Jezus was een jood en zijn leerlingen waren dat ook. Dat roept de vraag op waarom de christenen geen joodse sekte zijn gebleven. Daarnaar wordt veel onderzoek gedaan maar helaas nemen de historici die zich bezighouden met ‘the parting of ways’ nauwelijks de moeite het onderwerp uit te leggen aan het publiek, zodat er ruimte is voor kwakhistorici die verouderde interpretaties opnieuw tot leven brengen.
Eén zo’n zombietheorie is te vinden in het vorige maand dankzij FOX News onverwacht populair geworden boek Zealot, waarin Reza Aslan een Jezus schetst die werd gedreven door anti-Romeinse sentimenten. Nu de rijkdom van de Dode Zee-rollen is ontsloten, weten we beter welke onderwerpen destijds belangrijk waren, en dat was minder het verzet tegen de Romeinen dan de halacha, de juiste manier om te leven volgens de Wet van Mozes.
Een joodse Jezus moet dus halachische discussies hebben gevoerd en een voorbeeld vinden we in het Matteüsevangelie, waarin Jezus iemands verschrompelde hand geneest. Meteen volgt kritiek. Het is sabbat! Joden mogen niet werken! Jezus geeft lik op stuk:
‘Stel dat u maar één schaap hebt en dat valt op sabbat in een kuil, wie van u zou het niet vastgrijpen en het er weer uit halen? En is een mens niet veel meer waard dan een schaap? Daaruit volgt dat we op sabbat goed mogen doen.’
[Matteüs 12.9-12; NBV]
Jezus’ woordkeuze is die van zijn tijdgenoten. Aan de ene kant stonden de formalisten: ‘Als een dier in een kuil valt, mag men het er op de sabbat niet uittrekken,’ lezen we in een Dode Zee-rol die ook verbiedt een mens te redden (Damascusgeschrift xi.13-17). Jezus kiest de tegengestelde positie, die van de farizeeën, die als basisprincipe hadden dat de sabbatsregels moesten wijken om mensen te redden.
Maar dat is niet alles. Jezus’ oudere tijdgenoot, de farizese leider Hillel, had een lijst gemaakt van toegestane redenatieprincipes. De a fortiori die Jezus in deze anekdote toepast, behoort hiertoe. In het Hebreeuws: Kal Vahomer. Ook dat maakt dit verhaal door-en-door joods.
Overigens gaat de redenering vermoedelijk niet terug op Jezus zelf. In het Marcusevangelie staat een oudere versie van hetzelfde verhaal. Dat Jezus’ argumentatie daar ontbreekt, suggereert dat ze is toegevoegd door Matteüs, die de farizese leer goed lijkt te hebben gekend en de redenering heel wel kan hebben toegevoegd. Van wie de argumentatie afkomstig is, is echter niet zo belangrijk. Óf Jezus voerde halachische discussies, óf een schriftgeleerde voelde zich aangetrokken tot de leer van Jezus: in beide gevallen is de grens tussen christendom en farizees jodendom vloeiend en komt de vraag op waarom de twee gescheiden wegen gingen.
Historici zijn er nog niet helemaal uit. Wat wel duidelijk is, is dat het Nieuwe Testament alleen bestudeerd kan worden door ook de joodse literatuur te lezen. Het catastrofale specialisme in de geesteswetenschappen vormt echter een lelijk obstakel bij het opleiden van wetenschappers die kennis hebben van én het Grieks van de evangeliën én het Aramees en Hebreeuws van de joodse literatuur én de sociologische modellen om een kerkscheuring te beschrijven. Dat is jammer voor het christendom, dat zijn wortels onvoldoende begrijpt; dat is jammer voor het jodendom, dat met het Nieuwe Testament de ‘missing link’ negeert tussen Bijbel en rabbijnse literatuur; en dat is jammer voor de oudheidkunde, die tekortschiet op uitgerekend een van de weinige punten waarop ze actualiteit bezit.
[Mijn column van afgelopen maandag op Sargasso.]
“Jezus was een jood en zijn leerlingen waren dat ook.” Schrijf je dat Jood of jood? Er zit een verschil tussen.
Overigens is deze constatering een waarheid als een koe, maar wel een koe die door de Christenen (nu ook nog) met de nek wordt aangekeken, en zelfs door sommige extremisten glashard wordt ontkend.
In dit geval zijn de Joden joden. Ik ken de discussies. Messias-met-een-hoofdletter is er ook een. De laatste versie van de immer veranderende Spellingswet dwong joden tot een impliciete christelijke geloofsbelijdenis.
Dus je hebt het hier over het geloof en niet over de afkomst.
“de farizeeën, die als basisprincipe hadden dat de sabbatsregels moesten wijken om mensen te redden.”
En dat te bedenken dat de naam van deze groep nu staat voor mensen die zich ten koste van alles aan de regels houden! Dus eigenlijk waren zij juist de gematigde partij?
Ja. De scheldredevoering in Matteüs 25 is nogal dodelijk geweest. Ze weerspiegelt vooral de woede en frustratie van de vroeg-christelijke kerk. Zoiets als Fortuyn: hij haatte de PvdA het meest omdat hij er het dichtst bij stond.
Bertrand Russell noemt in zijn Geschiedenis van de Westerse Filosofie de Testamenten van de Twaalf Patriarchen, ongeveer 100 BCE geschreven. Jezus dan wel zijn vroege volgelingen hebben het één en ander gemeen: “Hebt elkander van ganser harte lief; en wanneer iemand tegen u zondigt, spreek dan op vredelievende wijze met hem en laat er geen arglistigheid in uw hart zijn. Wanneer hij berouw toont en schuld bekent, vergeef hem dan. Wanneer hij evenwel ontkent, ontsteek dan niet in toorn jegens hem en voorkom dat hij door uw toedoen aan het vloeken slaat en zodoende dubbel zondigt. En indien hij schaamteloos blijkt en voortgaat met zondigen, vergeeft hem ook dan van harte, en laat de wraak aan God over.”
Het stereotype beeld van Farizeeërs als dogmatische kommaneukers klopt niet.
Dit ter bevestiging van “in beide gevallen is de grens tussen christendom en farizees jodendom vloeiend”
“Wat wel duidelijk is, is dat het Nieuwe Testament alleen bestudeerd kan worden door ook de joodse literatuur te lezen. ”
Dat was mij ook al duidelijk toen ik nog ter kerke ging, ergens in het laatste kwart van de vorige eeuw. Het principe werd overigens niet gehuldigd binnen de rest van de gereformeerde kerk, waar men zich vooral op het NT concentreerde, en het OT gebruikte voor de sappige verhalen. Wij hadden ooit één dominee die zich dat niet alleen realiseerde, maar dit ook van de kansel predikte. Een verlicht mens.
Weet je dat je anno 2013 klassieke talen kunt studeren en de uitdrukkelijke opdracht van sommige docenten krijgt je nooit met andere talen of archeologie bezig te houden?
Wat zijn dat voor malloten? Het enige dat ik kan bedenken dat nog idioter is is een natuurkundedocent die de opdracht geeft om je nooit met wiskunde bezig te houden.
Lang leve de (academische) vrijheid. Idd, waar bemoeien die gasten zich mee???
Laten we het maar even niet hebben over de universiteit. Men heeft dertig jaar wanbeleid uitgevoerd en men is alleen nog maar een wetenschap in de zin dat men voldoet aan de bureaucratische voorwaarden. De onderzoeksresultaten bereiken ondertussen de burger niet. De subsidiëring is derhalve ondoelmatig. Een groep integere onderzoekers zou bij zichzelf te rade gaan, maar ook dat heeft men al dertig jaar geweigerd.
Goedendag, Jona (waarom denk ik nu aan Jonah Lehrer?)
Nu je het toch over universiteiten hebt, zou ik je mening wel eens willen horen over theologie en filosofie.
Wat te zeggen van bv. de these van Dr Jan Auke Riemersma. Mijn conclusie is dat Riemersma bereid is zijn status als redelijk mens op te geven ten gunste van een naturalistisch godsbeeld, dat niettemin alle transcendente en bovennatuurlijke eigenschappen behoudt.
Zie http://igitur-archive.library.uu.nl/dissertations/2011-1122-200558/Riemersma.pdf
Ook de these van Dr Emanuel Rutten trekt de aandacht, die werd zelfs genoemd in The New York Times. De logica welke Rutten hierin gebruikt is m.i. onnavolgbaar en zijn natuurkundige kennis lijkt nog op de klassieke wetenschap gebaseerd te zijn.
Zie http://www.gjerutten.nl/TowardsARenewedCaseForTheism_ERutten.pdf
Misscien ben ik gek om te denken dat er geen behoefte is aan dit soort kamergeleerdheid en dat daar zeker geen belastinggeld aan besteed aan zou moeten worden.
Het is interessant wat filosoof Willard Van Orman Quine daarover gezegd heeft; zie de volgende link.
http://www.youtube.com/watch?v=rPuCnu4X3Sw
Op 4 min 30 sec vanaf het begin zegt Quine: (mijn transcriptie)
”As for questions of how one should live one’s life, this sort of philosophy is so very remote from science and from the kind of speculations I find continuous with science, that I would not know how to put it, sort of, well, it seems perhaps something (?) to be engineering, perhaps it is human engineering, in which one would draw on scientific findings, in so far as they are relevant, including findings perhaps in psychology, and it’s only an accidental matter of traditional usage to call it philosophical.”
Ik heb eigenlijk niet zo’n mening over theologie en filosofie/wetenschap. Ik weet dat het raar klinkt, want ik schrijf er voortdurend over, maar ik schrijf het zonder onoprechtheid. Als historicus wil ik weten hoe dingen in elkaar steken of hebben gestoken en momenteel houd ik me bezig met religie. Als mensen anno 2013 iets willen doen met religieuze ideeën van vroeger, dan zal ik ze niet tegenhouden; ik neem er zelfs met plezier kennis van omdat ze dingen scherper kunnen zien dan ik. Maar het is niet aan mij een waardeoordeel te hebben; sommige dingen spreken me meer aan dan andere, maar zeker over een breed onderwerp als de relatie tussen theologie en filosofie heb ik geen mening.
Een colega historicus van Jona, Richard Carrier, denk dat de Jezus figuur een mythe is.
http://www.youtube.com/watch?v=mwUZOZN-9dc
Van vinden jullie van zijn argumenten?
het is onzin. Het is al honderd jaar geleden weerlegd en de argumenten zijn duidelijk: zelfs de tegenstanders van het christendom ontkennen Jezus’ bestaan niet, de aan hem toegeschreven ideeën passen perfect, er is bewijs buiten de Bijbel enz. Ik heb de discussie hiermee wel zo’n beetje gehad.
Jona schreef: Ik heb de discussie hiermee wel zo’n beetje gehad.
Ok.
Voor diegene die nog wel geïnteresseerd zijn:
http://www.freethinker.nl/forum/viewtopic.php?f=31&t=7913