In een eerder stukje haalde ik de harteloze woorden aan waarmee de Romeinse geschiedschrijver Tacitus het optreden van Domitianus typeerde: hij hield zich vooral met zijn prinselijke taken bezig in zoverre het overspel en ontucht betrof. Zijn geliefde heette Domitia Longina en was een dochter van generaal Corbulo. Ze scheidde al snel van haar echtgenoot Aelius Lamia om te trouwen met Domitianus. Die bekleedde inmiddels het ambt van consul.

Het machtsspel

Het is maar de vraag in hoeverre de relatie, zoals Tacitus insinueert, voortkwam uit wellust. In 70 was het geen uitgemaakte zaak dat Vespasianus een dynastie zou stichten. Hij was nog in Alexandrië en in het noorden heerste Sabinus. Hij is nu een voetnoot bij de Bataafse Opstand, maar dat perspectief ontbrak in 70. Een huwelijk tussen Domitianus en Domitia verzekerde Vespasianus van de steun van de machtige Domitii.

We hoeven Domitia niet per se als pion in een machtsspel te beschouwen. Ze kan, toen een betere partij zich aandiende, haar eerste echtgenoot hebben ingeruild. Die schijnt erom te hebben kunnen lachen. Toen Titus eens opperde dat hij moest hertrouwen, vroeg Aelius Lamia droogjes of de keizer nou ook al trouwplannen had. Domitianus ruimde hem later wel uit de weg. Ondanks allerlei speculaties weten we niet waarom.

Vergoddelijkte peuter

In 73 baarde Domitia een zoontje, dat mogelijk Titus Flavius Caesar heette. Hij lijkt niet oud te zijn geworden. Op de nog steeds verborgen expositie in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden ligt een munt waarop het kereltje is afgebeeld, zwevend boven een wereldbol. Geslagen in 82, toen Domitianus en Domitia keizer en keizerin waren, herdenkt de munt de apotheose van de peuter.

Keizerin

Het keizerlijk paar kreeg geen kinderen meer. Domitianus stuurde zijn echtgenote in 83 weg en er waren geruchten dat Titus’ dochter Flavia Julia zijn maîtresse was. Al na een jaar was Domitia terug en sindsdien speelde ze een actieve rol in het openbare leven. Een van haar protegés was de Joodse historicus Flavius Josephus. Suetonius meent dat Domitia feitelijk in ongenade viel omdat ze een relatie had met een acteur, dat Domitianus die uit de weg liet ruimen, en dat Julia overleed door een mislukte abortus. Het riekt naar laster.

Het portret van Domitia hierboven komt uit de collectie van het Nationaal Museum in Rome, gevestigd in de Thermen van Diocletianus. Over portretten als deze, die in de Leidse tentoonstelling een absoluut hoogtepunt zijn, is veel te lezen in de catalogus. Die bestelt u hier als u het museum wil steunen of daar als u liever een lokale boekhandel steunt.