M13 | Antiochus VII Sidetes grijpt in

Katapultstenen, afgeschoten op Jeruzalem toen Antiochus VII Sidetes de stad in 133 v.Chr. belegerde (Jeruzalem, Toren van David)

[Dertiende aflevering van een zestiendelige reeks rond Chanoeka; het eerste deel was hier. Als u liever iets leest over Kerstmis, kan dat daar.]

Koning Antiochos VII Sidetes bleef hopen op herstel van de Seleukidische invloed in Judea. Hij kreeg een kans in januari 134 v.Chr., toen Simon de Makkabeeër werd vermoord door zijn schoonzoon. Het Eerste Makkabeeënboek geeft aan dat de moordenaar grootsere plannen had, maar dat hij er niet in slaagde Jeruzalem in te nemen en Simons zoon Hyrkanos uit de weg te ruimen. Deze jonge man kon zonder al te grote problemen de macht overnemen.

Dit is het laatste dat in 1 Makkabeeën vermeldt. Vanaf dit punt moeten wij het vooral doen met twee bronnen: de Joodse Oudheden van Josephus, en de Joodse Oorlog van dezelfde auteur. Deze ontleende zijn informatie aan de Historiën die Nikolaos van Damascus rond het begin van onze jaartelling schreef. Hiervan hebben we slechts fragmenten over, maar die zijn voldoende om vast te stellen dat hij zich weer baseerde op de eveneens grotendeels verloren Wereldgeschiedenis van Poseidonios. Ook al halen wij onze informatie uit twee boeken van Josephus, we hebben in feite te maken met slechts één bron, waarvan we de informatie moeilijk kunnen evalueren. Eén bron is geen bron.

Lees verder “M13 | Antiochus VII Sidetes grijpt in”

Alweer een ongeloofwaardige papyrus

Twee wijnzakken voor Jeruzalem dus. Of niet. (© Israel Antiquities Authority)
Twee wijnzakken voor Jeruzalem dus. Of niet. (© Israel Antiquities Authority)

Dit stukje schrijf ik met tegenzin. Ik heb de laatste tijd veel geschreven over papyrologie en nu moet ik het wéér doen. Veel nieuws heb ik ondertussen niet te melden, alleen gaat het dit keer om een wat oudere papyrus dan gewoonlijk: een vermelding van de stad Jeruzalem van zo’n 2600 à 2700 jaar oud. Hier meer. De meeste papyri – al heb ik zo snel geen aantallen paraat – zijn wat jonger. De inhoud is op zichzelf niet heel spectaculair. (Naharata ligt niet ver van Jericho.)

Van ’s konings dienares, uit Naharata: twee wijnzakken naar Jeruzalem.

Het verhaal van de ontdekking werd meteen groot doordat premier Netanyahu het benutte om de Israëlische aanspraken op Jeruzalem te benadrukken, een aanspraak waar door een erg politiek geformuleerde resolutie van UNESCO de laatste nogal wat om te doen is. Meteen kwam de verdachtmaking dat de papyrussnipper speciaal voor de gelegenheid zou zijn gefabriceerd, maar dat kan niet waar zijn: het fragment lijkt al in 2012 door de Israëlische oudheidkundige dienst te zijn ontdekt toen dieven het aan een illegale handelaar zouden hebben willen verkopen.

Lees verder “Alweer een ongeloofwaardige papyrus”

Archeologie van Israël (6): de Intocht

Het paleis van de Egyptische gouverneur in Beth Shean

Zoals de lezer van deze reeks over maximalisme en minimalisme in de archeologie van Israël, die hier begon, inmiddels weet, concentreert de discussie zich op twee vragen. Om te beginnen: is de grootschalige bouwactiviteit tijdens het IJzer IIa toe te schrijven aan koning Salomo, of is zij jonger? Het antwoord gaf ik in mijn vorige stukje: voorlopig lijken grote bouwwerken als de large stone structure in Jerusalem jonger te zijn. De andere vraag is of er archeologisch bewijs is voor de Intocht.

Het standaardverhaal is in de jaren dertig geconstrueerd door W.F. Albright, de vader van wat men destijds “bijbelse archeologie” noemde. Ten tijde van Ramses III (r. 1184-1152) werd Egypte aangevallen door de zogenaamde Zeevolken, waarvan sommige over het water kwamen en andere over het land. Hun aankomst zou de oorzaak zijn geweest van grote veranderingen. Ramses claimt ze te hebben verslagen in 1175. Hij zou echter misschien een veldslag hebben gewonnen, was de redenering, maar een van de groepen zwervende plunderaars bemachtigde toch land in Kanaän. Deze Peleset zijn bekender als Filistijnen en gaven uiteindelijk hun naam aan Palestina. De ondergang van het Egyptische gezag leidde tot chaos en schiep ruimte voor nieuwe nomadenvolken, zoals de Hebreeën, om zich als boeren te vestigen in het bergland.

Lees verder “Archeologie van Israël (6): de Intocht”