Tag: slag om Arnhem

Ungeschehene Geschichte

On door Jona LenderinginGeesteswetenschappen, Geschiedenis, Methodologie en theorie12 reacties

De bestudering van de Oudheid is in de eerste plaats gewoon leuk. Ze kan ook zinvol zijn, bijvoorbeeld omdat je bedacht raakt op unknown unknowns. Dat maakt je geen beter mens, maar je ontwikkelt een zekere scepsis over je kennis en je anticipeert wat meer op onverwachte feiten en inzichten.

Een van de problemen van de oudheidkunde is dat er nogal wat unknown knowns zijn. Neem de Indische of Britse historica Nandini Das, die onlangs een pleidooi hield voor de bestudering van gebeurtenissen die nooit hebben plaatsgevonden. Het ligt niet aan haar dat de krant dat introduceert als een “big idea”: dat is slechts het format van een reeks. Maar het is wel wat curieus te lezen dat ze een lans breekt voor zulke speculaties. Immers, elke eerstejaars kan je vertellen dat Ungeschehene Geschichte, om een jargonterm te gebruiken, impliciet aanwezig is in elke analyse.

Lees verder “Ungeschehene Geschichte” →

De evacuatie van Arnhem

On door Jaap van VeeninGeschiedenis1 reactie
Bombardement van het Bezuidenhout (© Haags Gemeentearchief)

Ik ben misdienaar in de Heilige Mis van 11:30 in de Walburgkerk aan het Walburgplein in Arnhem op de dag van de landingen. De kerk zit tjokvol, zoals gewoonlijk in de laatste Heilige Mis op zondag. Even over twaalf uur gaat het luchtalarm af; de mis gaat gewoon door. Als de mis afgelopen is, moeten de mensen in de kerk blijven zitten. Bij luchtalarm mag men niet over straat gaan. Het is al over enen als er nog geen veilig signaal is afgegeven. De pastoor gaat met de Duitse autoriteiten overleggen hoe de kerkgangers naar huis kunnen gaan. Na enig overleg geven de Duitsers toestemming om de mensen naar huis te laten gaan met de instructie zo dicht mogelijk in de buurt van de bebouwing te lopen. We lopen snel naar huis.

Er zijn veel vliegtuigen in de lucht en vanwege het alarm is het rustig op straat. In de avond raakt een afgedwaalde granaat de schoorsteen van het huis naast ons. Een harde knal en er vallen wat stukjes plafond naar beneden. We blijven de hele nacht in het gangetje bij de badkamer waar we ons het best beschermd voelen. Vermoeid valt iedereen in slaap.

Lees verder “De evacuatie van Arnhem” →

Oorlog in Nijmegen (5)

On door Corry TolhuizeninGeschiedenis11 reacties

Nijmegen, zondag 17 september 1944

Vader is jarig. Als we naar de kerk lopen zien we bij H. een deel van de meubels nog op het trottoir staan. O.a. de piano.

Als we weer thuis zijn, zien we ineens de lucht vol parachutisten. Er wordt geschoten. Na het bombardement is een discussie ontstaan, of je in een kelder wel zo veilig bent voor bommen. Je kunt levend begraven worden. Er wordt besloten, dat we gaan schuilen in de inpandige ruimtes in huis. Er wordt een tekenplank op het toilet gelegd. Daar zit moeder met J. op schoot. Ik kan er net dwars bij zitten.

Halverwege de middag moet ik ruilen met zus B. Vader staat dan met zus N. en mij gearmd in de ruimte boven aan de keldertrap. Na enkele uren gaan we weer naar de huiskamer. Op straat lopen vluchtelingen voorbij, richting westen. Ze vertellen dat de Hitlerjugend hun huizen in brand stak.

Lees verder “Oorlog in Nijmegen (5)” →

Oorlogskind (8) De evacuatie van Arnhem

On door Ben LenderinginGeschiedenis2 reacties
beekbergen
Beekbergen

[Ik doe het zelf even wat rustiger aan en geef het woord aan mijn vader Ben Lendering, die vertelt wat hij als kind in de Tweede Wereldoorlog heeft meegemaakt. Het eerste deel is hier en een overzicht is daar.]

Dinsdagmorgens, 26 september, gingen we op stap. Maar voordat het zover was moest er nog heel wat gebeuren. We zouden de hele dag moeten lopen, dus er moesten veel boterhammen worden meegenomen. Nu gebruikten mijn ouders als broodtrommel een bierkistje. Dat kistje is net zo groot als een kratje waar vierentwintig flesjes in kunnen, maar vroeger waren deze van hout en er zat een deksel op. Je begrijpt dat ik het leuk vind dat ik dat kistje nog altijd heb. In dat kistje konden precies vier broden en die morgen maakte mijn vader daar allemaal boterhammen van. Moet je voorstellen: een heel kistje vol met boterhammen… Maar ja, we hadden vijf jongens en we wisten natuurlijk helemaal niet waar we de volgende dag terecht zouden komen.

Lees verder “Oorlogskind (8) De evacuatie van Arnhem” →

Oorlogskind (5) 17 september 1944

On door Ben LenderinginGeschiedenis1 reactie
De brug van Arnhem
De brug van Arnhem

[Ik doe het zelf even wat rustiger aan en geef het woord aan mijn vader Ben Lendering, die vertelt wat hij als kind in de Tweede Wereldoorlog heeft meegemaakt. Het eerste deel is hier en een overzicht is daar.]

Ik herinner me dat het die zondag schitterend weer was, geen wolkje aan de lucht; het was heerlijk warm. Ik denk dat mijn ouders dat daags te voren al wisten want we gingen met zijn allen al heel vroeg naar de kerk. Zondags waren er al Heilige Missen om zeven en acht uur. Ik denk dat we naar de mis van acht uur waren geweest zodat we de hele dag van het mooie weer konden genieten. Om een uur of één zaten we aan tafel en op een gegeven moment was de schaal met aardappelen leeg. Theo liep naar de keuken om die weer bij te vullen. Omdat het zo mooi weer was, liep hij door de tuin naar de keuken en toen hij terug kwam riep hij: “Kom eens kijken, er hangen allemaal parachutes in de lucht!”

Wij renden van tafel en ja hoor, honderden parachutes in allerlei kleuren zagen we naar beneden dalen.

Lees verder “Oorlogskind (5) 17 september 1944” →

Gefluister in de nacht

On door Jona LenderinginGeschiedenis
Monument voor de Britse terugtocht over de Rijn, 25/26 september 1944
Monument voor de Britse terugtocht over de Rijn, 25/26 september 1944

Eenenzeventig jaar geleden kwam de Slag om Arnhem ten einde. De parachutisten die op 17 september op de Ginkelse Heide waren geland, hadden de brug bij Arnhem weten te bezetten en hadden die langer verdedigd dan iemand voor mogelijk had gehouden. Andere luchtlandingstroepen hadden bij Oosterbeek een bruggenhoofd verdedigd. De Geallieerde tanks die hen hadden moeten ontzetten, waren echter bij Nijmegen vastgelopen en in de nacht van 25 op 26 september trokken de Britten zich van de noordelijke Rijnoever terug naar de zuidelijke.

Voor het eerst in vele dagen ging er iets goed: het regende pijpenstelen. De Duitsers konden niet zien hoe de Britten langzaam maar zeker hun posities opgaven, naar de Rijn liepen en de rivier overstaken. Wie de smalle, vreedzame stroom nu ziet, kan zich moeilijk voorstellen wat een obstakel het in 1944 moet zijn geweest.

Lees verder “Gefluister in de nacht” →

Arnhem 1944 (3)

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Politiek6 reacties
arnhem_brug
De brug van Arnhem

Ik weet het, “wat als?”-vragen zijn moeilijk te beantwoorden. Het zijn echter de belangrijkste vragen die er zijn, omdat de antwoorden aangeven wie wij eveneens hadden kunnen worden. Als ik me wat krom mag uitdrukken: “wat als?”-vragen gaan over het waarom van wie we zijn.

Wat als de Geallieerden in september 1944 bij Arnhem de Rijn zouden zijn overgestoken? Lou de Jong had een duidelijk oordeel: het zou voor Nederland een ramp zijn geweest. De Duitsers zouden, goed-verschanst in de Randstad, verschrikkelijk hebben gevochten om de havens tegen de Geallieerden te verdedigen. De Hongerwinter zou nog erger zijn geweest. Alleen een snelle opmars naar Berlijn en een algemeen einde van de oorlog zou de bevolking van Zuid- en Noord-Holland hebben gered. Ik heb geen reden het daarmee oneens te zijn.

Lees verder “Arnhem 1944 (3)” →

Arnhem 1944 (2)

On door Annemieke MattheijinGeschiedenis6 reacties
De brug van Arnhem
De brug van Arnhem

[Ik plaats vandaag en morgen drie stukjes over de slag om Arnhem online. Het tweede is van mw. Mattheij.]

Toen wij op die bewuste zondag 17 september in de kerk zaten ging het luchtalarm af. De slag om Arnhem begon. Wij mochten niet meteen de kerk uit en moesten wachten tot het luchtalarm weer af ging als teken dat de situatie veilig was.

Wij woonden in het centrum van de stad naast het bedrijf waarvan mijn vader na de oorlog directeur werd. Het was een groothandel in stoffen en een confectieatelier. Onder dat pand bevonden zich grote kelders. Hij had uit voorzorg al allerlei voorzieningen getroffen voor als de nood aan de man kwam. De “plaktafels” waar de nieuwe collecties op geplakt werden, waren op elkaar gestapeld voorzien van lagen schouderwatten zodat ze als bedden konden dienen. In eikenhouten vaten zat water en op een petroleumstel kon gekookt worden. Er waren accu’s waarop de lampen konden branden. Als mondvoorraad hadden we vooral erwten en bruine en witte bonen – waar ik een vreselijke hekel aan had, maar dat was gezond want het was eiwitrijk voedsel.

Lees verder “Arnhem 1944 (2)” →

Arnhem 1944 (1)

On door Jona LenderinginGeschiedenis4 reacties

“Een linkse hoek”: veldmaarschalk Bernard Montgomery gebruikte een boksterm om het aanvalsplan van Market Garden te typeren. Het idee was om niet vanuit Frankrijk en België frontaal op de Siegfriedlinie en de Rijn af te stormen, maar om een omtrekkende beweging te maken, linksom, over Eindhoven, Nijmegen en Arnhem – en daarvandaan door naar het Ruhrgebied. Parachutisten zouden daartoe de bruggen over de diverse kanalen en rivieren veroveren, waarna tanks de veroveringen zouden consolideren. De terugtocht van de Duitse legers uit Frankrijk en de snelle geallieerde opmars van Normandië naar België en de Vogezen suggereerden dat de tanks in twee dagen de Rijn konden bereiken. De oorlog zou voor kerstmis voorbij zijn.

Mislukking

De soldaten van de Britse First Airborne Division sprongen echter, zoals een boek met ooggetuigenverslagen heet, “van de hemel in de hel”. Anders dan de Britse inlichtingendiensten hadden aangegeven, was de Veluwezoom niet onverdedigd: er lagen twee SS-pantserdivisies. De parachutisten werden al in de eerste uren na hun landing geconfronteerd met een numerieke en materiële overmacht. Dat desondanks een bataljon de brug bereikte en er enkele dagen stand hield, mag een wonder heten. Even wonderlijk is dat de rest van de divisie het een kleine tien dagen uithield in Oosterbeek, waar ze een bruggenhoofd probeerden te behouden, in de vage en afnemende hoop dat dit door middel van een baileybrug kon worden ontzet en dan de basis kon vormen voor de aanval op het Roergebied.

Lees verder “Arnhem 1944 (1)” →