Mijn Sargassocolumn van afgelopen maandag ging over het onvermogen van de media om in onze seculiere tijd te berichten over een religieus feest als Pasen, zodat we worden getrakteerd op clichés, kitsch, voorspelbare berichten en kwakgeschiedenis. Ik heb er nogal wat reacties op gekregen en het is misschien goed wat extra uit te leggen.

Primo: waar gaat Pasen over? Het zijn eigenlijk drie kerkelijke feestdagen, namelijk Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Paaszondag. Simpele medialogica bepaalt dat de tweede de meeste aandacht trekt: de fysieke vernietiging van een mens. Dat is een redelijk onsmakelijke aangelegenheid en als er drie-en-een-half mensen miljoen naar kijken, betekent dat mijns inziens vooral dat ze niet langer zien wat het is. Zoals ik schreef: het ontregelt blijkbaar niet meer, het schokt niet, het zet niet meer aan tot nadenken.

Dat laat onverlet dat het zinvol is stil te staan bij het lijden. We doen dat ook op 4 mei en er zijn nog wel meer van dat soort momenten. Sjiitische moslims herdenken met Ashura de dood van imam Huseyn. Mijn vermoeden is dat herdenkingen niet alleen elementair fatsoenlijk zijn maar ook appelleren aan een psychologische behoefte. Vrienden van me weten dat ik het altijd verschrikkelijk te kwaad krijg op militaire erevelden, dat ik sta te huilen als een kind en daarna ineens mijn eigen verdrietjes wat minder zwaar opneem. Het werkt louterend. Zonder ironie: ik zou iedereen met persoonlijke problemen adviseren eens naar een lekkere dodenherdenking te gaan.

Goede Vrijdag is zo het minst problematische van de drie Paasfeestdagen. Het minst religieuze ook. In feite denk je aan de onvermijdelijkheid van het lijden en aan het onontkoombare feit dat de dood het laatste woord heeft. Dit is nauwelijks verrassend te noemen en misschien is dat wel waarom The Passion en de Matthäus Passion, waarin Goede Vrijdag centraal staat, konden uitgroeien tot culturele evenementen. Het zou moeten schokken maar doet het niet langer.

De feitelijke schok komt, voor ons seculiere eenentwintigste-eeuwers, vermoedelijk op Paaszondag: de christelijke boodschap is namelijk dat het lijden en de dood niet het laatste woord hebben. Dat druist in tegen alle wereldlijke wijsheid. Het christendom bood – zo u wil: biedt – een Umwertung aller Werten. Dit optimisme vind ik, eerlijk gezegd, knap verontrustend omdat het een afwijzing vormt van dingen die ik denk zeker te weten. Paaszondag zou eigenlijk een hardere klap in je gezicht moeten zijn dan de afbeeldingen van een gekruisigde waarover in de commentaren op mijn stukje van gisteren werd gesproken.

Resteert Witte Donderdag, waarop het Laatste Avondmaal plaatsvond. Het enige wat we met historische zekerheid daarover kunnen zeggen is dát het heeft plaatsgevonden, maar als we de gebruikelijke authenticiteitscriteria toepassen, kunnen we alleen besluiten tot de historiciteit van Jezus’ woorden dat hij pas weer wijn zou drinken in Gods Koninkrijk. We hebben geen idee wat hij daarmee heeft bedoeld, al weten we wel wat dat Koninkrijk had moeten zijn: een wereld waarin de eersten de laatsten zouden zijn en de rijken zouden worden bestraft. Wie van deze Umwertung aller Werten niet schrikt, heeft het niet begrepen.

Wat ik maar zeggen wil: het Paasfeest is een afwijzing van deze wereld. Daarover kunnen de media bijna per definitie niet berichten en ik vermoed dat als gelovigen het oprecht vieren, ze zich realiseren dat ze een taak op zich hebben genomen die menselijkerwijs te zwaar is.