De man die u hierboven les ziet geven is prof.dr. Jones, een van de vermaardste Amerikaanse archeologen uit het interbellum. Het aardige is dat hij les geeft zoals ik het zelf ook het liefste doe: voor een schoolbord. Met een krijtje in de hand kan ik denken. De opzet van mijn boek Hannibal in de Alpen heb ik op een schoolbord ontworpen. Met zo’n modern wit kunststoffen bord en een stift zou het meer tijd hebben gekost.
Met een schoolbord en een krijtje kun je denken, met een whiteboard minder: u mag mij typeren als onderwijsnostalgicus. Ik zal het niet aanvechten. Ik pak mijn lessen inderdaad wat ouderwets aan. (Het afgelopen jaar heb ik precies één livestream-les verzorgd en dat was voldoende om te weten dat het gebrek aan interactie me niet ligt.) Dat gezegd zijnde, ik vermoed dat mijn observatie over krijtjes en schoolborden niet alleen maar nostalgie is of verbeelding. Ik kan zo tien mensen noemen die zeiden ook beter te kunnen denken met een krijtje dan met een stift in de hand.
N>10
Punt één: N>10, en dat is mooi, maar is dat genoeg om te concluderen dat er inderdaad iets is waardoor je met een whiteboard minder goed kunt denken?
Enige zelfkritiek is hier wellicht op haar plaats. Als het whiteboard inderdaad een merkbare verslechtering zou zijn ten opzichte van de onderwijsmiddelen van weleer, zou het dan wel zo massaal zijn ingevoerd? Op deze zelfkritiek is echter ook kritiek mogelijk. Het is immers een onverbiddelijke wet dat als een onderwijsvernieuwing een verslechtering is, die altijd wordt ingevoerd.
Verklaring?
Punt twee: ik denk dat ik, aannemend dat er werkelijk iets speelt, een verklaring op het spoor ben. Ik kan namelijk beter werken op een tekstverwerker als de achtergrond donker is. Voor mij was de overgang van Wordperfect 5.1 naar MS Word een achteruitgang. (Oké, ik ben ook computernostalgicus.) De donkere achtergrond met de amberkleurige of witte letters werkte voor mij beter.
Ik heb nu een vermoeden dat krijtletters op schoolbordzwart op soortgelijke wijze rust uitstralen. Ik heb geen idee of dit werkelijk zo is, maar het lijkt me ook niet helemáál onmogelijk.
Wat denkt u? Herkent u mijn ervaring (en maken we van N>10 een hoger aantal) of herkent u het niet (en concluderen we dat ik me maar iets verbeeld)? En zou het kunnen zijn dat donkere achtergronden meer rust uitstralen? De reageerpanelen staan voor u open.
PS
Als u werkt aan een onderwijsinstelling waar ze net een schoolbord wegdoen, liefst zo een op wieltjes, dan houd ik me aanbevolen. Dan kan ik me verbeelden dat ook ik een soort Indiana Jones ben.
Volgens mij was prof. Jones niet echt vies van ‘moderne’ techniek. We zullen nooit weten wat hij anno 2021 zou zeggen van zo’n schoolbord. Maar ik kan me voorstellen dat hij een keer over die wieltjes zou struikelen en dan nijdig zou uitroepen: ‘It belongs in a museum!’
Je mag er N>11 van maken.
Ik ben het volkomen met je eens. Er gaat niets boven een bord met krijt. Maar ik mag een kleine troost bieden. Het zijn vooral alfa’s die graag modern en technisch willen doen. Mijn zoon studeert wiskunde, natuurkunde en sterrenkunde in Leiden. Daar gebruiken de docenten allemaal een ouderwets bord met krijt waarop zij hun formules al pratend op krassen. Ook op een werkkamer in het Snelliusgebouw is een bord met krijtjes aanwezig ten gebruike van studenten en stafleden. Op zijn eigen kamer heeft hij een bord aan de muur hangen waar hij met krijtjes zijn berekeningen maakt. Er is nog iets waarin alfa’s ten onrechte voorop lopen. In de faculteiten geesteswetenchappen gaat men ervan uit dat studenten alleen nog Engels kunnen lezen. Ja ja, de faculteit die trots is op haar talenstudies. Mijn zoon kreeg echter zonder enig probleem een artikel in het Duits voor zijn kiezen en bepaald geen eenvoudig Duits: zeer academisch Duits van een wiskundige uit de 19e eeuw. Bij de alfa’s gaat het er vooral om zoveel mogelijk studenten binnen te harken en dus moet je niet teveel drempels neerleggen. En vooral heel modern lijken.
Dan ben ik blijkbaar een uitzondering: geef mij maar een whiteboard. Dat gedoe met krijtjes en het stof dat er af komt vind ik maar niets. En mijn toch al niet heel beste handschrift wordt bij krijtgebruik nog wat onleesbaarder. En nee, dat is geen leeftijdsdingetje: ik behoor tot de generatie die nog HBS heeft gedaan.
De “non-permanent markers” verliezen hun dopjes en zijn uitgedroogd als je ze wilt gebruiken. Krijtjes schrijven altijd,
Ik heb altijd een paar (werkende) stiften in mijn tas zitten (en ook wat post-its en stickers). Probleem opgelost.
k begrijp het helemaal. Ik mis ook die oude typemachine die met veel kabaal elke letter onuitwisbaar in het pier ramt. Liefst met een doorslagje als kopie en het heerlijke geschilder met typ-ex. Ik mis de diavertoningen van de kennissen die er een hele avond over deden om hun saaie vakantie te duiden. Of hun 8 millimeter filmpjes waarbij je soms gered werd als de projector haperde. Dan brandde de film door en was het even klaar met de vertoning. Ik mis de trekschuit met drie klassen zodat je als eerste klasser alle tijd had de dingen goed door te denken. Ik mis de donkere wolken van de stoomsleper. Wat heb je aan een interactief bord waarbij je opschrijft wat je wil zeggen, uitwist wat weg kan en direct na afloop je schrijfsel als pdf kan doorsturen naar je leerlingen. Daar heb je niks aan. Bovendien: voor een paar euro koop je een pak kleurig stoepkrijt zodat je ook buiten op straat les kan geven. De regen spoelt het na afloop weg.
Leve het krijt!
Die interactieve borden hebben voordelen, maar whiteboards? Nee.
Ha, een discussie die ik vorige week ook voerde met collega-leerkrachten. Ik ben fan van het schoolbord met krijt in mijn klas (lagere school). Enkele jaren geleden werd het middenbord overplakt met folie om het digitale bord te introduceren. Gelukkig bleven de zijpanelen bewaard. Eén collega heeft ondertussen de folie weer verwijderd en het digitale bord de plaats toegewezen die het verdient: als extra hulpmiddel en niet als hoofdinstrument. Dat is de richting die ik ook uit wil als onze nieuwbouw er ooit komt.
Ik probeer de voor- en nadelen van beide systemen op te lijsten.
digibord:
+ filmpjes, duidelijke foto’s, heldere kaarten
+ vorige info kan opnieuw opgeroepen worden
+ bordschema’s kunnen thuis voorbereid worden, aangepast, opgeslagen en gedeeld
– vluchtig, je kan niets lang laten staan
– afhankelijk van stroom, internet en een degelijk ICT-budget, drie uitdagingen voor heel wat verouderde en ondergefinancierde scholen
– beperkt de rol van de leerkracht soms tot klikken en een praatje bij een plaatje, het ergste nadeel omdat het sommige leerkrachten raakt in wat ze graag doen
– onbruikbaar voor heel wat meetkunde en metend rekenen
krijtbord
+ betrouwbaar, geen stroom of internet nodig
+ vlot in gebruik, flexibel: tekenen, wegvegen…daarom volgens mij meer geliefd bij mensen die vaker improviseren of inspelen op wat er toevallig voorbijkomt, een onderwijsstijl die mij beter ligt. Ik krijg mijn ideeën sneller op een krijtbord dan op een digitaal bord.
+ sluit beter aan bij de motorische activiteiten van de leerlingen (schrijven, tekenen, meten) en daarom zeker in een lagere school interessant. Ze zien jou in het groot voordoen wat zij in het klein doen. Ze kunnen het ook zelf aan bord in het groot oefenen.
+ aangenamer/beter voor de ogen, denk ik, maar is daar bewijs van?
+ een mooie krijttekening spreekt kinderen aan en het is ook leuk om die te maken.
+ op het zijbord kan een formule, schema, tekst…langer blijven staan
– wat je wegveegt, kan je niet weer oproepen
– stoffig
Whiteboards met stiften bieden geen enkel noemenswaardig voordeel. Krijt heb je in alle kleuren, je kan er klare lijnen en floue vlakken met tekenen. Stiften zijn alles of niks. Meestal niks, omdat ze -zoals vrijwel alle stiften die je bij een whiteboard vindt- leeg zijn. Zonder digitale component zijn whiteboards zielloze afkooksels van krijtborden, naar stift ruikende poorten tot de hel die ‘vergaderen’ heet.
In mijn herinnering waren de krijtjes bij het schoolbord ook allemaal stompjes van een paar centimeter. En een nieuw krijtje brak binnen de kortste keren in tweeën.
Ik voeg daaraan toe dat ik op mijn digitale bord de achtergrond vaak groen of zwart maak omwille van die rust voor de ogen. Nadeel: kleur pakt digitaal niet goed op een groene/zwarte achtergrond, terwijl kleurkrijt op een groen/zwart krijtbord wel goed werkt.
Schoolbord + krijt versus witbord + stift: geen voorkeur. Ik gebruik beide gewoon op dezelfde manier. Het probleem van brekende krijtjes is gemakkelijk op te lossen door een goede kwaliteit te kopen. Van belang is wel dat er aan een witbord geen technische foefjes hangen (inderdaad, Bert vdS, ik ben een beta). Want dan ben ik meer tijd kwijt met uit te vogelen hoe alles werkt dan met het verhaal dat ik wil vertellen. Wat ik op school- en witbord schrijf wordt automatisch een samenvatting.
Computerschermen: lichte achtergrond met zwarte letters. Indien andersom dan kan ik de letters niet goed meer onderscheiden omdat ze dicht lijken te vloeien en ik hoofdpijn krijg.
Sinds ik geen pen en papier of typemachine meer nodig heb om met mijn medemensen te communiceren is het aantal schrijfsels dat ik verstuur geëxplodeerd. Ze variëren van ultrakort tot halve boekwerken.
“dat er inderdaad iets is”
Mijn gok: persoonlijke voorkeur. Die kan beïnvloed worden door factoren als genoemd door B vdS. Doorslaggevend voor mij is dat ik een slechte multitasker ben (Veeltaker? Ik ben in een taalpuristische en anti-Engelse bui). Daarom houd ik er niet van tegelijkertijd mijn aandacht op twee totaal verschillende zaken te moeten concentreren. Mijn ex mocht me altijd graag plagen door te gaan kwebbelen vijf blz. voor ik mijn boek uit had (Geen oorzaak maar een dierbare herinnering).
‘Daarom houd ik er niet van tegelijkertijd mijn aandacht op twee totaal verschillende zaken te moeten concentreren.’
Dat hoef je ook niet te proberen, want dat kan het brein sowieso niet. Daarom heet het ook concentratie. Het brein kan wel heel snel schakelen van focus naar focus, maar aandacht en concentratie zijn twee verschillende dingen. Er wordt wel beweerd dat vrouwen beter zijn in ‘veeltaken’, maar daar is (nog) geen overtuigend wetenschappelijk bewijs voor geleverd.
Het is overigens zo dat in het brein niets zomaar willekeurig gebeurt. Het brein functioneert d.m.v. het aanleren van routines door herhaling d.w.z. conditionering. Routine betekent veiligheid, denk maar aan autorijden wat een complexe combinatie van allerlei handelingen is. Routine zorgt ervoor dat die handelingen ‘vanzelf’ gaan, zodat er aandacht is voor wat er op de weg gebeurt. Het gevaar bestaat dat die noodzakelijk ruimte in het brein weer in beslag wordt genomen doordat we ondertussen andere dingen gaan doen. Daardoor zijn we er niet ‘met onze aandacht bij’, heet het dan. We zijn afgeleid en moeten ons concentreren wat de veiligheid dan weer niet ten goede komt.
Zeg dat. Een voorbeeld is het strikken van je schoenveters. Dat doe ik zonder erbij na te denken, maar als ik zou moeten uitleggen hoe het moet, zou ik nog behoorlijk in de knoop raken. Of als iemand de weg vraagt. Dan weet ik precies waar het is, ik loop er zo naartoe, maar als ik het moet uitleggen is het eerste wat ik zeg: eeeehhh…
En m.b.t. het idee dat vrouwen beter kunnen multitasken: misschien komt dat doordat vrouwen over het algemeen degenen zijn die werk en huishouden combineren terwijl mannen zich meer met hun werk bezighouden vanuit het aloude idee dat zij kostwinner horen te zijn.
‘En m.b.t. het idee dat vrouwen beter kunnen multitasken: misschien komt dat doordat vrouwen over het algemeen degenen zijn die werk en huishouden combineren terwijl mannen zich meer met hun werk bezighouden vanuit het aloude idee dat zij kostwinner horen te zijn.’
Als ik mij wel herinner is dat idee populair geworden door het boek ‘Mannen komen Mars. Vrouwen komen van Venus’ (1994) van John Gray. Het bevestigt het twee-seksebeeld dat vrouwen en mannen totaal verschillende wezens zouden zijn. Al sinds de prehistorie zijn mannen bijvoorbeeld als jagers eenpuntig gericht; vrouwen daarentegen zogen een kind aan de borst, roeren in de kookpot, kweppen met elkaar en houden tegelijkertijd de omgeving in de gaten op dreigend gevaar. Daarom zouden mannen zich ook beter kunnen oriënteren en kaart kunnen lezen dan vrouwen.
Er is geen enkel wetenschappelijk bewijs voor. Mannen en vrouwen biologisch verschillend met specifiek andere sexueel hormonale processen. Dat behoeft geen nadere toelichting. De architectuur en de psygomechanika van het menselijk brein zijn echter bij mannen en vrouwen in grote lijnen hetzelfde.
“Het brein kan wel heel snel schakelen”
Ook goed – daar heb ik ook nooit zin in.
“als ik zou moeten uitleggen hoe het moet”
Kijk, dat is voor mij nou geen probleem. Want ik kan goed visualiseren.
Men moet alleen niet tegelijkertijd in mijn oor tetteren over een ingewikkeld oudheidkundig probleem.
Idem voor de weg wijzen; al ben ik tamelijk ongeschikt voor automobilisten, omdat ik zelf nooit auto rijd (ik stel me voor hoe ik zou fietsen).
“misschien komt dat ….”
Eerder doordat vrouwen tot tamelijk recent en op hun kleine kinderen moesten letten en het druk hadden met het huishouden.
‘Voor mij was de overgang van Wordperfect 5.1 naar MS Word een achteruitgang.’
Het blauwe licht dat moderne beeldschermen uitstralen heeft effect op de aanmaak van melatonine, dat is het slaaphormoon. Overdag is blauw licht nodig – niets bijzonders, het zit gewoon in het spectrum – maar ’s avonds en zeker ’s nachts moet je het vermijden, omdat het je waak-slaapritme verstoort.
MS Word maakte als Windows feature gebruik van WYSIWYG-technologie. Als je echter DOS in de vingers had, kon je de scherm- en letterkleuren aanpassen; de codes ben ik vergeten.
Overigens bieden verschillende fabrikanten van beeldschermen, smartphones en tablets de mogelijkheid van een nachtmodus of blauwlichtfilter. Ook kun je de lichtintensiteit van het scherm aanpassen. In Windows 10 heet het blauwlichtfilter ‘Nachtlamp’.
https://techpulse.be/tips/218739/hoe-activeer-ik-de-blauwlichtfilter-windows-10/
Het allerbelangrijkste van werken met beeldschermen is dat je het niet te lang achter elkaar doet, omdat je gaat turen, wat erg vermoeiend is voor je oogspieren. Wissel het af met kijken in de verte.
Afgezien daarvan staat onze ‘westerse’, economische manier van leven volgens de klok op gespannen voet met onze interne biologische klok, die ons vertelt op welk moment van de dag we onze taken het best kunnen uitvoeren en wanneer we even moeten rusten of wanneer we naar bed moeten gaan en op moeten staan.
“beeldschermen, smartphones en tablets”
Beter nog: men kan ze uitzetten. Dat beveel ik van harte aan en al helemaal ’s nachts.
NIET UIT!!!!!!!
Het lijkt alsof je met n > 10 de steekproefgrootte bedoeld. Maar als je zo 10 mensen opnoemt dan is dat natuurlijk geen steekproef.
Ik gaf jarenlang les aan de Schrijversvakschool en het verbaasde mij ook dat het schoolbord zoveel prettiger werkte dan het whiteboard. Het vreemdst vond ik nog dat ik zoveel mooier schreef: ik ging weer echt schoonschrijven zoals ik dat lang geleden op de lagere school deed. (Ik had een 9 voor schrijven op mijn rapport). Met zo’n stift gebeurde dat niet. De tovenarij bleef uit. Ik kon het niet verklaren.
Met een goed aangepunt krijtje kun je de mooie op- en neerhalen in het schoonschrift maken. Dat lukt niet met een stift…