Het op negentien na zuidelijkste hunebed in Nederland is hunebed D32. U vindt het naast de weg naar Borger, even ten noordwesten van het Drentse dorp Odoorn. Het is niet heel erg groot. (Ik bedoel het hunebed.) Het graf is 7½ meter lang en drie meter breed. Het ligt nog voor een deel in de grond, zodat het wat laag oogt. Er zijn er hier ooit meer megalithische graven geweest: de hunebedden D32a, D32b, D32c en D32d zijn echter verdwenen.
Ik lees in Een paleis voor de doden, het boek van Herman Clerinx dat ik als allereerste gids had toen ik me in de cultuur van de hunebedbouwers verdiepte, dat archeologen in 1958 voor de ingang van hunebed D32 een kuil vonden met twee complete trechterbekers die ouder zouden zijn geweest dan het graf zelf. Was D32, dat op een heel laag heuveltje staat, een graf of offerplaats? Is het hunebed er pas later geplaatst? Mijn andere gids door trechterbekerland, Wijnand van der Sandens Gids voor de hunebedden, weet het antwoord ook niet.
Clerinx vertelt ook dat er verbrande vuursteen is gevonden. Als je het materiaal verhit, gaat het eerst een beetje glanzen, alsof het wat vet is. Ga je er te lang mee door, dan kunnen haarscheurtjes ontstaan, een soort craquelé die het gebruik van vuursteen niet bepaald bevordert. We kennen deze praktijk vooral uit het hoge noorden maar hebben geen idee waarom mensen dit deden. De rituele vernietiging van gebruiksvoorwerpen is echter op zichzelf goed bekend: denk aan bronzen zwaarden die in het moeras belandden – zoals het zwaard van Ommerschans – en de verbogen zwaarden in IJzertijdgraven.
Ter plekke las ik dat in de tijd voor de Reformatie hagepreken zijn gehouden bij hunebed D32. Het artikel op de Wikipedia vermeldt dat de ontbrekende stenen van dit oude graf mogelijk zijn gebruikt bij de bouw van de kerk van Odoorn.
Meer weten over de Trechterbekercultuur?
- Over dit hunebed: Hunebeddeninfo.nl en Hunebedden.nl
- Het Hunebedcentrum in Borger, het Drents Museum in Assen en het Muzeeaquarium in Delfzijl
Google Earth: hier. Bezocht op 4 december 2020, fietsend van Emmen naar Assen.
Die verbrande vuursteen is nieuw voor me; daar had ik nog nooit van gehoord. Weer wat geleerd via Mainzer B. En o ja: tweede alinea twee maal hunebed.
Met nog geen 2000 inwoners is het dorp Odoorn evemin heel erg groot.
Zou een van de ontbrekende stenen zijn beland bij Kasteel Olt Stoutenburght bij Blesdijke, waar kasteelheer-bouwer iets van de oude techniek in ere heeft gehouden?
https://www.google.nl/maps/place/Kasteel+Olt+Stoutenburght/@52.838137,6.032785,3a,75y,90t/data=!3m8!1e2!3m6!1sAF1QipPLuN9Iu5dOcSlbi2L2QuoTr7-h_5jOXxrVHnqo!2e10!3e12!6shttps:%2F%2Flh5.googleusercontent.com%2Fp%2FAF1QipPLuN9Iu5dOcSlbi2L2QuoTr7-h_5jOXxrVHnqo%3Dw203-h270-k-no!7i2448!8i3264!4m8!1m2!2m1!1sHotels!3m4!1s0x47c867cd80dc889d:0xe87a5eaebaafaaa4!8m2!3d52.8380637!4d6.0325395?hl=nl
De weggevallen naam van de bouwer (sinds 1990) is Gregorius (Gerry) Halman.
De eigenaresse van Popken Hollander in Anloo vertelde mij een zelfde soort verhaal. De ontbrekende deksteen van D11 zou bij de bouw van de Magnuskerk in Anloo gebruikt zijn. Past wel bij de gewoonte om populaire heidense monumenten te kerstenen. En ja, er ontbreekt een deksteen bij D11. En ja, de Magnuskerk heeft inderdaad onderin grote stenen zitten. Maar of het ook klopt? Ik zou mijn stenen wat dichterbij gezocht hebben, want dat hunebed ligt nog wel zo’n twee kilometer van de kerk af…
Maar liggen er gelijkaardige stenen dichter?