“Wat heeft u toch tegen ambtenaren? Die lui dóen toch niks?” Het is maar een van de vele flauwe grapjes die worden gemaakt over de mensen die ervoor zorgen dat het beleid van onze democratisch gekozen bestuurders ook werkelijk wordt uitgevoerd. Zoals bij alle moppen is sprake van een karikatuur: de veronderstelde ambtelijke luiheid is niet groter dan die van degenen die in loondienst zijn bij het bedrijfsleven. Natuurlijk, er zijn gedemoraliseerde ambtenaren: ik heb ze ontmoet toen ik werkte op het archief van het ministerie van Volksgezondheid. Daar stond echter de enorme vaktrots tegenover van andere medewerkers, die ik eveneens ontmoette.

Nu was er ook iets om trots op te zijn. Het archief dat ik op dat moment beschreef, was dat van de subsidieverstrekking – en dat is verrotte interessant. Aan het begin van de twintigste eeuw gebruikte de rijksoverheid de subsidiegelden namelijk om de kruisverenigingen (de meestal op religieuze grondslag georganiseerde zorg-organisaties) aan te sporen tot grotere professionaliteit. Wie bijvoorbeeld een wijkverpleegster wilde aanstellen voor de tuberculosebestrijding, kon een tegemoetkoming krijgen in de kosten, mits was voldaan aan allerlei door het Rijk gestelde voorwaarden. Het was fascinerend te zien hoe zich, rond die subsidieverstrekking, een modern volksgezondheidsstelsel ontwikkelde.

Wat ik maar zeggen wil: het openbaar bestuur is fascinerend, zelfs als het gaat om zoiets triviaals als subsidieregelingen. Daaraan heb ik de laatste tijd nogal eens moeten denken, nu we het tweede nummer aan het voorbereiden zijn van uw binnenkort favoriete oudheidkundige tijdschrift, Ancient History Magazine. Dat nummer gaat over de Romeinse keizer Caracalla en probeert hem neer te zetten als een gewone bestuurder, en niet als de tiran die we kennen uit onze geschreven bronnen.

Een Caracalla dus die in Brittannië de macht van zijn vader overneemt en daar een vredesverdrag sluit met de stammen van wat nu Schotland is. Een Caracalla die zich bezighoudt met juridische aangelegenheden. Een Caracalla die nadenkt over de wijze waarop hij zich moet presenteren aan den volke, bijvoorbeeld via portretten en munten. Een Caracalla die reist door de grensprovincies. Een Caracalla die grote openbare werken laat uitvoeren. Een Caracalla ten slotte die rekening moet houden met een keizerin-moeder.

Ik begrijp dat een provinciale herindeling niet ieders idee is van een opwindend onderwerp, maar het is in elk geval een stuk realistischer dan het sensationalisme dat we anders aantreffen: Caracalla’s mislukte moordaanslag op zijn vader, de wél geslaagde moord op zijn broer Geta, het bloedbad in Alexandrië en een smadelijke dood ergens in het grensgebied van het huidige Syrië en Turkije. De Caracalla van die daden is in hoge mate een schepping van zijn vijanden, die redenen hadden om genadeloos gemene portretten van hem te schetsen. De bestuurder Caracalla heeft daarentegen echt bestaan en vormt een boeiend onderwerp.

Terwijl ik dit schrijf, rolt het eerste nummer van de drukpers is op de uitgeverij de zending binnengekomen met het eerste nummer van uw binnenkort favoriete oudheidkundige tijdschrift, Ancient History Magazine. De officiële presentatie is aanstaande vrijdag, terwijl het tijdschrift in de weken daarna leverbaar wordt in de diverse buitenlandse boekhandels. Helaas niet in Nederland, maar er is verkoop voorzien in het Allard Piersonmuseum en – als het in december weer open gaat – het Rijksmuseum van Oudheden. Als u daar niet langs kunt, of als uw favoriete oudheidkundige tijdschrift al is uitverkocht, zult u zich op Ancient History Magazine moeten abonneren.