Carus was een slaaf van een Romeinse dame, Julia Secunda. Zijn naam staat op het oudste geschreven document van Nederlandse bodem: een klein schrijfplankje met Latijnse woorden, gevonden in het Friese plaatsje Tolsum.
Op 23 februari van het jaar 29 na Chr. leende deze Carus (vermoedelijk namens zijn meesteres) een geldbedrag uit aan een onbekend persoon. De Romeinen dreven veel handel met het gebied en dat verklaart wellicht waarom Carus daar geld nodig had. Het schrijfplankje documenteert de overeenkomst.
Helaas bevat de tekst uit Tolsum niet veel meer informatie dan voor de transactie noodzakelijk was. We weten daardoor niet waar deze slaaf oorspronkelijk vandaan kwam, of hoe zijn leven eruitzag. Dat hij als getuige optrad voor zijn meesteres kan erop duiden dat hij een van haar huisslaven was. Anders dan de slaven die gedwongen werden tot harde arbeid op landgoederen of in de mijnen, waren huisslaven verantwoordelijk voor het huishouden van hun meester.
We kunnen wat speculeren. Dat geldt ook voor Julia Secunda, maar waar het bodemarchief voor haar leven wel wat parallellen opleverde, is haar slaaf eigenlijk zelfs niet bij benadering kenbaar. Geen verrassende conclusie, natuurlijk. De rijken zijn archeologisch altijd wat opvallender dan de armen.
Ik kan het niet laten, Jona, het moet zijn: In de aanloop van de Romeinenweek stel ik negen keer iemand aan u voor, die in de Romeinse tijd heeft gewoond in de Lage Landen.
die laatse komma is fout
Als de taal Engels was geweest had u gelijk gehad.
Het is trouwens ‘in de aanloop naar’. Die komma staat daar prima.
Hoe weet u dat? Heeft JL u verteld dat hij alle keren slechts één person aan ons voorstelt?
Ik wil een corrigeerslaaf. Goh een huisslaaf. Je brengt me op ideeën.
“Op 23 februari van het jaar 29 n.Chr. leende Carus (vermoedelijk namens zijn meesteres) een geldbedrag AAN een onbekend persoon. De Romeinen dreven veel handel met het gebied en dat verklaart wellicht waarom Carus daar geld nodig had.”
Als Carus geld nodig had, zou hij dan niet het geld hebben geleend VAN die onbekende persoon in plaats van dat hij geld AAN hem leende?
Dacht ik ook eerst. Maar toen vermoedde ik dat de betekenis is: munten nodig hebben voor transacties i.p.v. ruilhandel. Wel tekenend dat Carus, ondanks zijn status, een unieke eigen naam heeft terwijl zijn meesteres “de tweede van de familie Julius”is. Tenzij zijn naam hem door zijn eigenare is gegeven.