westreenen van Tiellandt (1783-1848), was zo’n negentiende-eeuwse verzamelaar, die een enorme collectie boeken en Grieks-Romeinse oudheden bij elkaar bracht. Pompeii bezocht hij in 1834. Daar nam hij dit fragment mee.
[Dit was de 211e aflevering in mijn reeks museumstukken; een overzicht is hier.]
Eindelijk een verhaal met een verzamelaar in een positieve rol.
Eindelijk ….
Er zijn genoeg voorbeelden te geven van verzamelaars die hun hele verzameling als legaat of vaak nog bij leven aan een museum geschonken hebben (het gaat niet altijd om kunst uit de oudheid!) of die hun collectie via een museum (ook vaak zelf gebouwd!) voor het publiek toegankelijk gemaakt hebben.
Een paar voorbeelden:
Kunstcollectie van Schaik naar Amersfoorts Museum Flehite (zie http://www.volkskrant.nl/beeldende-kunst/miljoenenschenking-voor-museum-flehite~a3830687/)
Verzamelaar Willem Neutelings (1916-1986), die zich toelegde op het verzamelen van West-Europese middeleeuwse sculptuur en kunstnijverheid (zie: http://www.bonnefanten.nl/nl/tentoonstellingen/programma_2016/schatkamer_collectie_neutelings)
Hans Melchers heeft de collectie van de failliete Scheringa opgekocht en die is nu te bezichtigen in het door hemzelf opgebouwde museum More in Gorssel.
Zo kan ik nog lang doorgaan. Het punt is dat vele musea het zonder overheidssubsidie moeilijk hebben om zich staande te houden en daarom is het goed dat het mecenaat van verzamelaars juist in opkomst is. (zie: https://www.museumpodcast.nl/afleveringen/zonder-subsidie). De motieven van al die verzamelaars kunnen verschillen, maar ze doen het wel. Verzamelaars moeten we dus in ere houden!
Dag Jona,
Prof. Peters (Zaliger) heeft het classificatie-systeem voor de Pompeiaanse wandschilderingen opgezet en daarover bondig en goed college gegeven. Het is lang geleden en mijn aantekeningen zijn verloren gegaan. Wel weet ik, dat specifieke kenmerken ineens verschijnen. Zou worden er in de loop der tijd architectuur-elementen toegevoegd, dieptewerking gesuggereerd, guirlandes en randen, lijsten, kaders en kleurvlakken etc. gebruikt om een meer complexe wandindeling te maken. Dat is vrij nauwkeurig te definiëren, waarbjj de hoofdstijlen weer onderverdeeld worden in sub A en B.