In de verzameling misverstanden die tijdens de corona-lockdown op deze blog is gegroeid, was zelden sprake van kwaadwillendheid. Veel mensen weten niet beter. Slechts een enkele keer is er sprake van werkelijk kwaad opzet en één van die gevallen betreft de hoax dat de Iraanse autoriteiten Pasargadai, de eerste hoofdstad van het Perzische Rijk, onder water zouden willen zetten.

Pasargadai was de residentie van koning Cyrus de Grote, die overleed in 530 v.Chr. Vrijwel zeker door natuurlijke oorzaken, want uit de kleitabletten blijkt dat zijn zoon de regeringstaken al eerder had overgenomen; misschien gesneuveld op een of andere oostelijke campagne. We weten het niet goed. In elk geval is Cyrus begraven in Pasargadai, in een relatief bescheiden graf op loopafstand van zijn paleis. De plek werd voor moderne Iraniërs een lieu de mémoire toen de laatste sjah daar in 1971 voor een kwart miljard dollar verspijkerde aan een feestje voor alle gekroonde hoofden ter wereld. De sjah had iets met Cyrus, die hij, op overigens oneigenlijke gronden, beschouwde als eerste heerser van een land dat zich had gecommitteerd aan de mensenrechten.

Voor veel mensen die in 1979 met de sjah in ballingschap moesten is Pasargadai een lieu de mémoire gebleven. Ze reageerden als door een adder gebeten toen ze vernamen dat twaalf kilometer verderop een stuwdam verrees die Pasargadai onder water zou zetten. Dit stond zo rond 2005 op tientallen internetsites te lezen, en dus was het waar. Zoals iedereen wist waren de ayatollahs bezig met het uitvoeren van een diabolisch plan om Irans niet-islamitische nationale identiteit en erfgoed te vernietigen en zo het voorislamitische verleden van de natie uit te wissen.

Nou ben ik ben een tijd lang twee keer per jaar naar Iran geweest en ook naar Pasargadai. Het viel me steeds op dat men de monumenten netjes aan het opknappen was. Ook de bruggen in de oprijlaan naar het graf werden gerenoveerd. Aannemend dat de bruggenbouwers wel op de hoogte waren van de waterstand als het stuwmeer eenmaal was volgelopen, kon ik alleen concluderen dan dat het water de laatste rustplaats van Cyrus nooit kon bedreigen. Het brugdek lag zeker twee meter lager dan het graf en de rivier stroomde daar weer twee meter lager onderdoor.

Omdat het natuurlijk denkbaar was dat de ayatollahs waren vergeten de Iraanse waterbouwkundig ingenieurs en de restauratoren op de hoogte te brengen van hun diabolische plan, heb ik verder navraag gedaan. Dat leidde in de eerste plaats naar een verklaring van enkele Iraans-Amerikaanse archeologen, die het internetverhaal afdeden als onjuist. Het leidde vervolgens naar een vriendelijke medewerker van de Iraanse Archeologische Dienst. Die legde me uit dat een ambtenaar van de provincie Fars eens aan een krant heeft gezegd dat de mensen water en elektriciteit nodig hadden, dat er een stuwdam en een stuwmeer zouden komen, en dat het daarom onvermijdelijk was dat archeologisch erfgoed verloren zou gaan. Deze woorden lijken de “smoking gun” achter het internetgerucht te zijn. Ze hadden geen betrekking op Pasargadai, dat twaalf kilometer verder en meters hoger ligt.

Dat de dam Pasargadai bedreigt is dus een internethoax. Soortgelijke dingen zijn beweerd over Iwan-e Kharkheh, dat tot vuilnisbelt zou zijn gemaakt (niet waar), en nog onlangs circuleerde het gerucht dat het graf van Esther en Mordekai in Hamadan in brand zou zijn gestoken (ook niet waar). De aanhangers van de sjah, die er nog altijd zijn, proberen nog steeds de autoriteiten van de islamitische republiek in diskrediet te brengen. En dat terwijl dat helemaal niet nodig is, want dat doen de Iraanse autoriteiten het beste zelf.