We beginnen het nieuwe jaar met goede wensen én een joekel van een hunebed, namelijk D50. Met een lengte van zeventien en een breedte van 4½ meter is ’s lands op negen na zuidelijkste trechterbekergrafmonument echt een kanjer. Archeologen duiden hunebedden met deze lengte wel aan als ganggraf.
D50
Hunebed D50 ligt even ten noordwesten van Noord-Sleen, een dorpje tussen de twee wegen die van Emmen naar het westen leiden. (Voor fietsers: de grote weg is niet ideaal. Neem de zuidelijke route over de Westenesscherstraat en Slenerweg, en sla na Noord-Sleen rechtsaf de Hunebedweg op.) Het is niet alleen een groot monument, het is ook nog voorzien van de kransstenen, dat wil zeggen de kring van stenen aan de voet van de dekheuvel. Albert van Giffen heeft die in 1965 weer hersteld en heeft met plombes de plaats van de verdwenen poortstenen aangegeven. Onderzoek heeft hij hier nooit gedaan en ook daarna is de kelder niet opgegraven.
Het wonderlijke is over dit hunebed, dat ik zelf reken tot de allermooiste, weinig te zeggen is. Herman Clerinx schrijft in Een paleis voor de doden alleen dat “groot en behoorlijk compleet” is en dat de kransstenen er nog zijn. Dan is de Wikipedia informatiever. Die meldt op gezag van schrijver Gerrit Jan Zwier dat hunebed D50 een geliefde plek is voor new-agers, die hierheen komen om rituelen uit te voeren, offers te brengen en “te doen wat hun gevoel hun ingeeft”.
Astronomie
Wijnand van der Sanden begint in de Gids voor de hunebedden ineens te vertellen dat de hunebedden een oost-west-oriëntatie hebben. 85% van de grafmonumenten wijkt hooguit 15˚ naar het noordwesten tot 30˚ naar het zuidoosten. Dat is ruwweg tussen de noordelijkste opkomst van de (midzomer)zon en de zuidelijkste (midwinter)maan. Ik geloof ongezien dat de hemellichamen op die momenten op die plekken op de horizon opkomen, maar ik ben sceptisch. Ik wil toch eerst weten wat er gebeurt als je je beperkt tot pakweg 75%: dan krijg je een smallere band en dan kun je verdedigen dat de hunebedbouwers gefascineerd waren door deze of gene ster.
Even verderop ligt aan dezelfde Hunebeddenweg hunebed D51. In onze strikte volgorde van noord naar zuid kan dat echter niet het volgende monument zijn. Dat is D42, weer wat dichter bij Emmen.
Meer weten over de Trechterbekercultuur?
- Over dit hunebed: Hunebeddeninfo.nl en er is een opvallend mooie foto op Hunebedden.nl
- Het Hunebedcentrum in Borger, het Drents Museum in Assen en het Muzeeaquarium in Delfzijl
Google Earth: hier. Bezocht op 22 april 2020, fietsend van Emmen naar Meppel.
Beste wensen voor 2022 iedereen.