Oorlog in Nijmegen (6)

Bevrijdingsmonument, Nijmegen

De slag om Nijmegen

In Nijmegen liggen de spoorrails merendeels dieper dan de straten. Veel bruggen zijn vernield. Het geallieerde verkeer dat over het Maas-Waalkanaal via de Graafseweg Nijmegen binnenkomt, moet noodgedwongen via onze straat naar de St. Annastraat en vervolgens via het Keizer Karelplein en de Oranjesingel richting Waalbrug. Deze is gespaard gebleven door sabotage van een broer van een schoolgenote. Sabotage in de ogen van de Duitsers.

Behalve tanks rijden enorme boten op wielen voorbij, zogenaamde ducks. Ze moeten  zo snel mogelijk naar Arnhem. Iedereen staat op straat. Ik til mijn zusje op. We krijgen chocolade, die thuis gedeeld wordt. De buurman heeft z’n radio met verlengsnoeren in de voortuin gezet. De Engelse zender staat luid aan. Dan vliegen Duitse vliegtuigen over. Iedereen rent zijn huis in. De radio staat buiten verlaten flink wat geluid te produceren. Vlaggen worden snel in huis gehaald.

Lees verder “Oorlog in Nijmegen (6)”

Oorlog in Nijmegen (5)

Nijmegen, zondag 17 september 1944

Vader is jarig. Als we naar de kerk lopen zien we bij H. een deel van de meubels nog op het trottoir staan. O.a. de piano.

Als we weer thuis zijn, zien we ineens de lucht vol parachutisten. Er wordt geschoten. Na het bombardement is een discussie ontstaan, of je in een kelder wel zo veilig bent voor bommen. Je kunt levend begraven worden. Er wordt besloten, dat we gaan schuilen in de inpandige ruimtes in huis. Er wordt een tekenplank op het toilet gelegd. Daar zit moeder met J. op schoot. Ik kan er net dwars bij zitten.

Halverwege de middag moet ik ruilen met zus B. Vader staat dan met zus N. en mij gearmd in de ruimte boven aan de keldertrap. Na enkele uren gaan we weer naar de huiskamer. Op straat lopen vluchtelingen voorbij, richting westen. Ze vertellen dat de Hitlerjugend hun huizen in brand stak.

Lees verder “Oorlog in Nijmegen (5)”

Arnhem 1944 (2)

De brug van Arnhem
De brug van Arnhem

[Ik plaats vandaag en morgen drie stukjes over de slag om Arnhem online. Het tweede is van mw. Mattheij.]

Toen wij op die bewuste zondag 17 september in de kerk zaten ging het luchtalarm af. De slag om Arnhem begon. Wij mochten niet meteen de kerk uit en moesten wachten tot het luchtalarm weer af ging als teken dat de situatie veilig was.

Wij woonden in het centrum van de stad naast het bedrijf waarvan mijn vader na de oorlog directeur werd. Het was een groothandel in stoffen en een confectieatelier. Onder dat pand bevonden zich grote kelders. Hij had uit voorzorg al allerlei voorzieningen getroffen voor als de nood aan de man kwam. De “plaktafels” waar de nieuwe collecties op geplakt werden, waren op elkaar gestapeld voorzien van lagen schouderwatten zodat ze als bedden konden dienen. In eikenhouten vaten zat water en op een petroleumstel kon gekookt worden. Er waren accu’s waarop de lampen konden branden. Als mondvoorraad hadden we vooral erwten en bruine en witte bonen – waar ik een vreselijke hekel aan had, maar dat was gezond want het was eiwitrijk voedsel.

Lees verder “Arnhem 1944 (2)”

Arnhem 1944 (1)

“Een linkse hoek”: veldmaarschalk Bernard Montgomery gebruikte een boksterm om het aanvalsplan van Market Garden te typeren. Het idee was om niet vanuit Frankrijk en België frontaal op de Siegfriedlinie en de Rijn af te stormen, maar om een omtrekkende beweging te maken, linksom, over Eindhoven, Nijmegen en Arnhem – en daarvandaan door naar het Ruhrgebied. Parachutisten zouden daartoe de bruggen over de diverse kanalen en rivieren veroveren, waarna tanks de veroveringen zouden consolideren. De terugtocht van de Duitse legers uit Frankrijk en de snelle geallieerde opmars van Normandië naar België en de Vogezen suggereerden dat de tanks in twee dagen de Rijn konden bereiken. De oorlog zou voor kerstmis voorbij zijn.

Mislukking

De soldaten van de Britse First Airborne Division sprongen echter, zoals een boek met ooggetuigenverslagen heet, “van de hemel in de hel”. Anders dan de Britse inlichtingendiensten hadden aangegeven, was de Veluwezoom niet onverdedigd: er lagen twee SS-pantserdivisies. De parachutisten werden al in de eerste uren na hun landing geconfronteerd met een numerieke en materiële overmacht. Dat desondanks een bataljon de brug bereikte en er enkele dagen stand hield, mag een wonder heten. Even wonderlijk is dat de rest van de divisie het een kleine tien dagen uithield in Oosterbeek, waar ze een bruggenhoofd probeerden te behouden, in de vage en afnemende hoop dat dit door middel van een baileybrug kon worden ontzet en dan de basis kon vormen voor de aanval op het Roergebied.

Lees verder “Arnhem 1944 (1)”

Oorlogsheld

Jack Baskeyfield

Ik moet elf of twaalf zijn geweest toen ik een spreekbeurt hield over de slag om Arnhem. De gevechten in en de evacuatie van de stad behoren tot de familiegeschiedenis, maar dat was niet de enige reden om er een spreekbeurt over te houden. Om de hoek, in Deventer, werd de film A Bridge Too Far opgenomen. Mijn vader las het boek. En ik bladerde er ook in.

Ik las over John Baskeyfield, een Britse soldaat die als een leeuw heeft gevochten in Oosterbeek en in de Acacialaan twee Duitse tanks uitschakelde voordat hij zelf om het leven kwam. De tweeëntwintigjarige sergeant kreeg postuum het Victoriakruis, de hoogste militaire onderscheiding in het Verenigd Koninkrijk. Zijn graf is onbekend.

Lees verder “Oorlogsheld”