Elie Aron Cohen

Oorlogsmonument in Aduard

Een monumentje voor de gevallenen. Het staat in Aduard, even ten westen van Groningen. Het trof me door het opschrift: “Aduard gedenkt zijn gevallenen”, waarna niet alleen de mensen staan vermeld die in Nederland zijn gedood – wellicht verzetsstrijders – maar ook degenen die zijn vermoord in Auschwitz, Sobibor, Neuengamme en Malchow. Zo te zien richtte Aduard het monument al op vóór alle slachtoffers bekend waren, want drie namen zijn later toegevoegd.

Zoals gezegd trof het opschrift me. Het onderscheid dat je soms ziet, waarbij de joden een apart monument krijgen, ontbreekt. Ik heb daar altijd twee gedachten bij. Soms denk ik: wat de joden overkwam, was zo uitzonderlijk dat het een speciaal monument verdient. Dan weer denk ik: door de joden apart van andere Nederlanders een monument te geven, presenteer je ze als bijzonder en neem je het standpunt over van de bezetter. Ik weet niet goed wat ik ervan moet denken.

Lees verder “Elie Aron Cohen”

Oorlog in Nijmegen (10)

Muurschildering in Nijmegen ter herdenking van het bombardement

Nijmegen, voorjaar 1945

Vader en moeder zijn gaan kaarten bij vrienden. Ik zit een donkerblauwe wollen cloqué rok van zus B. korter te maken. We zetten radio Oranje aan. En dan vertelt “de Rotterdammer” met bewogen stem, dat in hotel De Wereld in Wageningen de wapenstilstand is gesloten tussen generaal Foulkes en generaal Blaskowitz, in aanwezigheid van prins Bernard.

We halen vliegensvlug de vlag van de zolder, maar hebben geen vlaggenstok meer. We volgen het voorbeeld van anderen en bevestigen de vlag aan twee kanten aan de gevel. Mijn zussen tillen mij daarvoor vanuit het raam op de erker. In het midden wordt de oranje wimpel om de vlag geknoopt. Er ontstaat een soort vlinder. Tijdens deze werkzaamheden klinkt er een knal. Mijn zussen rennen in een reflex richting kelder, maar keren gelukkig terug om mij naar binnen te tillen. Het was vuurwerk of een vreugdeschot.

Lees verder “Oorlog in Nijmegen (10)”

Mleeta

De plaats waar de zionistisch-imperialistische ambities worden begraven

Vrijwel onmiddellijk nadat in 2012 in het Bulgaarse Burgas bij een aanslag zes joodse toeristen waren gedood, beschuldigden de Amerikaanse en Israëlische autoriteiten de Hezbollah. Dat was een onverwachte claim, want de sji’itische strijdgroep uit Libanon laat zich erop voorstaan een professioneel leger te zijn dat onschuldige burgers met rust laat. Het zonder aanziens des persoons vermoorden van joden is meer iets voor Hamas en nationaalsocialisten. Toen het onderzoek naar de aanslag enkele maanden later werd afgesloten, bleef de oorspronkelijke conclusie echter gehandhaafd: Hezbollah had het gedaan. Dat kan juist zijn maar ik zou er ook niet van opkijken als nog eens wordt ontdekt dat met het bewijsmateriaal is gerommeld. Ik heb geen mening.

Waar ik daarentegen wel een uitgesproken mening over heb, is dat Hezbollah geen frisse organisatie is. Het is een terreurgroep. Met vertakkingen in de drugshandel. Wie tegenwoordig door de zuidelijke Bekaa-vallei reist of door het zuiden van Libanon, ziet elegante huizen, gefinancierd met drugswinsten. Onfris. Ik zie ook de grap niet van de verkoop van Hezbollah-t-shirts aan toeristen (al ben ik niet zo humorloos dat ik niet moest grinniken om de verkoper die ze in Baalbek aanbood met een welgemeend “sjaloom”). Verder vind ik mokken met het portret van leider Hassan Nasrallah alleen geschikt voor het drinken van bier, wijn en andere spiritualiën.

Lees verder “Mleeta”

Dodenherdenking

Ik was lunchen in de Brakke Grond en fietste terug naar huis, toen bleek dat De Dam was afgezet. “Wat is hier nou weer aan de hand?!” hoorde ik een vrouw zeggen, hoewel de reden voor een afzetting op 4 mei toch niet zo moeilijk te raden valt.

Tja, de Dodenherdenking. Gretta Duisenberg kwam eens in opspraak omdat ze door de twee minuten stilte heen had zitten kletsen. Annabel Nanninga deed min of meer hetzelfde maar dan met Twitter. Ik herinner me een discussie of er Duitsers bij de herdenking aanwezig mochten zijn. Ik herinner me ook een discussie over de verbreding van het thema – moest het wel gaan over de Tweede Wereldoorlog, moest het niet gaan over eigentijds racisme? Dit jaar herhaalt die discussie zich met #geen4meivoormij.

Lees verder “Dodenherdenking”

#JeSuisTriste

Toen onze grootouders op De Dam een monument oprichtten voor de gevallenen uit de Tweede Wereldoorlog, bepaalden ze ook dat de dodenherdenking zou bestaan uit twee minuten stilte. Ze wisten helaas uit ervaring dat mensen, geconfronteerd met geweld, te verward zijn om iets zinvols te zeggen.

Mag ik daarom voorstellen dat iedereen de Twitter even laat wat ze is en dat politici zich, al is het maar voor deze ene keer, onthouden van commentaar? Gewoon, tot maandag. En dan mogen jullie doorgaan met de schuld geven aan multiculti’s, aan Bush en Cheney, aan “de” islam. Whatever. Maar niet tijdens de dodenherdenking.

Gefluister in de nacht

Monument voor de Britse terugtocht over de Rijn, 25/26 september 1944
Monument voor de Britse terugtocht over de Rijn, 25/26 september 1944

Eenenzeventig jaar geleden kwam de Slag om Arnhem ten einde. De parachutisten die op 17 september op de Ginkelse Heide waren geland, hadden de brug bij Arnhem weten te bezetten en hadden die langer verdedigd dan iemand voor mogelijk had gehouden. Andere luchtlandingstroepen hadden bij Oosterbeek een bruggenhoofd verdedigd. De Geallieerde tanks die hen hadden moeten ontzetten, waren echter bij Nijmegen vastgelopen en in de nacht van 25 op 26 september trokken de Britten zich van de noordelijke Rijnoever terug naar de zuidelijke.

Voor het eerst in vele dagen ging er iets goed: het regende pijpenstelen. De Duitsers konden niet zien hoe de Britten langzaam maar zeker hun posities opgaven, naar de Rijn liepen en de rivier overstaken. Wie de smalle, vreedzame stroom nu ziet, kan zich moeilijk voorstellen wat een obstakel het in 1944 moet zijn geweest.

Lees verder “Gefluister in de nacht”

Nogmaals Pasen

Middeleeuwse afbeelding van een kruisiging (Keulen, St. Maria im Kapitol).

Mijn Sargassocolumn van afgelopen maandag ging over het onvermogen van de media om in onze seculiere tijd te berichten over een religieus feest als Pasen, zodat we worden getrakteerd op clichés, kitsch, voorspelbare berichten en kwakgeschiedenis. Ik heb er nogal wat reacties op gekregen en het is misschien goed wat extra uit te leggen.

Primo: waar gaat Pasen over? Het zijn eigenlijk drie kerkelijke feestdagen, namelijk Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Paaszondag. Simpele medialogica bepaalt dat de tweede de meeste aandacht trekt: de fysieke vernietiging van een mens. Dat is een redelijk onsmakelijke aangelegenheid en als er drie-en-een-half mensen miljoen naar kijken, betekent dat mijns inziens vooral dat ze niet langer zien wat het is. Zoals ik schreef: het ontregelt blijkbaar niet meer, het schokt niet, het zet niet meer aan tot nadenken.

Lees verder “Nogmaals Pasen”

Oorlogsheld

Jack Baskeyfield

Ik moet elf of twaalf zijn geweest toen ik een spreekbeurt hield over de slag om Arnhem. De gevechten in en de evacuatie van de stad behoren tot de familiegeschiedenis, maar dat was niet de enige reden om er een spreekbeurt over te houden. Om de hoek, in Deventer, werd de film A Bridge Too Far opgenomen. Mijn vader las het boek. En ik bladerde er ook in.

Ik las over John Baskeyfield, een Britse soldaat die als een leeuw heeft gevochten in Oosterbeek en in de Acacialaan twee Duitse tanks uitschakelde voordat hij zelf om het leven kwam. De tweeëntwintigjarige sergeant kreeg postuum het Victoriakruis, de hoogste militaire onderscheiding in het Verenigd Koninkrijk. Zijn graf is onbekend.

Lees verder “Oorlogsheld”

Opgewarmd kliekje

Searching For Utopia
Searching For Utopia

Daar kaapte De Speld toch even een primeur voor mijn neus weg, met dat stuk dat de wereld het verleden herdenkt. Voorwaar, het zijn belangwekkende vergezichten die de daar geciteerde opiniemakers openen. Gelukkig komt er een gedramatiseerde televisieserie. “Dat zie je altijd,” licht een van de betrokkenen toe, “Nu alles op de dag af zo veel tijd geleden is, neemt de interesse weer toe.”

Alle gekheid op een stokje: ik voel me ongemakkelijk bij al die herdenkingen. De media waren nog bezig met de opstand op het Plein van de Hemelse Vrede of we herdachten dat het zeventig jaar geleden was dat de Invasie plaatsvond. Later dit jaar volgen de mislukte staatsgreep van Von Stauffenberg, de slag om Arnhem en het Ardennenoffensief – allemaal zeventig jaar geleden – alsmede de moord op Van Gogh in 2004 en, één week later, het zilveren jubileum van de val van de Berlijnse Muur. We herdenken wat af.

Lees verder “Opgewarmd kliekje”