Partizanen, communisten en bunkers

Standbeeld voor Mujo Ulqinaku, Durrës

Ik houd niet van de monumenten waarmee de gevallen helden doorgaans worden geëerd. Strijdbare opschriften roepen van alles, terwijl je weet dat geen enkele sneuvelende soldaat ooit heeft gedacht aan koning of vaderland. Zo’n arme drommel verging van de pijn, zal zijn commandanten hebben vervloekt en aan zijn gezin hebben gedacht. Wat het “veld van eer” heet is een stinkende poel van zand, schroot en bloed. Dáárvoor een monument oprichten – ik begrijp waarom het gebeurt maar ken slechts een paar geslaagde kunstwerken.

Dit is er een. Het staat in Durrës en stelt Mujo Ulqinaku voor, de Albanese majoor Landzaat. Hij is gesneuveld toen de Italianen op 7 april 1939 Albanië binnenvielen.

De Italianen hadden al eens eerder geprobeerd het land te veroveren. In de zomer van 1920 waren ze echter verjaagd en Mussolini had het getypeerd als een regelrechte nederlaag. Negentien jaar later, kort nadat de Duitsers Tsjechoslowakije hadden bezet, meende de Duce dat de tijd was gekomen om de smaad uit te wissen en hij zorgde ervoor dat hij kon beschikken over 400 vliegtuigen, 22.000 soldaten en een reserve van nog eens 78.000 man. Dat is nogal veel om een land te bezetten waar op dat moment een miljoen mensen woonden en dat een leger had van 8.000 man.

Lees verder “Partizanen, communisten en bunkers”

Handelaren in angst

Het Laatste Oordeel op een wandschildering uit het Bachkovo-klooster (Bulgarije)

Misschien bleef mijn aandacht erbij hangen omdat ik afgelopen vrijdag een lezing heb verzorgd in de Vondelbunker: een schuilplaats uit de Koude Oorlog. Bij een atoomaanval zouden enkele tientallen mensen hier veiligheid moeten kunnen vinden. Het had iets klungeligs allemaal: de toiletten, de kale ruimte, de waterzuivering, de fiets-hometrainers waarmee de zuurstof moest worden ververst wanneer de dieselvoorraden op zouden zijn. Dit had niets te maken met het doorstaan van een nucleaire aanval. Wie hier overleefde, zou de doden benijden. Dit was de volkomen waanzin van de Koude Oorlog.

Maar het kan altijd waanzinniger. Ik meende dat eigenlijk niemand het einde van de Maja-kalender, die ergens dit jaar zal aflopen, serieus nam. Ik meende  dat het zoiets was als de sport-, society- en lifestyle-bijlagen van de kranten: de journalisten pretenderen dat het nieuws is en de lezers veinzen er belang in te stellen, terwijl iedereen weet dat het bladvulling is, alleen om de tijd te doden. Maar dat meende ik verkeerd.

Lees verder “Handelaren in angst”