Dit stukje schrijf ik met tegenzin. Ik heb de laatste tijd veel geschreven over papyrologie en nu moet ik het wéér doen. Veel nieuws heb ik ondertussen niet te melden, alleen gaat het dit keer om een wat oudere papyrus dan gewoonlijk: een vermelding van de stad Jeruzalem van zo’n 2600 à 2700 jaar oud. Hier meer. De meeste papyri – al heb ik zo snel geen aantallen paraat – zijn wat jonger. De inhoud is op zichzelf niet heel spectaculair. (Naharata ligt niet ver van Jericho.)

Van ’s konings dienares, uit Naharata: twee wijnzakken naar Jeruzalem.

Het verhaal van de ontdekking werd meteen groot doordat premier Netanyahu het benutte om de Israëlische aanspraken op Jeruzalem te benadrukken, een aanspraak waar door een erg politiek geformuleerde resolutie van UNESCO de laatste nogal wat om te doen is. Meteen kwam de verdachtmaking dat de papyrussnipper speciaal voor de gelegenheid zou zijn gefabriceerd, maar dat kan niet waar zijn: het fragment lijkt al in 2012 door de Israëlische oudheidkundige dienst te zijn ontdekt toen dieven het aan een illegale handelaar zouden hebben willen verkopen.

Het interessantste is dat de beschuldiging “vervalsing” meteen klinkt. Het begint bij het grote publiek duidelijk te worden dat er iets serieus mis is in de papyrologie. In Israël zijn bovendien wat andere vervalste objecten (geen teksten) op de markt gekomen, zoals de Joas-inscriptie, een ivoren granaatappel en het knekelkistje van Jakobus. Onlangs rees er verdenking tegen enkele Dode Zee-rol-fragmenten. Het wantrouwen tegen de oudheidkundige wetenschappen is volkomen terecht.

Dat het dit keer niet gaat om een deze maand vervaardigde vervalsing, wil bovendien niet zeggen dat het geen vervalsing is. De trouwe lezers van deze kleine blog kennen de argumenten inmiddels: dat er een geloofwaardige C14-datering ligt, wil alleen zeggen dat de vervalser antiek schrijfmateriaal heeft benut; dat de inkt overeenkomt met wat we weten over de receptuur van antieke inkt is ook geen verrassing omdat we die receptuur nu eenmaal kennen. Allemaal eerstejaarsstof. Je zou je trouwens – en dat heb ik nooit eerder bedacht – kunnen voorstellen dat een vervalser op eBay een beschreven stuk papyrus koopt, de inkt ervan isoleert, met water aanlengt en een niet te ontmaskeren tekst schrijft.

Niet elke antieke tekst, niet elk voorwerp is vals. Sterker nog, ik ga ervan uit dat de meeste teksten (papyri of zoals wij ze via middeleeuwse handschriften kennen) en de meeste museumvoorwerpen authentiek zijn. Bij “nieuwe” oude voorwerpen, zoals papyri, ligt na de schandalen van de afgelopen jaren de bewijslast echter stevig bij degenen die uitgaan van authenticiteit. Ik kan alleen herhalen wat al vaker is gezegd: oudheden die niet afkomstig zijn uit een gecontroleerde opgraving, hebben geen enkele waarde. Punt. Wetenschappers die ze desondanks uitgeven, brengen de wetenschap geen stap verder. Het enige wat ze bereiken, is dat plundering en vervalsing worden bevorderd.