Velen hebben de draak gestoken met de woorden die de Amerikaanse minister van Defensie Donald Rumsfeld ooit wijdde aan de “known unknowns” en de “unknown unknowns”. Hij kreeg er zelfs een satirische prijs voor. Dat was hoogst onverdiend, en niet alleen omdat zijn uitspraak in feite een gedicht vormt:

The Unknown
As we know,
There are known knowns.
There are things we know we know.
We also know
There are known unknowns.
That is to say
We know there are some things
We do not know.
But there are also unknown unknowns,
The ones we don’t know
We don’t know.

Rumsfeld beschrijft een verdraaid belangrijk kentheoretisch probleem waarmee elke historicus steeds weer wordt geconfronteerd. Je weet domweg niet wat je niet weet.

En dat wat je weet, heeft ook al geen waarde. Hier geldt unus testis, nullus testis. Informatie betekent pas iets als je haar kunt controleren, maar over het verleden heb je bijna altijd te weinig informatie. Gelukkig wéten we dat we dat wat we weten, moeten controleren. Het is een known unknown.

Dit alles maakt de bestudering van het verleden tot een tamelijk lastige aangelegenheid: je beschikt weliswaar over data, maar je hebt geen idee of die representatief of zelfs maar betrouwbaar zijn. En je weet nooit wat je niet weet.