Elke tentoonstelling kent een paar stukken waarvan je de aanwezigheid kunt voorspellen. Niet dat ik er handig in ben, want ik had verwacht dat op de door de lockdown vooralsnog verborgen expositie over de Romeinse keizer Domitianus (r.81-96) in het Rijksmuseum van Oudheden wel iets verteld zou worden over de Fiscus Judaicus. Daarover wordt niets getoond, dus dat zag ik verkeerd. Maar een andere voorspelling klopte wel: de beroemde munten over de Joodse Oorlog waren er wel. Zoals hierboven. Dit exemplaar uit de collectie in De Nederlandse Bank ligt nu dus ontoegankelijk te wezen in Leiden.
De Joden waren in opstand gekomen tegen Nero, die Vespasianus erop af had gezonden. Dat was een stevige zelfoverwinning geweest van de keizer, want hij had de vooraanstaande senator kort daarvoor van het hof weggestuurd. Vespasianus had het namelijk gewaagd in slaap te vallen tijdens een van Nero’s recitals (of beweerde zulks). Eenmaal in het oosten onderdrukte Vespasianus de opstand, maar vlak voordat hij het beleg voor Jeruzalem kon opslaan, brak de burgeroorlog uit. De Joodse Oorlog werd dus onderbroken en in plaats daarvan greep Vespasianus zelf de macht.
In het volgende jaar, 70, nam zijn zoon Titus Jeruzalem in. Ik blogde er uitgebreid over en heb daar niets aan toe te voegen, behalve dat Velius Rufus, over wie ik ook al vaker blogde (een, twee) bij deze gelegenheid werd gedecoreerd.
Judaea capta, Judea is onderworpen. De inname van Jeruzalem vormde de stichtingsmythe van de nieuwe dynastie. Munten als de bovenstaande herdachten de gebeurtenis. Maar nog vele jaren later, toen Vespasianus en Titus allebei allang dood en gecremeerd en onder de goden opgenomen waren, sloeg Domitianus zelf zulke munten: een Joodse man, een Joodse vrouw, gebonden aan de voet van een palmboom. Deze Judaea capta-munten zijn beroemd, dus het was niet moeilijk te raden dat ze wel aanwezig zouden zijn op de Leidse expositie.
Waarschijnlijk zijn de samenstellers van de tentoonstelling iets minder bezig met de bijbelse geschiedenis dan Jona.
Ik begrijp je even niet.
Het gaat om de definitieve splitsing christenen-Joden hier.
Dat is al geen ‘bijbelse geschiedenis’ meer.
Misverstand weg nu?
Nogmaals de beste wensen iedereen
Ik bedoel: niet iedereen houdt zich zo intensief bezig met zowel de klassieke oudheid als de geschiedenis van de bijbel en het christendom/jodendom. Dus waarschijnlijk hebben de samenstellers van de tentoonstelling er gewoon niet aan gedacht wat het belang van die Fiscus Judaicus was voor het uit elkaar groeien van joden en christenen.
Lijkt me kras, dat een team van academici het niet zou weten. Ook heeft het proefschrift van Heemstra best veel aandacht gehad. Het is gewoon vreemd dat de Fiscus Judaicus afwezig is in de getoonde voorwerpen. Temeer omdat je juist met de scheiding van joden en christenen het belang van je vak kunt tonen.
Het accent is nu sterk kunsthistorisch; dat mag overigens. Ik ben gewoon met de verkeerde verwachting gekomen, namelijk dat het een Domitianus-expositie zou zijn. Het is echter een expositie van de cultuur van het Flavische Rome. En er zijn veel mooie dingen te zien.
Het feit dat onze overheid geen munten meer slaat met geboeide overwonnenen kunnen we, zelfs ondanks coronabeleid, klimaatnalatigheid en toeslagenaffaire, toch als vooruitgang bestempelen.
Kom ons nou niet vertellen dat jullie in het Belgische ook al een toeslagenaffaire hebben. Ik wil nog even de hoop koesteren dat onze regering een voorbeeld is voor onze buurlanden van hoe het niet moet.
Nee, het ging over ons beider overheden: de Nederlandse en de 6 Belgische.