’s Neêrlands op acht na zuidelijkste hunebed ligt even ten westen van Emmen en heet D42. Herman Clerinx schrijft in Een paleis voor de doden dat
dit het enige Nederlandse hunebed is waarvan de toegang werd gevormd door een gang met aan beide zijden liefst drie paar poortzijstenen. Maar daarvan valt helaas niet veel meer te zien; het hunebed is groot maar onvolledig.
Sterker, van die tweemaal drie poortstenen resteren alleen de kuilen. Maar groot is het zeker! Het is op een span na zeventien meter lang en is 4½ meter breed. De hunebedbouwers leverden geen half werk hier. Het ligt bovendien prachtig in de bosrand, aan het einde van de westelijke es van Emmen. Het gebied heet ook wel Stiencamp. In feite een van de mooiste plekken om verliefd te worden op het Drentse landschap.
Archeoloog Albert van Giffen is hier in de jaren zestig aan het werk geweest. De kelderinhoud liet hij onaangeroerd: wat in de grond zit, zit immers goed. Toekomstige onderzoekers halen er met betere technieken altijd méér informatie uit. Wel restaureerde hij het monument en doorzocht hij de kuilen van het portaal, waarbij de onderzoekers een bronzen scheermes aantroffen. Het dateerde van ongeveer 1200 v.Chr., maar meer is niet duidelijk.
Meer weten over de Trechterbekercultuur?
- Over dit hunebed: Wikipedia, Hunebeddeninfo.nl en Hunebedden.nl
- Het Hunebedcentrum in Borger, het Drents Museum in Assen en het Muzeeaquarium in Delfzijl
- Wijnand van der Sanden, Gids voor de hunebedden in Drenthe en Groningen (2017)
Google Earth: hier (maar weinig interessant). Bezocht op 22 april 2020, fietsend van Emmen naar Meppel.
“In feite een van de mooiste plekken om verliefd te worden op het Drentse landschap.”
Wie van die verliefdheid wil genezen hoeft niet ver te gaan: de provinciale weg van Emmen naar Ten Apel. Denk de bomen aan de horizon weg (eerste foto) en natuurlijk het hunebed en men heeft een goed idee.
Waarmee ik niet ontken dat Drenthe een heel mooie provincie is; de busrit van Stadskanaal naar Assen toont dat overtuigend aan. Dit weerlegt wel elk argument met betrekking tot natuur en/of historie als het over landschapsinrichting gaat. Ruim honderd jaar geleden was Drenthe vooral heide. Daar zijn alleen nog het Dwingelderveld en het Hijkerveld van over. Linksom of rechtsom, als we de Nederlandse biodiversiteit willen opkrikken (en dat wil ik) is een beroep op natuur en vroeger bij lange na niet genoeg.
Drenthe is zo mooi en biodivers geworden dankzij directe menselijke bemoeienis.
Bestaat er voor Nederland een equivalent van de Ferraris-atlas, een topografische atlas van de Oostenrijkse Nederlanden uit 1777? Daarin zie je treffend hoe de Kempen vooral bestonden uit de heide die nostalgische Vlamingen zo graag bezingen in ‘Kempenland’ of ‘In de stille Kempen’. Dorpen zijn niet meer dan gehuchten, kleine eilandjes van hard bevochten akkerland in een zee van zandduinen. Kunstmest heeft de Kempen vergroend en het weidse, ruige ervan is verdwenen op enkele natuurgebieden na. Hier en daar wordt de heide hersteld, maar niet iedereen begrijpt het dat landbouwgrond opnieuw wordt ‘verarmd’ en verwilderd.
Ja die bestaat, maar van iets later datum:
1820: de eerste uniforme landsdekkende kaartserie was de Choro-Topographische Kaart der Noordelijke Provinciën van het Koningrijk der Nederlanden (schaal 1:115.200), kortweg de Kaart van Kraijenhoff.
Er zijn ook militaire kaarten uit 1870 met schaal 1:50.000. Op deze kaarten krijg je een vergelijkbaar beeld als voor België. Een leeg land. Zie verder Auke van der Woud, Het lege land.
Even opgezocht. Nieuwe, herziene druk van Het lege land verschijnt februari 2022
Mooie kaarten, dank! Jammer dat ze op kleinere schaal zijn getekend dan de Ferrariskaarten. Daar kan je echt individuele huizen op terugvinden. Zowel voor natuur- als geschiedenisliefhebbers en -onderzoekers is de atlas een ware schatkaart. Als boek is het een heerlijk object. Je vindt de kaarten ook online op https://www.kbr.be/nl/projecten/kaart-van-ferraris/ of bij de historische kaarten op geopunt.be.
Helaas niet. Ik zou het graag willen.
“De kelderinhoud liet hij onaangeroerd”.
De term ‘restauratie’ is nogal misleidend bij Van Giffen; in meerdere gevallen, waaronder hunebed D42, is er ook gegraven. Helaas is niet goed gedocumenteerd wat hij precies onderzocht heeft (of de documentatie is kwijt). Zo is er ook (voor zover ik weet) geen bewijs voor de drie paar poortstenen.
In die Zeit van deze week een groot artikel over Heinrich Schliemann, de ontdekker van Troje. Schliemann werd 200 jaar geleden geboren, in 1822. De titel is: een Duitse held en een rover. Hij deed gewoon alles (liegen en bedriegen) om Troje te kunnen uitgraven. En wat hij daar vond nam hij gewoon mee, dat ging zo in die tijd.
Voor het geval u dat nog niet gedaan hebt kan ik u aanbevelen rechtsboven als zoekopdracht “Schliemann” en “Troje” in te voeren. Het zou me niet verbazen als JonaL er op deze blog meer over heeft geschreven dan in het grote artikel van Die Zeit past.
Uiteraard weet Jona van Schliemann & Troje, en hij heeft er ook over geschreven. Maar nu is het 2022, dus het 200e geboortejaar van Schliemann. Dat wilde ik even vermelden.
Uiteraard.
Iets minder uiteraard dat u JonaL’s schrijfsels over Troje en Schliemann ook gelezen hebt. Vandaar mijn reactie.
Daar staat dan weer tegenover dat ik Die Zeit niet lees.