Niet boos ben ik, wel verdrietig. Zoiets. Het is goed dat cartoonist Adam Zyglis het opneemt voor de wetenschap en erop wijst dat wetenschappers in de loop der eeuwen nogal eens zijn geconfronteerd met scepsis. Maar kies dan goede voorbeelden, zou ik zeggen, waaruit blijkt dat je zelf wél zorgvuldig omgaat met de feiten. Dat eerste plaatje, dat klopt dus niet.
Niemand heeft in de vijftiende eeuw beweerd dat de aarde plat was. Dat is een verzinsel van de Amerikaanse schrijver Washington Irving, die dit in 1828 vermeldde in zijn geromantiseerde biografie Life and Voyages of Christopher Columbus.
De middeleeuwers wisten echter heel goed dat de aarde een bol was. De Italiaanse dichter Dante veronderstelt deze vorm bijvoorbeeld in zijn Goddelijke komedie, waarin Vergilius en Dante afdalen in de Hel, het middelpunt der aarde bereiken en vervolgens aan de andere kant van de aarde weer omhoog klauteren. Zeventien eeuwen eerder wist de Griekse filosoof Aristoteles al dat de aarde een bol moest zijn. Er is uit de tussenliggende eeuwen niet één bron bekend waaruit valt af te leiden dat de auteur zou hebben gedacht dat de aarde plat was.
Niet één? Nou ja, vooruit: er is een ambigue opmerking van de Andalusische bisschop Isidorus van Sevilla (560-636), die in zijn Etymologieën opmerkt dat “de aardschijf zo wordt genoemd omdat ze rond is”. Je kunt daaruit inderdaad opmaken dat de auteur dacht dat de aarde de vorm had van een schijf, maar uit andere passages uit zijn werk blijkt zonneklaar dat de bisschop van Sevilla beter wist. Niet één auteur heeft na Aristoteles nog geschreven over een platte aarde. Niet één.
Jammer dat onze cartoonist de wetenschap niet verdedigt door de feiten te respecteren, maar door verzinsels te recyclen. Dat schiet dus niet op.
ach ja, en ook het idee dat er weerstand tegen het begrip ‘zwaartekracht’ was … Klok en klepel zullen we maar zeggen
Toch kan ik er smakelijk om lachen.
Vrolijke voorjaarsgroet,
O ja, ik ook. Hij is grappig.
De mooiste grap is dat de Platte Aarde Theorie uit ……. jawel, de 19e eeuw stamt.
http://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Rowbotham
http://en.wikipedia.org/wiki/Modern_flat_Earth_societies#/media/File:Flat_earth.png
http://wiki.tfes.org/The_Flat_Earth_Wiki
Het tweede plaatje is volgens mij ook fout. Niemand in de 17e eeuw verwierp zwaartekracht. Ook Aristoteles en Ptolemaeus deden dat niet. Ze kenden er een andere functie aan toe: voor hen was zwaartekracht de oorzaak van beweging. Zonder zwaartekracht (en in het algemeen zonder kracht) zouden voorwerpen vanzelf ophouden te bewegen en tot rust komen.
Galilei en Newton waren zo belangrijk omdat zij stelden dat zwaartekracht (en kracht in het algemeen) oorzaak zijn van bewegingsverandering. We kunnen ons nauwelijks meer voorstellen hoe radicaal dat voorstel was (maar heel sommige heel domme katholieke “filosofen” kunnen het nog steeds niet accepteren). Maar dat past natuurlijk niet in het plaatje. Het is altijd gemakkelijker aan te nemen dat onze voorouders een stel oenen waren. In sommige opzichten waren ze dat ook, maar daarom is het des te leuker uit te vinden in welke opzichten ze het niet waren. Vind ik.
Blijft over de vraag: was er in het oude Griekenland ooit een polemiek over de vraag of de Aarde plat was of bolvormig?
Volgens mij heeft ook in Athene niemand ooit, nadat de bolvorm van de aarde was ontdekt, bestreden dat de aarde een bol was.
mnb0: je haalt bij Aristoteles (de scholastici zullen we maar zeggen) kracht en zwaartekracht door elkaar. ‘kracht’ werd tot Galilei gezien als oorzaak van beweging. De kwestie van zwaartekracht staat hier los van – ook voor Galilei veroorzaakt die de beweging, namelijk de valbeweging. Weliswaar versneld enzo, maar dat terzijde. Zwaarte was voor ieder een gegeven, de vraag was alleen wat die zwaarte van voorwerpen veroorzaakte. Galilei zette die vraag tussen haakjes (daar is al meer dan voldoende over gefilosofeerd). Volgens Aristoteles kwam zwaarte voort uit de samenstelling van een voorwerp (de zware elementen water en aarde). Newton zet de boel op de kop door er een kracht van de maken (een vis centripeta) die een eigenschap van alle materie in het hele universum is en die wiskundig te beschrijven is. Iemand als Huygens had nog wel wat problemen met zo’n uitwendige kracht, maar een ideologische discussie zoals over heliocentrisme of evolutie heeft het nooit opgeleverd. Sterker nog, met zijn ‘vis impressa’ gaf Newton God zijn actieve rol in de natuur terug en dat beviel zijn meeste tijdgenoten uitermate.
Er schijnt een zekere Zacharia Lilio, Canon van de Kerk van Sint Johannes van Lateranen in Rome, te zijn geweest die in 1496 nog het boek ‘Contra Antipodes’ publiceerde waarin de man expliciet stelde dat de wereld niet rond is en dat klassieke bronnen hieromtrent verkeerd begrepen zouden zijn. Maar dit was hoogstwaarschijnlijk de uitzondering die de regel bevestigde.
We weten natuurlijk niet wat gewone mensen ervan dachten, noch in de Middeleeuwen, noch in de Oudheid, als ze er al over nadachten. De monarchen van Spanje en Portugal wisten iig wel dat de Aarde een bol was.
Die Zacharia Lilio wordt hier genoemd, in noot 125:
http://en.wikipedia.org/wiki/Flat_Earth
Wat leuk! Ik denk dat ik nog ga schrijven over vlakke-aarde-fans, want er schijnen er toch een paar te zijn geweest.
De christelijke filosoof Lactantius zegt niet met zoveel woorden dat de aarde plat is maar komt er toch heel dicht bij: http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf07.iii.ii.iii.xxiv.html . Is altijd beschouwd is als een uitglijdertje van hem.
Ik kreeg ook een verwijzing doorgestuurd naar een Byzantijnse tekst. Ik ga er nog over bloggen.
Wat ontzettend toevallig. Ik zat in een strandtent aan een groep mensen wat historische incorrecties uit te leggen. Zoals de (vermeende) witte zuilen in Griekenland en Rome. De platte aarde kwam ook ter sprake.
Was jij het niet overigens, die er een heel boekje aan had gewijd. Ik heb dat ergens thuis, meen ik.
Dat boekje is inderdaad van mij. Niet alles klopt nog, wees voorzichtig.
Als dat het boekje is dat ik thuis heb liggen, maak je me ongerust… Je gaat me toch niet vertellen dat Archimedes brandspiegels toch gewerkt hebben 😎
Het stukje over 547 is inmiddels weer een open kwestie.
@Jona Lendering
Niet boos ben ik, wel verdrietig. Zoiets. Het is goed dat iemand die zich ‘wetenschapsvoorlichter’ noemt erop wijst dat er op het internet een hoop pseudowetenschap rond gaat. Maar kies dan goede voorbeelden, zou ik zeggen, en geef er blijk van dat je zelf wél zorgvuldig omgaat met de feiten.
Ik kwam uw blogserie en ook andere artikelen tegen waarin u zich uitlaat over het jezusmythicisme. Er viel zoveel op aan te merken dat ik er een uitvoerig commentaar op schreef: http://www.freethinker.nl/forum/viewtopic.php?f=83&t=14716&p=462460
Mocht u het willen becommentariëren dan bent u van harte welkom op het freethinker-forum.
Nee, sinds ik aangifte tegen mythicisten heb moeten doen is de discussie wat mij betreft afgerond. Verder zou ik iedereen adviseren vragen over de methode – want daar gaat het over – niet neer te leggen bij mij, want ik toon slechts hoe de wetenschappelijke methode werkt. Voor een discussie over de historisch-kritische methode mag je je wenden tot onderzoeksschool Oikos, die de kwaliteit van de methode hoort te bewaken. Ik ga daar niet over.
Jona, je bent je tijd ver vooruit. Ongeveer twee uren zelfs. Bij is het nu geen april 14, 2015 om 12:07 am maar april 14, 2015 om 10:09 am 🙂
Jona, je linkt in je berichtje naar de homepage van de tekenaar. Maar waar in zijn site is deze cartoon te vinden? En via wiewat kwam je bij deze cartoon? De cartoonist tekent voor Buffalo News, maar bij welk nieuwsbericht hoort deze cartoon? Deze achtergronden zijn belangrijk omdat we anders niet weten wat de parodist precies parodieert.