“Overigens ben ik zelf ook allochtoon.” Een online-kennis van me verbaasde me nogal met deze tweet. Zijn naam kon weliswaar Duits of Scandinavisch zijn, maar dat hij anders dan Nederlands zou kunnen zijn, was zó totaal irrelevant dat ik er nooit over had nagedacht. Hijzelf overigens ook niet, want zijn tweet vervolgde “Al ben ik me daar pas na de opkomst van Fortuijn en de PVV van bewust geworden, zo hollands ben ik”.
Toevallig was ik bezig met het naar MS Word converteren van oude computerbestanden, nog geschreven in WordPerfect 4.2 en 5.1. Dat gaf me de gelegenheid de sarcastische constatering eens te vergelijken met mijn eigen zelfbeeld. Zoals ik al vermoedde, speelde in de jaren negentig maar zelden een rol of ik autochtoon of allochtoon was.
Wat wel een rol speelde? Toen ik een relatie had met een vrouw in Londen, wier vader en moeder afkomstig waren uit Nigeria, heb ik wel eens een opmerking gemaakt dat ik het wonderlijk vond dat zij zich identificeerde met de zwarte bewoners van de Verenigde Staten. Ik identificeerde me toch ook niet met de blanke bewoners daar? Haar etnische identiteit komt verder nog één keer naar voren in een brief aan de bloedbank – bestaat die eigenlijk nog? – waarin ik wijs op een wonderlijke regel ten aanzien van bloeddonatie. Afkomst speelt ook een rol als mijn werkgever eens navraagt of de ramadan voor mij belangrijk is. Geen onredelijk verzoek als die werkgever een schoonmaakbedrijf is dat mensen moeten inroosteren.
In één brief heb ik het zowaar over “autochtone Hollanders”. Dat gaat over mijn Gelderse taalgebruik, dat anders is dan dat in de Randstad. Autochtone Hollanders zeggen dat ze iets “hebben gedaan” en Gelderlanders dat ze iets “gedaan hebben”.
Ik vind een reeks serieuze brieven over Imaginary Homelands, de essaybundel van Salman Rushdie. Mijn correspondent en ik zien migratie allebei als een probleem én een kans: iemand moet laveren tussen twee identiteiten, wat niet makkelijk is, en heeft de kans het betrekkelijke van beide te zien. Ik was verbaasd dat we toen al wisten dat tweetaligheid een voordeel was, want het is een linguïstische conclusie die een tijdje geleden met enige bombarie werd aangekondigd. Het archeologische gezegde “waarom nieuws maar één keer naar buiten brengen als je ook twee keer naar fondsen kunt hengelen?” is blijkbaar ook van toepassing op de linguïstiek.
Ik vind tot slot een handvol opmerkingen over problemen met jongens uit Marokkaanse gezinnen in mijn buurt. Ik klaag dat ze opgroeien voor galg en rad. Later ben ik boos als een fototoestel door mijn buurjongen wordt gestolen, en dan klaag ik opnieuw over de problemen met de derde generatie. Het is echter geen aanleiding tot beschouwingen over allochtoon en autochtoon. Wel vind ik een boze opmerking, die ik later enkele keren heb herhaald, dat Fortuyn er niets van begrijpt als hij de problemen met die derde generatie toeschrijft aan “de” allochtonen of “de” islamieten. Het beleid van het Tweede Kabinet Kok, schrijf ik, identificeerde de problemen nauwkeuriger.
Wat ik maar zeggen wil: ik ben dus autochtoon. Maar daar ben ik me pas na de opkomst van Fortuyn en de PVV van bewust geworden. Fortuyn heeft, om Gaius Gracchus te citeren, dolken op het forum geworpen.
Ja heeft me ook altijd verbaast, die ‘eenheid’ met andere leden van ongeveer dezelfde ethnische herkomst bij niet blanken.
Zelf heb ik slechts 1 belangrijke relatie gehad met een puur nederlandse vrouw, de rest altijd met andere ethniciteiten.
In inderdaad, dezelfde vraag heb ik ook gesteld als U, Waarom zij zich druk maakte over … (vul etchniciteit in) want mij kon het niet zoveel boeien wat er met andere blanken gebeurde.
Heb daar nooit een bevredigend antwoord op gekregen behalve een soort van op emotie gebaseerde uiting. Ik heb een tijdje gedacht dat er een soort van uniform eenheids gevoel bestond onder anders gekleurde mensen omdat zij allemaal wel eens in het verre verleden negatief behandeld werden door blanken.
Maar naar mate mijn levensreis vorderde en ik erachter kwam dat onder anders gekleurde mensen onderling negatieve uitingen van de ene ethniciteit naar de andere net zo, zo niet sterker aanwezig waren begon ik dat standpunt te heroverwegen..
Dat het dus geen blank-kleurling probleem was, maar een meer primair probleem. Een archaisch reactiepatroon genetisch overgeleverd uit de oertijd toen het een goede ovelevings strategie was vreemden te wantrouwen.
Dus vreemdelingen wantrouwen is een primaire instinctieve reactie die zich niet door een simpele intelectuele redenatie laat onderdrukken.
En hoe herken je een vreemdeling beter dan als hij een andere kleur heeft?
Interessante ervaring, Petrossa. Is hier elders meer over te vinden?
Ummm, wetenschappelijk bedoel je?
Zoiets:
The model emphasizes phylogeny as an organizing principle and includes the following points: (1) there are well-defined neural circuits to support social engagement behaviors and the defensive strategies of fight, flight, and freeze; (2) these neural circuits form a phylogenetically organized hierarchy; (3) without being dependent on conscious awareness, the nervous system evaluates risk in the environment and regulates the expression of adaptive behavior to match the neuroception of a safe, dangerous, or life-threatening environment; (4) social engagement behaviors and the benefits of the physiological states associated with social support require a neuroception of safety; (5) social behaviors associated with nursing, reproduction, and the formation of strong pair bonds require immobilization without fear; and (6) immobilization without fear is mediated by a co-opting of the neural circuit regulating defensive freezing behaviors through the involvement of oxytocin, a neuropeptide in mammals involved in the formation of social bonds.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1196/annals.1301.004/abstract
Dank, interessant! Maar dat bedoelde ik eigenlijk niet. Als het dan wetenschappelijk en theorievormend moet zijn, dan nog eerder sociologisch, en niet psychobiologisch. Wat ik me echter afvroeg was of er meer van zulk empirisch materiaal is en waar je dat kunt vinden. In de reacties wordt hier ondertussen al enigszins aan tegemoet gekomen.
Er zijn diverse zoekmachines, pubcrawler is een heel goeie om bij de tijd te blijven http://pubcrawler.gen.tcd.ie/ en google scholar is zeer adequaat http://scholar.google.com/
Bedankt! Die kende ik inderdaad nog niet.
Mijn Surinaams-Javaanse ex-vrouw heeft zich nooit één gevoeld met Javanen van elders; haar familie evenmin. Wel verbaasde ze zich (en ik) over de overeenkomsten in sfeer, gedrag en manieren toen we eens op bezoek gingen bij tweede en derde generatie Indo’s. Toch zijn het pas haar grootouders die in de jaren 30 van Indonesië naar Suriname zijn gebracht.
Naar ik vrees was JL in de jaren 90 een tikje naïef. Op de plaatsen waar ik werkte merkte ik de islamofobie al op. Iemand in Assendelft (waar toen in de verste verte geen moslim te bekennen was) sprak zijn/haar angst uit “dat de islam Nederland zou overnemen”. Ook besefte ik dat het een kwestie van tijd was voordat iemand anders over Fortuyn heen zou gaan om van die racistische onvrede gebruik te maken. Dat heb ik niet afgewacht – in 2000 ben ik vertrokken.
De gedachte dat ongeveer één op de Nederlanders potentieel een hekel heeft aan mijn zoon wegens zijn afkomst van moederskant vervult me met afgrijzen.
“Op de plaatsen waar ik werkte merkte ik de islamofobie al op.”
Die was er inderdaad in de jaren negentig. Er was een discussie over hoofddoekjes en zo, waarvan een Marokkaanse collega van me al opmerkte dat het niet over de echte zaken ging. Ik herinner me ook de Rushdie-affaire, met een zelfbenoemd Rushdie Defence Committee dat de problemen vooral vergrootte door met olifantenpoten door de porseleinkast te lopen.
Maar dat is een ander onderwerp dan spreken over allochtonen en autochtonen. Al hangt het ermee samen.
De bloedbank bestaat nog. Die heeft alleen een andere naam, die ik vergeten ben. Soms is het in het nieuws, want de directeuren verdienen commerciele salarissen voor het bloed van vrijwilligers. Om die reden geef ik geen bloed meer. En dus schiet de naam me niet te binnen.