Niemand leest Vondel nog maar hij zou de held kunnen zijn van de burgerlijke samenleving. Hij nam zijn verantwoordelijkheid en was bereid zijn mond open te trekken als dat zijns inziens nodig was. Prins Maurits had als militair genie een ereplek kunnen hebben in de Europese geschiedenisboeken, maar dankzij Vondels Stockske en Palamedes is prins Maurits voor eeuwig de man van de gerechtelijke moord op Van Oldenbarnevelt. Laat niemand zeggen dat literatuur bijzaak is.
Vondel is ook actueel. De burgerlijke samenleving garandeert gewetensvrijheid en in de Nederlanden misschien wel meer dan elders, want het was een van de redenen waarom men hier in opstand kwam tegen de Spaanse koning. Vondel kende het belang van deze waarde. Zijn geestelijke biografie staat in het teken van zijn keuze voor het katholicisme, een in die tijd niet populaire religie, in Holland hooguit gedoogd. Alsof je nu de islam omhelst. Maar een kwezelige bekeerling was Vondel niet, want hij kon moordend effectief schrijven over de uitwassen van religie, zie zijn Jeptha. En dan heb ik het nog niet over het simpele gegeven dat Vondels oeuvre een voorbeeld is van migrantenliteratuur. Vondel zou de held kunnen zijn van de burgerlijke samenleving.
Toen ik gisteren in Keulen was, ben ik een kijkje wezen nemen in de Große Witschgasse, waar Vondel op 17 november 1587 is geboren in het huis “Zur Fyolen”. In een berichtje van de negentiende-eeuwse auteur Joseph Alberdingk Thijm dat ik vond op de onvolprezen Digitale Bibliotheek der Nederlandse Letteren, staat dat het gaat om “het zevende huis vanaf de hoek” (met de Rijnkade) en “dat er een groot binnenplein achter schijnt te liggen, die het van de huizen der Filzengrabe scheidt”.
Ik was er twintig jaar geleden eens langs gewandeld en ik wist dat er geen oude huizen meer stonden aan de Große Witschgasse. Geallieerde bombardementen hebben het historische centrum van Keulen immers voor ruim 90% verwoest. De straat zelf bestaat echter nog en het binnenplein is er ook. Sterker nog, er is een grapje mee uitgehaald dat u hier maar even moet bekijken. Wat ik me van mijn toenmalige wandeling ook herinnerde, was een gevelsteentje gewijd aan de geboorte van Vondel in de zestiende-eeuwse voorganger van het moderne huis.
Gisteren opnieuw dus. De moderne straat herinnerde ik me goed. De seksbioscopen in de omgeving herinnerde ik me eveneens goed. De nabijheid van de Rijn herinnerde ik me eveneens correct. Maar die gevelsteen? Niets.
Speelt mijn geheugen me parten? Het zou kunnen. Ik ben vierenvijftig. Heb ik slecht gekeken in een drukke straat? Kan ook. Of is die gevelsteen verwijderd? Het zou ook kunnen. Ging het om het huis dat in verbouwing was? Ik weet het niet maar in elk geval hoort er op die plek gewoon een gevelsteen te zijn, klaar.
Naschrift
Dank aan degenen die reageerden! Hier is een foto van de plaquette die ik me herinnerde. Ook met Google Street View is die nog te zien. Keek ik met mijn neus? Is die plaquette weggehaald?
Nog een naschrift
De gedenksteen is terug.
Niemand leest Vondel meer. Dat is niet waar. De toneelstukken, zeker, dat is niet
makkelijk te doen in je eentje. Misschien moeten we een clubje oprichten om met een klein gezelschap leesbijeenkomsten van de drama’s te houden. Recent ben ik toegetreden tot een gezelschap dat zo te werk gaat met Shakespeare: Macbeth hebben we gehad, we zijn halverwege Hamlet. Enig om te doen.
Vondel als migrantenliteratuur, een mooie vondst! Misschien een stimulus voor het Internationaal Theater Amsterdam, zoals de club zich tegenwoordig noemt die de Stadsschouwburg mag bespelen. Vondel, Vlaming, geboren in Keulen, woonachtig in Amsterdam!
Maar probeer ook eens de gedichten van Vondel. Hoogtepunten van de Nederlandse literatuur!
Het relaas van hoe uit Keulen verdween
Een groot dichter van wie wij moeten vrezen
Dat weinigen tegenwoordig nog iets van hem lezen
Er rest zelfs geen gevelsteen
Als er zo’n clubje zou komen, dan houd ik mij graag aanbevolen.
Goed idee, Henk! En elke week een verslagje in de geest van Van Oostendorp?
Meer dan 50 jaar geleden heb ik Lucifer en Adam in Ballingschap gelezen. Ik vond dat net een trilogie alla Aeschylus’ Oresteia, die ik voor de studie had gelezen. En ook bijzonder indrukwekkend. Dat er een derde stuk, Noah, bestond wist ik als student klassieke talen niet. Er was ook geen normaal verkrijgbare uitgave van beschikbaar. Nu wel, https://www.dbnl.org/tekst/vond001dewe10_01/vond001dewe10_01_0074.php . Dus huiswerk!
Hier vind ik een foto van een “plaquette”, misschien de door u bedoelde gevelsteen: https://docplayer.nl/60994222-Vondels-biografie-plaquette-bij-vondels-geboortehuis.html
Volgens Google Maps / Streetview hing het gedenksteen in augustus 2008 nog op huisnummer 1, aan de linkerzijde en pal tegenover een KFZ Werkstatt.
clubjes, brrrr!
Sara en Huib zijn alvast medestanders voor een leesclubje van Vondels toneelstukken.
Wat mij betreft moet het wel in Amsterdam, zo eens in de vier tot zes weken op een avond bij iemand thuis. Verslagje kan natuurlijk. Om de beurt, stel ik voor.
Belangstellenden kunnen zich bij mij opgeven: hjcras@gmail.com
Even “een kleine terzijde” op uw eigen kleine terzijde over DBNL.org … Zoals u zelf terecht opmerkt: werkelijk een prachtige website, als liefhebber van Middelnederlandse literatuur gebruik ik ze al jaren…. zowel een primaire bibliografie als secundair, een “canon” de zg basisbibliotheek), honderden tijdschriften en honderden artikelen -waar ook plaats is voor recentere secundaire artikelen en dit alles te downloaden of te lezen!
Ik herinner me nog dat rond 2000 het nog maar iets heel kleins was, toen had je als alternatief de “Laurens Janszoon Coster”-site en als ik me niet vergis, is die “Coster-site” dan later geïntegreerd in DBNL…
Als zeer licht chauvinistische Belg denk ik toch dat men -zelfs voor de Nederlandse initiatiefnemers van die site waarvoor alle lof- voor de benaming toentertijds beter had geopteerd voor “Dirc Martens” ipv voor “Laurens Janszoon…” 😉
In Keulen wordt Vondel in ieder geval herdacht met een eigen straat. Een nogal morsige straat. Onvergelijkbaar met de deftige Vondelstraat in Amsterdam, maar toch.
Niemand leest Vondel meer? Laat nou een deeltje Vondel opengeslagen voor mijn neus liggen terwijl ik deze blog zit te lezen. Ik heb de hele Vondel-bibliotheek van mijn vader Evert Werkman geërfd. Hij schreef en publiceerde gedichten met pittig commentaar op de actualiteit van de jaren ’50, ’60… in de stijl van Vondel, onder het pseudoniem ‘Joost’. Ik heb er plakboeken vol van.
Zelf ben ik een ‘Vondeliaan’ (= oudleerling van het Vondelgymnasium te Amsterdam) die graag Vondel leest.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Evert_Werkman
Wat leuk!
@ JL: ik zou U zo graag als permanent bewoner van nr. 4 daar zien… 😉
https://www.absolutefacts.nl/noord-holland/amsterdam/vondelpark.htm
https://www.hetvondelpark.net/Vondelnieuws/Vondelpark4TeHuur
b.à.v.
jl
Van Warmoesstraat naar Prinsengracht:
https://canonzeventiendeeeuw.wordpress.com/hotspots/warmoesstraat-39-vondels-kousenwinkel/
Leuk stuk!. De eerste twee alinea’s: meesterlijk!
Aan Sara, Huibree en Luberta.
Gezien uw reactie dd 20 augustus 2019 op “Vondel lezen”, bent u wellicht geneigd mee te doen aan het op te richten leesgroepje van de toneelstukken van Vondel. In Amsterdam, eens in de maand bij een deelnemer thuis. Indien dat inderdaad zo is, laat me uw e-mailadres weten en vraag belangstellende kennissen om ook mee te doen.
Hartelijke groeten, Henk Ras.