Een avonturier, zo zou ik de gisteren in Bagdad overleden Geoff Hann willen typeren. Ik ontmoette hem vorig jaar in oktober in Irak, waar hij ons rondleidde. Hij leek iedereen te kennen die daar leefde tussen Eufraat en Tigris. Hij wist ook alles. En die enorme kennis, die deelde hij. Niet alleen met zijn medereizigers, maar ook in de reisgids van het land, waarvan de derde druk afgelopen december verscheen.

Hij kende niet alleen Irak als zijn broekzak, maar ook Afghanistan, Birma, Armenië en Pakistan. Daar had hij ook weleens wat mindere ervaringen, maar dat hoort nu eenmaal bij het reizen. Niet dat Geoff de problemen opzocht. Hij accepteerde ze echter en had het nog afgelopen oktober over een reis die hij naar Afghanistan wilde gaan maken. “Eh, is dat land niet net overgenomen door de Taliban?” wierp je dan tegen. “Zeker, het is nu veiliger dan ooit,” zei hij.

Dat was geen bravoure. Als je de tachtig bent gepasseerd hoef je je niet stoerder voor te doen dan je bent. Het was een op ervaring gebaseerde inschatting van de risico’s. Geoff kende het land. Hij had zo’n reis eerder gemaakt, was beschoten geweest door de Taliban en was desondanks niet bang er terug te keren. Hij wist wat hij deed, hij kende de gevaren en accepteerde ze.

De eerste keer dat ik hem wat langer sprak was op de christelijke begraafplaats van Bagdad. Het is de plaats waar Gertrude Bell begraven ligt. Ik zag een monumentje voor Charles Cowley, die in 1916 om het leven was gekomen bij een mislukte poging voorraden te brengen naar de door de Ottomanen belegerde Britse troepen te Al-Kut. Geoff en ik raakten erover aan de praat en hij merkte op dat hij waardering had voor een burger die in oorlogstijd zijn verantwoording nam en de dood aanvaardde toen die kwam.

Hij kende de gevaren, schreef ik, maar uiteindelijk haalden die hem in. Ik weet niet precies wat er is gebeurd, maar ik weet wel dat hij dit voorjaar in Bagdad was en zich al niet al te best voelde toen twee mensen in zijn gezelschap werden gearresteerd. Ze hadden illegale oudheden bij zich. Ik weet zeker dat Geoff er niet mee te maken had, want hij waarschuwde tegen het meenemen van oudheden, was blij dat de westerse autoriteiten eindelijk werk maakten van de aanpak van deze problemen en wilde, net als ik, in het museum in Bagdad vooral het teruggegeven Gilgameš-tablet zien. (Dat was het enige dat ons in oktober niet lukte.)

Ik vermoed dat de twee arrestanten geen kleinigheden bij zich hadden. Scherven en tichels liggen er in Irak bij miljoenen en daar zet de politie geen schaarse mankracht op. In elk geval werd Geoff aangehouden omdat hij moest getuigen. Op dat moment is hij ingestort. Eenmaal in het ziekenhuis, kreeg hij corona. Daar herstelde hij van, maar uiteindelijk heeft hij het toch niet gehaald.