[Aristoteles staat bekend als wetenschapper, als arts, en vooral als filosoof. Zijn invloed op de wijsbegeerte is enorm geweest: eerst via zijn eigen school, later op het neoplatonisme, toen op de Arabische filosofie, en via deze route weer op de scholastiek in West-Europa en daar voorbij. In de vandaag beginnende vijftiendelige reeks bekijken we hem in enig detail.]
Filippos de Tweede, de koning van Macedonië, had een lijfarts, en die lijfarts had een zoon, die 367 jaar voor onze jaartelling op zeventienjarige leeftijd naar Athene trok om onderwijs van Plato te krijgen in diens Academie. Zijn naam was Aristoteles.
Aristoteles volgde twintig jaar lang onderwijs aan de Academie, tot Plato’s dood. Daarna ging hij zelf aan de slag als leraar. Vijf jaar later riep koning Filippos hem naar zijn thuisland terug om het onderwijs van diens zoon Alexander op te verzorgen. De filosoof was toen tweeënveertig, Alexander veertien. Deze Alexander kennen we allemaal: hij zou later de bijnaam ‘de Grote’ krijgen.
Lyceum
Na de opvoeding van Alexander keerde Aristoteles terug naar Athene. Daar stichtte hij naast de Academie van Plato zijn eigen school: het Lyceum.
De relatie met Alexander heeft Aristoteles in zijn verdere leven geen windeieren gelegd. Zijn meester was een verzamelaar en Alexander wist dat. Van de vele plekken waar Alexanders veldtochten hem brachten, liet hij alles wat maar interessant kon zijn naar zijn vroegere leermeester sturen: boeken, maar ook dieren en planten. Zo verkreeg Aristoteles een schat van informatie over de toen bekende wereld.
Op basis van deze verzameling deed Aristoteles dan ook grondig onderzoek. Maar het is niet door zijn resultaten zelf dat hij groot is geworden. Het gaat om de manier waaróp hij dat onderzoek deed.
[Vanmiddag meer. Deze reeks, oorspronkelijk gepubliceerd op de beëindigde website Grondslagen.net, is gebaseerd op het boek De wereld vóór God van Kees Alders. Het boek biedt een introductie tot de filosofische stromingen van de oude wereld en is hier te bestellen.]
Ordenen is iets wat de Egyptenaren al van oudsher deden.
Als voorbeeld moge dienen het boek van egyptoloog Alan H. Gardiner getiteld: Ancient Egyptian Onomastica, 1947 met o.m. het Onomastikon van Amenemipet
https://www.ucl.ac.uk/museums-static/digitalegypt/literature/onomastica.html
Wat is er eigenlijk wat de oude Egyptenaren, lang vòòr Aristoteles, Plato of Socrates niet deden?
Systematisch deduceren. De Egyptenaren, net als de Babyloniërs trouwens, kenden alleen een aantal specifieke getallenvoorbeelden van de Stelling van Pythagoras. Ze redeneerden inductief. Ze hadden nooit Elementen kunnen schrijven, noch de hoofdwet van de hydrostatica kunnen vinden. Maar ja, ik sla Sokrates en Plato dan ook niet zo hoog aan …..
Of Arie dit zelf heeft geschreven dan wel één van zijn leerlingen is niet duidelijk, maar dit is een meesterwerk:
https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Aristotle/Mechanica*.html
Geen enkele Egyptenaar of Babyloniër is ooit maar enigszins in de buurt gekomen.
Er is ook nog ene Aristarchos van Samos,
Grieken bouwden geen piramiden zoals de vèèl vroeger levenden Egyptenaren en waarover egyptoloog prof. Olaf Kaper onlangs een boeiende lezing gaf in de serie Leidse stellingen.
Gelukkig gaf ik geen antwoord op de vraag “Wat deden de Egyptenaren wat de Grieken niet deden?”, maar op uw vraag “Wat is er eigenlijk wat de oude Egyptenaren, lang vòòr Aristoteles, Plato of Socrates niet deden?”
En dat antwoord negeert u. Volleidg.
Wat u doet heet, geloof ik, “de doelpalen verplaatsen”. Ik ken nog wel een paar voetbalteams dat dat kunnen gebruiken.
Sport en theater! De oude Grieken hebben het vermaak uitgevonden.
Sport zeker niet. Er zijn talloze sportafbeeldingen in mastaba’s en kapellen. Ook in Leiden, in de mastaba van Hetep-her-achty, vindt men een afbeelding.
Theater ook niet, want wat te denken van o.a. het Opetfestival? Het is één groot theater.
Maar, toegegeven: de prachtige toneelstukken van Euripides had men niet.
Leraar Grieks Parigger schreef het boek ‘Euripides, Momenten uit het tragische werk van Euripides’ alsmede een inleiding bij het stuk De Trojaansen:
https://www.koxkollum.nl/euripides/troj_inleiding.htm
Het is helaas, nog steeds actueel.
Klopt allemaal, maar het Opet feest was een religieus festijn. Dit is iets waar ik een tijdje terug aan moest denken: de oude Grieken waren de eersten die gebouwen en evenementen hadden, zoals de theaters en de Olympische spelen, die speciaal bedoeld waren voor vermaak. Zoiets zie ik niet in het oude Egypte of Mesopotamië.
Was niet het theater aan de god Dionysus, de god van de wijn gewijd?
Wijnbouw komt al in de vroegste tijd voor in het Oude Egypte, want ook in religie kan men lachen.
Dit belooft weer interessant te zijn. Dank je wel Kees.