Het is vandaag wereldkamelendag. Of eigenlijk: World Camel Day, wat betekent dat we ook dromedarissen in het zonnetje zetten. En dat is terecht, want maar weinig dieren zijn nuttiger voor de mensheid dan een- en tweebulters. Ze kunnen een paar dagen zonder water, zodat je ermee kunt reizen door droge gebieden. Ook kunnen ze zware lasten dragen. Ze produceren melk, wol, mest en vlees. Ze kunnen worden gebruikt om te ploegen. Hun uitwerpselen zijn niet alleen goed als mest maar ook als brandstof. Voor ik in detail treed, nog even de verschillen.
- Een dromedaris heeft één bult, lange ledematen en kort haar. Dit dier komt oorspronkelijk uit de woestijnen en de steppen van Arabië. (Tegenwoordig leeft het ook in Noord-Afrika.) Een dromedaris is ongeveer 300 cm lang; zijn hoogte is ongeveer 190-230 cm; zijn gewicht ligt tussen de 600 en 700 kilo.
- Een kameel heeft korte ledematen. Het dier leefde ooit alleen in Baktrië, Sogdië en de Gobiwoestijn, die een landklimaat hebben. De twee bulten en het lange haar isoleren het dier tegen warmteverlies in de koude Centraal-Euraziatische winters. Hoewel de kameel ongeveer even groot en zwaar is als de dromedaris, kan hij zwaardere gewichten dragen.
De naam
De Babyloniërs en Assyriërs beschreven als eersten de gammalu. Dit verwijst naar het dier dat in het Grieks dromas heet ofwel dromedaris. De Grieken zagen deze dieren voor het eerst in de zesde eeuw, toen de Perzische koning Cyrus de Grote in het westen van Turkije het koninkrijk Lydië onderwierp. Vermoedelijk was dit ook het moment waarop de Grieken het leenwoord kamêlos oppikten. Ze hadden voortaan twee woorden voor hetzelfde dier.
Ten tijde van Alexander de Grote leerden de Grieken ook de kameel kennen. Hoewel Aristoteles het onderscheid begreep, gebruikten de meeste Griekse auteurs de twee namen door elkaar voor allebei de dieren. De Romeinen deden hetzelfde met dromedarius en camelus. Toch was het onderscheid tussen de twee dieren in de Oudheid bekend. Zo maakt het prijs-edict van keizer Diocletianus onderscheid tussen de Camelus bigibbius (“tweebultige kameel”) en de dromedarius.
Domesticatie
Dromedariskudden bestaan uit een mannetje en meerdere wijfjes. Soms vechten de mannetjes om de macht over de wijfjes. De dieren zijn eenvoudig te domesticeren en de eerste aanwijzingen voor tamme dromedarissen dateren van het late derde millennium v.Chr. De eerste domesticatie vond, voor zover bekend, plaats op het Arabische Schiereiland, en schijnt samen te hangen met de exploitatie van veraf gelegen kopermijnen. Het was echter pas in de tiende of negende eeuw v.Chr. dat de dromedaris een echt populair dier werd in het Nabije Oosten.
Van nu af aan werden lange-afstandshandel en woestijnnomadisme mogelijk. Op een lange tocht kan het dier de eerste en tweede dag zo’n 120 kilometer lopen, maar dit wordt later minder. De dieren eten graag acacia, maar als ze tijdens een lange tocht dit voedsel niet krijgen, is een kilo dadels per dag prima. Hij heeft ongeveer 16 liter water nodig voor een week in de woestijn. Een van de voordelen van de dromedaris is dat hij water op enige afstand kan ruiken.
De domesticatie van de Baktrische tweebulter is te dateren in het eerste kwart van het eerste millennium. Ook hier zijn aanwijzingen voor eerdere domesticatie, maar het beeld is niet eenduidig. De vondst van mest, botten of wol duidt immers niet per se op domesticatie. De Zwarte Obelisk van de Assyrische koning Šalmanesser III (r.858-824) zou de oudste voorstelling van gedomesticeerde kamelen bevatten, maar ook dat kan gaan om wilde exemplaren.
Ironisch genoeg lijken deze twee kamelen te komen uit Egypte. Onmogelijk is het niet, want tenminste één kameel, wild of tam, is door de Assyriërs geschonken aan farao Takelot II (r.c.850-825).
PS
Zoals u weet wordt er gemiddeld elke vijf maanden ergens een afdeling Klassieke Talen, Oriëntalistiek of Archeologie gesloten. Net als vorige zomer gaat de sloop gewoon door. Dat is minimaal ten dele te wijten aan de wetenschappers, die onvoldoende één lijn trekken. Dus dit keer is Roehampton het haasje. De petitie is hier.
Ik moest opnieuw inloggen, maar als dit leesbaar is, werkt het.
Voor een keer een reactie, Ik lees dat sommige mensen moeite hebben met het reageervenster. Zelf heb ik nooit enige probleem ondervonden. Dit zijn mijn specificaties: Window 10, Edge als browser, binnen Edge heb ik Google geïnstalleerd waarmee ik altijd zoek, en ik log nooit uit. Een fluitje van een cent. Er zijn vast allerlei ideologische argumenten om het anders te doen, maar die interesseren me niet. Het werkt. Daar gaat het om.
Mijn wanhopige poging een voorspelbare discussie de kop in te drukken: laten we voortaan (camelus) dromedarius en (camelus) bactrianus gebruiken.
Die petitie had ik al getekend. Heb je een paar weken geleden er niet al om gevraagd?
Misschien gaat Jona er nog op in, maar de Pieter Gert van der Veen van het vloektablet (onlangs) heeft over kamelen het volgende geschreven https://logos.nl/aartsvaders-en-kamelen-staat-er-een-fout-in-de-bijbel/ . Omdat PGvdV denkt dat er geen fouten in de Bijbel kunnen staan, moet volgens hem de farao van Egypte omstreeks 1800 vChr kamelen (welke van de twee soorten dan ook) gehad hebben.