Er zijn van die boeken die bij voorbaat intimideren. Ducks, Newburyport van Lucy Ellman is zo’n boek. Duizend pagina’s, grotendeels bestaand uit één zin. Ellmans vaste uitgever wilde het niet hebben. Een kleinere uitgever zag er wel brood in, of misschien slechts een kadetje, want daar nemen kleine uitgevers soms genoegen mee. Het werd een onverwachte bestseller, mede omdat de roman op de shortlist van de Booker Prize belandde.

Twintig jaar eerder had ik al eens iets van Ellman gelezen, Man or Mango. Experimenteel, inventief, intrigerend, maar niet makkelijk. Dat gold ongetwijfeld ook voor Ducks, Newburyport – te beginnen met de ongebruikelijke titel. Ik kocht het boek. Het staarde me een poosje aan vanaf de leesplank. Ik wilde het graat lezen, maar zag er ook een beetje tegenop. De schrijver in mij wilde weten hoe Ellman dit flikte, de lezer in mij stribbelde tegen. Op een avond begon ik en was na een paar pagina’s gegrepen. Wat een indrukwekkende prestatie – en in weerwil van de premisse ook goed leesbaar.

De roman is een stream of consciousness van een nerveuzige huisvrouw in Ohio, die haar gedachten laat gaan over wapenbezit, Amerikaanse filmsterren, poffertjes, haar honden, Donald Trump, maar vooral over haar verhouding tot haar overleden moeder en haar oudste dochter Stacey.

Een plot is er nauwelijks in de lange opeenvolging van associaties, maar langzamerhand krijg je als lezer wel een beeld van deze vrouw, die een wetenschappelijke carrière heeft laten lopen en nu geld verdient met het bakken van taarten. Tegen het eind gebeurt er zelfs iets waardoor er een thriller-element in het narratief sluipt. Al met al een beklemmend beeld van het hedendaagse Amerika. Het wordt niet keurig lineair voor je neergelegd, maar zo ingewikkeld is de puzzel nou ook weer niet.

Concentratie

Dat is echter niet de hoofdreden waarom ik zo onder de indruk was. Die ligt in de prestatie van Ellmann om duizend pagina’s lang de concentratie vast te houden. Precies blijven schrijven, origineel blijven in de associaties, nauwkeurig gedoseerd telkens iets meer vrijgeven van de karakters. Dat vergt ook iets van de lezer. Ik kon vijftig pagina’s per avond aan. Daarna was bij mij de concentratie op. Aanvankelijk was ik van plan het in vier doses van 250 pagina’s tot me te nemen. Maar de roman greep me zo dat ik avond aan avond doorlas.

Sommige critici vergeleken Ducks, Newburyport met Ulysses van James Joyce. Daarmee doen ze het boek tekort. Ulysses is niet om door te komen. Ducks, Neburyport is vele malen minder cryptisch. Een Nederlandse vertaling zal er niet in zitten, vermoed ik, zowel verkoop- als vertaaltechnisch. Samenvattend: Ducks, Newburyport is een monumentale roman, maar je moet wel een enigszins gevorderde literatuurliefhebber zijn om je tanden in deze kluif te zetten.

• Lucy Ellman, Ducks, Newburyport (€18,99)

[Op mijn uitnodiging aan de vaste lezers van deze blog om geliefde boeken te delen, ging ook Christian Jongeneel in, de auteur van Magda is overal en Venus in het gras. Dank je wel Christian!]