Wie een academische instelling bestuurt, doet het altijd wel in iemands ogen verkeerd. Je zou dus mild moeten zijn in je kritiek, maar soms neemt de verbijstering het toch over. Neem bijvoorbeeld dit interview [[dode link verwijderd]] met Hans Clevers, de president van de KNAW. Hij krijgt een simpele vraag voorgelegd die hij, toen hij zich voorbereidde op het gesprek, moet hebben zien aankomen: of de affaire-Stapel niet duidt op “een afkalvend moreel besef bij wetenschappers”. Zijn antwoord:
De vermeende afkalvende integriteit van Nederlandse wetenschappers is iets wat vooral Nederlandse wetenschappers zelf bezig houdt. Voor het publiek geldt de wetenschap nog altijd als betrouwbaar.
Dat laatste klopt: mensen hebben respect voor de wetenschap. Maar dat was de vraag niet. De vraag betrof de onderzoekers. Anders gezegd, terwijl er vertrouwen is in de wetenschappelijke methode, is er twijfel of de wetenschappers zich wel voldoende inspannen om die methode goed toe te passen. Ik ben er niet zo zeker van dat het vooral de Nederlandse wetenschappers zijn die zich daarover zorgen maken.
Maar het gaat nog verder.
In Nederland hebben we de procedures op het gebied van integriteit keurig geregeld.
Dit is maar de helft van het antwoord. Het gaat er niet alleen om of het geregeld is, het gaat er tevens om of de procedures worden nageleefd. Het is ondenkbaar dat Clevers niet zou weten dat bijvoorbeeld de VSNU zich juist hierover zorgen maakt: er zijn prachtige procedures maar ze zijn onvoldoende bekend. Clevers’ redenatiefout staat bekend als het weglaten van een secundum quid.
Ik beweer ondertussen niet dat Clevers per se ongelijk heeft. Ik hoop oprecht dat het inderdaad allemaal reuze meevalt. Het stelt me echter niet bepaald gerust dat een simpele, voorspelbare vraag niet leidt tot een onderbouwd antwoord.
Een bestuurder is in de eerste plaats politicus, geen logicus.
Nee, de president van de KNAW is op de tweede plaats politicus. Op de eerste plaats is hij een wetenschapper. En een wetenschapper die niet wetenschappelijk denkt, beschadigt de wetenschap.