Je hebt beesten met twee bulten. Die heten in het Nederlands “kameel”, wat is afgeleid van het Griekse kamelos. Je hebt ook beesten met één bult. Die noemen we “dromedaris” en dat komt van het Griekse dromedarios, wat “snelle loper” betekent. Je hebt ook beesten met nul bulten en die noemen we met een leenwoord uit de taal van de Inca’s, het Quechua, “lama”. Drie beesten, allemaal familie, maar wel verschillende soorten.
Het dier op de foto hierboven is dus een dromedaris en niet, zoals in het bijschrift staat, een kameel. Vermoedelijk heeft de maker van het bijschrift gekeken naar een tekst in het Engels, een taal waarin het onderscheid tussen “camel” en “dromedary” weliswaar valt te maken, maar om een of andere reden vaak wordt genegeerd. (Het pakje Camel-sigaretten is het bekendste voorbeeld.)
Toch zijn de verschillen duidelijk:
- Een dromedaris heeft lange ledematen en kort haar. Hij komt voor in de hete woestijnen van Syrië en Arabië (en inmiddels ook Noord-Afrika). Het elegante dier is, zoals de naam al aangeeft, een snelle loper. En hij heeft één bult.
- De kameel heeft korte ledematen, leeft in China, Oezbekistan en Afghanistan (vandaar de wetenschappelijke naam: camelus bactrianus, naar het antieke Baktrië). Dit stoere beest is gebouwd op de extreme koude: dikke vetlagen en lange haren dienen als isolatie. Kamelen worden vooral gebruikt als lastdier en hebben twee bulten.
Mocht u denken dat dromedarissen mijn stokpaardje zijn, dan heeft u gelijk: ik heb er in januari 2012 en februari 2014 al over geschreven. En ik zal ermee doorgaan, net zolang tot bijschriftenmakers Nederlands kunnen.
Dit alles genoegzaam bekend zijnde kwam het op mij heel vreemd (en een beetje ongeloofwaardig) over toen onlangs van dat in Wenen opgegraven skelet werd gezegd dat het een kruising tussen kameel en dromedaris betrof
Je zou er een bult van kunnen krijgen?
Vrolijke voorjaarsgroet,
Waar je lama zegt, bedoel je daar de llama (lama glama) of de guanaco (lama guanicoe)? 😉
Ik geloof dat er in totaal zes soorten kameel-achtigen wonen in de Amerika’s, maar heb me er eigenlijk niet echt in verdiept. Ik zou de lama zelfs niet hebben genoemd als het niet duidelijk zou hebben gemaakt dat dromedaris en kameel meer familieleden hebben.
Het zijn er vier: llama, guanaco, alpaca (yummy!) en vicuña
Feit is dat in het Nederlands, net zoals in het Engels, beide soorten vaak worden aangeduid met “kameel”. Meaning is use.
Mag je een gorilla ook geen “aap” noemen? In het bijschrift staat toch niet “Baktrische kameel”? “Kameel” is een verzamelnaam voor de Camelus bactrianus èn de Camelus dromedarius.
Ons woord “kameel” komt oorspronkelijk uit een of andere Semitische taal. Daar sloeg het woord enkel op de éénbultige kameel, omdat men die in het Nabije Oosten kende. Toen de Assyriërs met hun grote rijk ook de Baktrische kameel leerden kennen, ging men onderscheid maken tussen twee soorten gammalu: ibilu (dromedaris) en udru (Baktrische kameel).
Dus semantisch, biologisch en etymologisch is er niets aan te merken op het gebruik van “kameel” ter aanduiding van een dromedaris.
Etymologisch: dat ben ik met je eens. De rest niet. “Dromedaris” en “kameel” zijn biologisch twee soorten.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Kamelen
Precies. Een dromedaris is een kameel, maar niet alle kamelen zijn ook dromedaris.
Dat is te makkelijk. Een dromedaris is een dier uit het Midden-Oosten en een kameel is een dier uit het Verre Oosten. En dat maakt verschil. Als ze een historisch zo accuraat mogelijke film willen maken over de dood van Jezus, zoals Mel Gibson probeerde, is het gewoon oliedom als je een kameel door het beeld laat lopen in plaats van een dromedaris.
Het is even oliedom als vertalen dat er een kameel door het oog van de naald gaat, een biologische onmogelijkheid die het heeft gehaald tot in de Nieuwe Bijbelvertaling.
Dat eerste is inderdaad oliedom en heeft te maken met het tweede, dat m.i. niet dom maar wel verwarrend is. “Kameel” heeft twee betekenissen, net zoals “mens” zowel homo sapiens kan aanduiden als elke soort uit het geslacht homo. Zelfs al zou dit verboden zijn en we nooit meer van vogeltjes, hertjes en bomen mochten spreken, dan nog bewijst het bijschrift bij de bovenstaande foto samen met vele andere voorbeelden dat in het Nederlands de Camelus dromedarius gewoonlijk “kameel” wordt genoemd.
Eerlijk gezegd denk ik dat Nederlanders de camelus dromedarius gewoon dromedaris noemen, tenzij ze net een Engelse tekst hebben gezien. Een soort mindfuck eigenlijk. Maar bewijzen kan ik het niet.
Dat is inderdaad een vraag die het waard is om te onderzoeken (ik ga meteen aan de slag). Dezelfde verklaring kan gelden voor de Bijbelvertalingen.
Dat is een venijnig einde: ,, … Nederlands kunnen.” Maar wel lekker spits.
Wel gek dat alle kleuters en lagereschoolkinderen die ik ken probleemloos een dier met één bult ‘dromedaris’ noemen en één met twee bulten ‘kameel’…
Tja, dat verschil wordt in het Nederlands vaak gemaakt, maar die opmerking over het Engels klopt niet helemaal, daar is ‘camel’ gewoon een overkoepelende naam voor het geslacht Camelus, d.w.z. de bactrische kameel ( = de tweebultige kameel) en de arabische kameel (de eenbultige dromedaris) -zoals ook voor veel nederlandstaligen trouwens, en ook in het Nederlands heet dat geslacht ‘kamelen’, dus het lijkt me niet per se fout om een dromedaris ‘kameel’ te noemen, hooguit verwarrend.
De lama is net zo min een kameel-zonder-bult als een haas een konijn-met-lange-oren is; de lama is wel een kameelachtige, maar dat zit dan weer een verwantschapsgraadje hoger.
Wat betreft de etymologie: het Grieks heeft de naam uit een Noordwest-Semitische taal, Foenicisch of een buurtaal daarvan. Of dat woord teruggaat tot het Proto-Semitisch is onduidelijk, waarschijnlijk hebben de Foeniciërs (en buurvolkeren zoals de Israëlieten) het woord geleend uit het Arabisch. Ongeacht of het Foenicische woord teruggaat op het Proto-Semitisch of dat het een leenwoord uit het Arabisch is, in beide gevallen zal het om de eenbultige soort gaan.
Dat gezegd: de tweebultige soort is ook al lang gedomesticeerd, en in elk geval in Mesopotamië al via de Perzen bekend ruim voordat daar het Oude Testament werd samengesteld. Ik denk dat je niet van alle plaatsen in de Bijbel waar er over kamelen wordt gesproken zondermeer kunt zeggen welke van beide er wordt bedoeld.
Over de etymologie:
http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?single=1&basename=%2fdata%2fsemham%2fsemet&text_number=2663&root=config
Waarmee je bevestigt wat ik zeg: dat er naar het Engels is gekeken en niet in het Nederlands is gedacht. Elke Nederlandse kleuter snapt het verschil tussen een dromedaris en een kameel.
Ja, kleuters wel, maar biologen dus niet per se. Wat dat betreft zou het misschien handiger zijn geweest als ze voor het geslacht kamelen net zoiets hadden gedaan als bij de merel en de lijster, die allebei horen bij het geslacht echte lijsters, zodat het altijd duidelijk is waarover je spreekt, de soort of het geslacht.