Mijn reactionaire visie op de wetenschap is geen geheim. Begin eens met het herstel van voldoende brede opleidingen. Of liever, denk aan een alternatief voor de universiteit, want het huidige instituut is slecht voor het personeel, slecht voor de wetenschap en slecht voor de samenleving. Verder is mijn enige politieke oordeel dat mensen die het hebben over “rechts” of “links”, doorgaans weinig interessants te zeggen hebben.
Ooit hadden die woorden betekenis. Namelijk toen “rechts” stond voor het bewaren van gevestigde normen en waarden, die immers het cement van de samenleving vormen, en toen “links” stond voor het kritisch bevragen van de heersende ideologie, die immers voortdurende herijking verdient aan de veranderende omstandigheden. Maar die betekenissen zijn vergeten. Al in 1982 wees Renate Rubinstein erop dat het woordenpaar op zoek was naar betekenis. Inmiddels worden “links” en “rechts” alleen nog gebruikt ter typering van degenen waarmee je het oneens bent. Betekenisloos.
Grote Ontdekkingen
Nou ja, toch. Even. Ik had het ergens gehad over de Grote Ontdekkingen. U weet wel, de periode vanaf pakweg 1400, toen Hendrik de Zeevaarder begon aan de systematische verkenning van de Afrikaanse westkust. Portugese zeelieden zeilden steeds verder. Bartolomeu Dias bereikte Kaap de Goede Hoop, Vasco da Gama India. De zeelieden constateerden dat je over de equator kon gaan zonder van de hitte te bezwijken. Dat was anders dan Aristoteles had gezegd. Ze ontdekten ook dat je om Afrika kon zeilen. Dat was anders Ptolemaios had beweerd.
Christoffel Columbus bereikte Amerika en Amerigo Vespucci begreep als eerste dat dit een nieuw continent was. Er waren meer dan drie werelddelen. Wat weer betekende dat de Grote Volkenlijst uit de Bijbel incompleet was. Waar immers pasten de bewoners van Amerika? De drukpers maakte dat al deze verontrustende informatie over de wereld ging. De Reformatie was een eerste gevolg, de Wetenschappelijke Revolutie een tweede. Denk aan Simon Stevin en de rest.
Deze mensen stelden alle bestaande kennis rücksichtslos ter discussie. Nou ja, vrij rücksichtslos. De matrozen zullen de consequenties niet hebben overzien, maar degenen die ze wel doorgrondden, waren intellectuele reuzen. Dat wij neerkijken op de toenmalige boekenwijsheid is omdat we staan op hun schouders.
Ik vind het verhaal van de Grote Ontdekkingen en de Wetenschappelijke Revolutie mooi en inspirerend. Mocht u het verleden relevant vinden – dat komt voor – dan hebt u hier bovendien een mooie parallel voor het heden: verwarrende informatie, een nieuw medium om snel informatie te verspreiden, een dataexplosie, informatiebubbels.
De duivel met Beëlzebub verdrijven
Maar nee. Blijkbaar zijn schoonheid, inspiratie en relevantie niet genoeg. Althans, ik kreeg van academisch links doorgegeven dat ik deze periode had moeten aanduiden als het “Begin van de Europese Exploitatie”.
Wat een politiek correct gekwaak.
Ik ontken niet dat Manhattan voor spiegeltjes en kralen is gekocht. En ik weet dat in de specerijenhandel grof geld omging. De naam “Grote Ontdekkingen” dekt niet de volledige waarheid. Maar om de “Grote Ontdekkingen” nou om te dopen tot “Begin van de Europese Exploitatie”, dat is de duivel met Beëlzebub verdrijven.
Ontdekkingsvreugde
Er bestaat namelijk zoiets als ontdekkingsvreugde. En die mag je benoemen. Sterker nog, dat moet. Het lijkt er namelijk op dat we het zoeken naar het goede, schone en ware (lees: ontdekkingen) alleen nog maar mogen presenteren als streven naar winst. Er mogen geen mooie motieven zijn. Het goede, schone en ware moeten verdacht worden gemaakt.
Reactionair als ik ben zou ik hebben verwacht dat men juist ter linkerzijde de heersende neoliberale ideologie zou bevragen, de reductio ad pecuniam zou hebben doorgeprikt en erop had gewezen dat mensen ook weleens positieve motivaties hebben.
Na de titel had ik gehoopt op een fel stukje, want dan ben je op je best, en dan eindigt het met een volkomen redelijke constatering. Bummer.
Ik ben het ermee eens. Als doorgaans door anderen zo vaak voor links uitgemaakt mens dat ik het draag als een geuzennaam, ben ik nog gehecht aan de term Gouden Eeuw, niet vanwege de materiële rijkdom,zelfs niet omdat het de eeuw van kunstenaars als Rembrandt was, maar vanwege ontdekkingen en hervormingen, en omdat het de eeuw van oa van Leeuwenhoek en Spinoza was. Dat mag toch als ‘goud’ aangeduid worden.
Ik kan niet altijd kwaad zijn.
Het is in ieder geval een tegenwicht voor de huidige politiek correcte visie op de geschiedenis waarin wij alleen nog maar de schurk mogen zijn. Waarvoor we ons moeten verontschuldigen EN betalen.
Erfenis van het calvinisme: wat nu “oorzaak” of “verantwoordelijk” heet, is één-op-één wat vroeger “schuldig” heette. En boete.
Daar kunnen katholieken ook wat van, hoor.
Hum, ik zie minder schuldcomplexen in katholieke landen. In Nederland bestaat speciale psychiatrische zorg voor mensen die wortelen in het protestantisme. Dat is geen verwijt, vanzelfsprekend; hooguit dat er bepaalde conditionering bestaat.
Katholieken hebben nog de uitvlucht van de biecht.
Ik ben zelf wel voor het terugbetalen van de herstelbetalingen die Indonesië heeft betaald aan Nederland voor het weer in bezit mogen nemen van de eigen plantages bijvoorbeeld. Maar dat kan best zonder persoonlijk schuldgevoel. Het is óók heel calvinistisch om bij iedere rekening een persoonlijke emotie te voelen, zelfs als men zich daartegen verzet. 😉
Van de wikipedia-pagina Links:
‘Over het precieze ontstaan van de politieke termen links en rechts bestaan verschillende verklaringen, hoewel er overeenstemming is dat het ontstaan dateert uit de tijd van de Franse Revolutie waarbij in de Franse Staten-Generaal een ruimtelijke opdeling ontstond waarbij voorstanders van het behoud van de oude machtsverhoudingen zich aan de rechterzijde bevonden en de tegenstanders links.[1] De conservatieven (reactionairen en klerikalen) zaten rechts van de voorzitter. Zij bestonden voornamelijk uit edellieden, kerkelijke leiders en monarchistische burgers die het traditionele ancien régime in stand wilden houden. Links van de voorzitter zaten de seculiere liberalen. Zij wilden de macht van de traditionele orde doorbreken ten bate van de burgerij. Later in de negentiende eeuw verschoven de accenten: links werd vooral van toepassing op socialistische partijen, waardoor de liberalen in het politieke midden belandden en conservatieven onder rechts kwamen te vallen.’
Het ging om politieke macht in de samenleving, niet om ophouden van ’traditionele normen die het cement van de samenleving vormen.’
“Begin van de Europese Exploitatie”
Het is niet eens feitelijk juist. Vanaf de verstedelijking hebben sommige mensen anderen geeëxploiteerd. En niet alleen in Europa, over de gehele wereld.
“zou ik hebben verwacht”
Ik noem mijzelf radicaal links, dus daar gaat-ie.
Ontdekkingsvreugde dient gepaard te gaan met de negatieve versie ervan: ontdekkingsontzetting betreffende de ellende die mensen elkaar en hun leefomgeving aandoen. Zie bijvoorbeeld deze “nobele wilden”, die nogal eens verheerlijkt worden:
https://www.answers.com/Q/How_did_the_Indians_kill_buffalos
Hoezo één met de natuur?
De enige reden dat Europeanen uitblonken in uitbuiting is omdat ze er meer middelen voor hadden dan anderen.
In een pessimistische = realistische bui denk ik wel eens dat de Aarde beter af is als de dierensoort Homo Sapiens uitgeroeid wordt.
Wat een vreselijke opmerking. De mens, die in de Bijbel het rentmeesterschap kreeg over de Schepping…. Deze uiterst negatieve visie van sommigen op de mensheid die aan iedereen wordt opgedrongen, tart elke verbeelding. We mogen alleen nog met gebogen hoofd en vol schuldbesef rondlopen. Of nee, we hadden gewoonweg nooit mogen bestaan. Wat heb IK in godsnaam ooit de mensheid misdaan? En met mij zoveel anderen? Ondanks deze uiterst zure en zelfdestructieve visie ben en blijf ik optimist én fier op onze geschiedenis, ondanks de donkere momenten – waar ik trouwens zelf niet aan deelgenomen heb mocht je hieraan twijfelen. En ja, ik ben en voel me een fiere blanke West-Europese man, geïnteresseerd in onze afkomst, tradities, gewoontes en geschiedenis. En nog hetero op de koop toe. En hiervoor schaam ik me voor niemand.
Dat is een contradictie. Ofwel je hebt eraan deel genomen of voelt je deelnemer en je bent in staat om zowel trots of schaamte daarover te voelen, of je voelt je geen deelnemer en zowel trots als schaamte over de geschiedenis zijn je vreemd. Wel trots zijn maar geen schaamte voelen want ‘ik was er niet bij’ is een heel rare combinatie.
Elders schreef ik dat we die trots en schaamte wellicht beter kunnen vervangen door nieuwsgierigheid en compassie.
Niemand leeft geïsoleerd; we hebben allemaal een afkomst, een identiteit, een cultuur, een taal, een geschiedenis die we meekrijgen van onze voorouders. Er is niets verkeerd aan om daar trots op te zijn en die te verdedigen tegen destructieve krachten die er een eind aan willen maken.
De projectie van schuld uit het verleden naar alle volgende generaties die geen aandeel hebben gehad in de beschuldigde misdaden voedt verdeeldheid, haat en vooringenomenheid. Daarbij willen de linksen en woke community die voorwaardelijk toepassen: enkel op blanke Westerlingen. Niemand is schuldig aan misdaden die ze niet hebben begaan. Collectieve schuld is een middel dat zij gebruiken om haat te zaaien tegen onschuldigen.
Bij deze discussie gaat het bijna altijd om voormalige koloniale mogendheden die nu worden geviseerd. Ik sluit de ogen niet voor misdaden die België, Nederland en andere landen hebben gepleegd t.o.v. hun ex-kolonies. Ik begrijp ook dat excuses op hun plaats kunnen zijn, maar dit dient dan door vertegenwoordigers van en in naam van hun overheden te gebeuren. Herstelbetalingen vind ik waanzin omdat je dan de doos van Pandora opent. Dan kunnen wij die bijvoorbeeld ook vragen aan Italië voor de massamoorden die de Romeinen in de 1e eeuw v.C. hier hebben aangericht.
Je aversie tegen wat links is en woke is moge duidelijk zijn, maar dat laat ik verder bij jou. Je gaat niet in op mijn punt dat je jezelf tegenspreekt als je zegt dat je wel trots mag zijn op de daden van je voorouders, niemand leeft immers geïsoleerd, maar je niet hoeft te schamen voor wat ze misdeden, want je was er niet bij.
Ik denk dat trots op iets dat andere volken geschaad is even destructief en verdelend kan werken dan schuldgevoel eerlijk gezegd. Ik schaam me niet voor het koloniale verleden en voel er ook geen schuld bij, maar trots voel ik evenmin, en dat is dan ook even onzinnig en schadelijk. Ik ben trots op mijn stad Amsterdam maar niet op de manier waarop die in het verleden gefinancierd is.
Verder is die vrees volgens mij vooral een enorme stroman, want er zijn maar heel weinig mensen die verder willen gaan dan excuses van staatswege. Misschien dat er in Bij1-kringen wel mensen te vinden zijn die vinden dat iedere Nederlandse autochtoon zich schuldig zou moeten voelen, maar het staat niet in hun programma, de lijsttrekker heeft dat ook nog nooit gezegd, en bovendien heeft die partij in ons parlement maar één zetel. Dus waar hebben we het over?
Het verhaal dat iedereen zich schuldig zou moeten voelen hoor ik eerlijk vooral telkens van mensen die zich daartegen verzetten. Het lijkt mij dat dit verhaal door die mensen op die manier gevoed wordt.
Overigens, herstelbetalingen gingen in het geval van Nederland en Indonesië andersom: tot na de laatste eeuwwisseling heeft Indonesië naar Nederland jaarlijks geld overgemaakt voor het verlies van ‘hun’ plantages. Waanzin.
“Het verhaal dat iedereen zich schuldig zou moeten voelen hoor ik eerlijk vooral telkens van mensen die zich daartegen verzetten.”
Nou, dan lees of luister je waarschijnlijk niet veel naar media en politiek. Je hoeft (toch hier in België) echt niet veel moeite te doen om tal van voorbeelden te vinden waar ons schuldgevoelens worden aangepraat. Ik kan en wil wel voorbeelden geven maar dit zou ons te ver leiden. Zoek het trouwens niet ver: in reacties hier wordt me verweten de aarde te verwoesten, een ander pleit er zelfs onomwonden voor om alle mensen uit te roeien (!!). Je moet mij dus geen aversie verwijten.
Maar we hoeven het niet over alles eens te zijn, ik wil je ook niet overtuigen. Door te luisteren naar elkaar kunnen we elkaar beter begrijpen, en dit is al heel wat.
OK. Dat verwijt van het verwoesten van de aarde kan ik helaas niet terugvinden, en de verzuchting dat homo sapiens maar beter helemaal kan verdwijnen (overigens zeker niet mijn mening) is toch weinig ‘woke’ want die volgt op een verzuchting juist dat andere mensen niet bepaald beter zijn dan Europeanen, dus dat is nu niet bepaald een motie tegen de Belgen of Nederlanders.
Maar goed, jouw omgeving kan ik uiteraard niet goed inschatten. Ik lees mondjesmaat Belgische media en wonen doe ik er niet. Hoe dan ook het is en blijft beleving. Ik leid niet zo onder de notie dat onze ‘gouden eeuw’ ook het begin was van veel onderdrukking, exploitatie en ellende. Dat gaat hand in hand en dat kan best. Ik voel daar niet echt schuld of trots bij want geen van beide was ik niet. Maar de schilderijen, de filosofen en de wetenschap in die tijd worden door met een notie van het andere naar mijn beleving toch niet uitgevlakt. Het een kan goed naast het ander bestaan. Al zullen links en rechts vast mensen zijn die vinden dat dit niet kan.
Ik dring niets aan wie dan ook op, geef alleen mijn eigen reactie weer. En wat de Bijbel aan de mensheid wil opdringen doet mij als ongelovige precies niets.
Overigens schaam ik mij als blanke hetero evenmin ergens voor. Maar deze vraag
” Wat heb IK in godsnaam ooit de mensheid misdaan?”
is eenvoudig te beantwoorden.
In Nederland wonen. Ik citeer:
“De voetafdruk van een gemiddelde Nederlander komt zo op 5 hectare. Als iedereen zoveel ruimte nodig heeft, dan zijn er bijna 3 aardbollen nodig. Nederland staat daarmee vrij hoog in de lijst van landen met de grootste ecologische voetafdruk.”
Net als iedere inwoner draagt u dus bij aan de verwoesting van onze Aarde.
Mee eens Jona.
‘Begin van de Europese Exploitatie’ legt de nadruk eenzijdig op het economisch aspect waardoor het daaraan voorafgaande – fraai door jou benoemd – uit het zicht verdwijnt.
Het voelt voor mij als een marxistische term, passend bij de linkse wereld uit de tijd van Renate Rubinstein.
Goed stukje. Optimisme zou een morele plicht moeten zijn. Schaamte, al dan niet misplaatst, gaat ons niet heel ver brengen. Waarmee ik niet bedoel dat er geen aandacht mag zijn voor pijnlijke hoofdstukken. We moeten er ons alleen niet volledig door laten definieren.
Toch heeft het begrip ‘het begin van Europese Exploitatie’ zijn nut. Je weet meteen hoe de vlag er bij hangt bij de auteur. Eendimensionaal en een gebrek aan nieuwsgierigheid, hoewel die exploitatie natuurlijk bestond. De benadering van James Poskett in zijn Horizons. A Global History of Science (2022) is veel interessanter. Hij laat zien hoeveel de Europese wetenschap te danken heeft aan wetenschappelijk ontwikkelijken elders. Een mooi voorbeeld zijn de Azteken. Dat waren goede botanisten en hun systematiek heeft zo bijgedragen aan de ontwikkeling van de botanie in Europa.
Ook Rens Bod heeft veel behartenswaardigs geschreven over niet-westerse wetenschappen in zijn boek over patronen.
‘Begin van de Europese exploitatie’- een nietszeggende constatering, behalve misschien dat daar iets van schaamte uit blijkt. Of plaatsvervangende schaamte?
Maar ik prefereer toch het schaamtegevoel, hoe zinloos ook, boven de 19e eeuwse romantische illusie van een groots, avontuurlijk verleden met wat schaduwkantjes hier en daar. Om al helemaal niet te spreken van de Boreale wereld, waar sommigen ons weer naar terug willen manipuleren.
Homo Sapiens rommelt maar wat aan. Hij kan ook niet anders in dit koude en wrede universum. De condition humaine. Het goede, het ware en het schone bieden ons, net zoals religie, een tijdelijke troost. Maar of deze nog voldoende tegenwicht kunnen bieden?
De mens is vindingrijk. Ik geef de hoop niet op.
Het wonderlijke is dat ik, ofschoon sinds de jaren tachtig vrij illusieloos, de laatste tijd wat optimistischer ben. Eindelijk begrijpen mensen dat sommige delen centraal geregeld moeten worden en niet mogen worden overgelaten aan het privé-initiatief van als concurrenten opgevatte individuen.
Het heeft mijn vakgebied extra hard geraakt. Het Bildungs-ideaal is in Nederland immers gereduceerd tot een individualistisch ideaal. We hadden al geen visie op de gemeenschap, dus we hadden ook geen weerwoord op hansworsten als Wim Deetman en Halbe Zijlstra met hun cynische financiële prikkels.
Kunnen we niet beter afzien van zowel trots als schaamte en vervangen door nieuwsgierigheid en compassie?
Aan nieuwsgierigheid heeft het mij nooit ontbroken, wat betreft compassie weet ik het niet. Trots ben ik alleen op wat ikzelf gepresteerd heb (en vooruit, mijn zoon en geliefde). Schaamte, schuldgevoel en spijt vind ik grotendeels totaal nuttteloos. Slachtoffers (menselijk of niet) hebben precies niets aan “ik schaam me”, “ik voel me schuldig” en “het spijt me”.
Alleen die laatste, die is vaak wel nuttig hoor. Sorry kunnen zeggen werkt vaak als Haarlemmerolie. Ook al kan je er niets aan doen: het drukt medeleven uit (ook al kan het zelfs als maskering worden gebruikt voor het tegendeel).
Gaat Ghana dan b.v. ook sorry zeggen en met Nederland meebetalen aan Suriname of zo…😏
Wow. Ik zit me af te vragen of dit een whataboutisme of een tu quoque is, maar die opmerking staat in ieder geval al jaren in de erkende rij van drogredenen.
Los daarvan heeft nu juist Ghana als een van de eerste landen lang geleden al excuses voor de eigen rol in het slavernijverleden heeft gemaakt. Misschien te weinig – maar toch.
https://www.parool.nl/wereld/steeds-meer-landen-en-steden-maken-excuses-voor-slavernijverleden~b5dbdf15
Terwijl dat verder natuurlijk niet uitmaakt
Waar ik op wilde wijzen is dat het soms heel goed kan werken je excuses aan te bieden, gewoon om je medeleven te tonen, zelfs als het iets is waar je zelf niet eens zoveel aan kan doen. “I’m sorry for your loss.” zoals de Engelsen zo mooi bij rouw zeggen, of bij ons: “Het spijt me dat ik je niet kan helpen.” In een normale conversatie doe je dat als je wellevend bent heel vaak. Wie dat niet kan, is mist volgens mij, sorry, echt een stukje menselijkheid. Zo geldt dat ook voor naties. Schuld en trots staan als ik er zo over nadenk heel veel in de weg.
Ik wist het niet van Ghana.
Maar dan nog.
Hou het maar op een knipoog.😉
Excuses vanuit Scandinavië voor de invallen en het slavenhalen van de Noormannen.
Excuses vanuit
Italië voor het binnenvallen en slavenhalen vanuit Rome
Excuses vanuit Mongolië voor de verwoesting van een groot deel van Azië en Oost-Europa….
Excuses vanuit de Maghreblanden voor de Barbarijse zeeroveij en slavenhandel…
Excuses vanuit Rusland voor de oorlog tegen Oekraïne….oh nee, dat hoeft pas over 300 jaar….
Want je vond een whataboutisme eh knipoog zo saai? 😉
Robert Bartlett, ‘The Making of Europe. Conquest, Colonization And Cultural Change, 950-1350, (Londen 1994 (1993)).
De Gouden Eeuwen uit onze respectievelijke geschiedenissen hebben allemaal een ijzeren basis, maar het brengt ook geen zoden aan de dijk, dat overcompenseren. Je creëert er alleen maar weerstand mee bij heel wat mensen, die de hakken in het zand zetten, radicaler gaan denken en zich zo gaan uiten. Met de regelmaat van de klok is er, hopla, weer een discussie verziekt door de extremen:
Zwarte Piet, migratie en diversiteit, klimaat, gender…
Gek dat we ons zo druk maken over het verleden als de toekomst al aandacht genoeg vraagt.
Volledig mee eens.
Een aanrader is het boek “Schuldig over de hele lijn” van Pascal Bruckner. Of hoe links door hun extreme intolerantie het ene racisme dreigt te vervangen door een andere.
Mwah. Bij iedere verandering hoort nu eenmaal een tegenreactie. Als je die niet wilt hebben kan je alles bij het oude laten maar stilstand is achteruitgang. Zo machtig is links wereldwijd bovendien niet. Niet in de parlementen en niet in het discours. Uiteindelijk komen we allemaal weer in een midden uit, maar uit angst voor een tegenreactie je mond houden lijkt me voor geen enkele samenleving een aanrader.
Maar wel in de media. De zogenaamde kwaliteitskranten en de publieke omroep hebben allemaal hetzelfde wereldbeeld.
Ben ik niet met je eens. Zo heeft het erg lang geduurd voordat de meeste media bijdraaiden in de zwarte pietendiscussie en was ze daar zeker geen eerste aanjager van. Je ziet in de media ook geen eensluidend standpunt inzake migratie. De migrant wordt zelfs door de NOS beurtelings als slachtoffer en als bedreiging neergezet. Klimaat is ook een probleem dat decennialang ontkend is en zeker niet via de media gehyped. Nu inmiddels berichten de media er vaak wel bezorgd over omdat het probleem toch steeds moeilijker te ontkennen is, maar in wezen waren ze hier altijd heel conservatief in, en ontkenners krijgen nog steeds vaak een podium. Gender tenslotte: ik heb daar in de media verschillende discussies over gelezen maar een eensluidend standpunt? Nee. In feite is de media nogal divers. En de krant met de meeste lezers is de Telegraaf, het grootste opinieblad is Elsevier, het meest gelezen blog is GeenStijl. Allemaal nu toch echt niet zulke door de Wokemolen gewiekte media zou ik willen stellen.
We worden eindelijk wakker…? (hè hè).
Een wat aparte visie op oorspronkelijk rechts-links trouwens.
Zou je een andere definitie geven van wat de oorspronkelijke tegenstelling tussen Links en Rechts? Ik ken zo gauw geen andere inhoudelijke definitie. Deze spreekt me aan omdat partijen gelijk hebben, wat natuurlijk ook een politieke positie is.
De reactie hierop is hier ver boven terechtgekomen.
Traditioneel links komt in mijn beleving op voor de not-haves en streeft naar een betere/meer eerlijke verdeling van kennis, macht en geld. Rechts vindt die scheve verdeling wel prima, ‘natuurlijk’, en gezond/louterend.
Zelf zou ik zeggen dat jouw omschrijving het verschil is tussen conservatief en progressief. Die overlappen heel sterk met rechts en links, maar links kan ook conservatief zijn (denk aan een SP die terug wil naar de veilige natiestaat van de jaren 70 die ook een verzorgingsstaat is), en rechts kan best progressief zijn (denk aan een partij als de VVD die verschillen in kennis en macht juist wil vergroten en daarin zo nodig graag wat oude heilige huisjes omver knalt). Maar over het algemeen werken kerk, oud geld en gevestigde belangen inderdaad in het voordeel van ‘rechts’.
Ik heb wel eens betoogd dat alle milieufanaten (zoals ik dus) conservatief zijn. Maar het woord conservatief heeft in de loop der eeuwen ook een andere betekenis gekregen. De oerconservatief Edmund Burke steunde de Amerikaanse revolutie en voerde actie tegen slavernij. Ik meen me bovendien dat hij wel voelde voor Ierse autonomie, maar dat kan ik even niet terugvinden.
Ik wil maar zeggen, de problemen omtrent de begrippen rechts-links zijn oud.
Het is het natuurlijk allebei: de Grote Ontdekkingen maakten Grote Exploitaite mogelijk. Maar het Begin van de exploitatie? Dat was toch echt al dichter bij huis begonnen. Aardig detail vind ik dat bijna al het volk wat nu over Europese exploitatie piept wel een smartphone gebruikt waarin elementen zitten die in landen als Congo op een misdadige manier worden gewonnen. Dat telt dan kennelijk even niet.
De geschiedwetenschap is niet waardenvrij en dit soort aanduidingen van periodes dus ook niet. Voor beide aanduidingen, periode van Grote Ontdekkingen en periode van Europese exploitatie, valt wel iets te zeggen. Ik heb zelf ook een voorkeur voor de eerste, en dus Jona’s karakterisering van de vroegmoderne periode. De tweede klinkt mij te eenzijdig en Marxistisch in de oren. Het probleem is hier vooral de groeiende intolerantie van zowel Links als Rechts voor een naar hun idee heterodoxe kijk op de geschiedenis. Die in hun ogen heterodoxe kijk (in hun ogen, het kan niet genoeg benadrukt worden) kan overigens net zo goed de meest gangbare zijn onder historici. Wat van hun ideologische lijn afwijkt moet verbannen of monddood gemaakt worden. Het idee van intersubjectiviteit lijkt steeds meer losgelaten te zijn. Daar zit het gevaar.
Stel, we gaan aan Suriname compensatie voor de slavenperiode geven. Even terzijde dat we bij de onafhankelijkheid al een paar miljard meegaven en dat pakte zo goed….
Goed, hoe gaan we dat doen? Bij rechtstreekse uitkering aan de (vermeende) afstammelingen van benadeelden ontwricht je het land, want hele bevolkingsgroepen krijgen dan niks – ga het ressentiment dan maar na. Bij uitkering aan de huidige overheid is er geen enkele garantie dat het geld besteed gaat worden zoals wellicht bedoeld dan wel gehoopt wordt.. (Bouterse kan weer terugkomen, de huidige regering is daar ook al zo populair etc.)
Ook in Suriname is de geschiedenis niet stil blijven staan…
Nee, maar de organisaties in Suriname die dit willen hebben wel heel goed gekeken naar de Amerikaanse BLM beweging. Die heeft momenteel de wind in de zeilen, dus dit is het moment om daar een slaatje uit te slaan!
Ik begrijp degene die vindt dat de tijd rond 1400 aangeduid moet worden als het “Begin van de Europese Exploitatie” volledig. Hij (voor het gemak; ‘zij’ zou ook kunnen) beziet de geschiedenis immers vanuit het oogpunt van de niet-westerse slachtoffers. Dat is zeer nobel. Met hen is hij solidair, dus hij is gaan leven als die slachtoffers. Hij heeft zijn Nlse paspoort door de shredder gehaald, want hij geneerde zich helemaal een ongeluk om de privileges die door de Europese exploitatie met het nederlanderschap verbonden zijn. Zo hadden hij en zijn kinderen zeer goed onderwijs en gezondheidszorg, en genoot hij samen met zijn gezin van sociale voorzieningen die welliswaar minderen maar nog steeds met kop en schouders boven de rest uitsteken. Dat alles gooide hij solidair in de kliko. Niet alleen heeft hij zijn paspoort vernietigd en is hij naar een hutje in de rimboe vertokken, nee nee, ook in de lange rijen op Schiphol hoeft men hem niet te zoeken want daar treft men geen dagloners. Deze meneer (die dus ook een mevrouw kan zijn) is de hoop van de armen en de redding van onze planeet. Snik, traantjes, hulde.
Dat alles neem ik tenminste zondermeer aan. Want wie kankert op het het Europese verleden maar er intussen wel van blijft snoepen zou toch snel het verwijt krijgen zich een breuk te huichelen. De morele spagaat op te lossen met mooie praatjes. De verlossing van het slechte geweten te zoeken in de Juiste Mening. Zoveel perversiteit kan niet werkelijk zijn; liever blijf ik tegen beter weten in geloven in het goede van de mens.
“Ze ontdekten ook dat je om Afrika kon zeilen. Dat was anders Ptolemaios had beweerd.”
En de goede man had gelijk. Want voor we dat Suezkanaal hadden (en liefst zonder dwarsliggers) moesten ook die Portugezen nog steeds uitstappen en lopen. 😉