De falende erfgoedbescherming

Dakpan met stempel “EXGERINF” (Exercitus Germaniae Inferioris, “leger van Beneden-Germanië). Voor het goede begrip: deze is én echt én onderdeel van een keurige museale collectie (Swaensteyn, Voorburg). Maar zoiets is me vrijdag dus aangeboden.

Vrijdagmorgen werd ik voor de derde keer deze maand benaderd door iemand die illegaal verworven voorwerpen aanbood. Dakpannen en bakstenen met de stempels van een Romeins legeronderdeel. Dit maak ik vaker mee maar dit keer begon de illegale handelaar de onderhandelingen met een volkomen gêneloos: “heb je belangstelling voor…” Ik heb niet gereageerd (of u moet dit stukje beschouwen als reactie).

Soms begint iemand met “ik vond dit op mijn land” en vraagt hij (altijd een hij) wat het kan zijn. Ik verwijs dan meestal naar een archeohotspot, naar een museum of naar PAN. Als ik daarna niets meer hoor, weet ik dat het geen onschuldige oppervlaktevondst was. Er zijn overigens voldoende vondsten die wél bona fide zijn en de genoemde instellingen helpen bona fide vinders doorgaans graag, professioneel en snel.

De schade

Een jaar of vijf, zes geleden had ik een geval bij de hand waar de wetsovertreding voldoende vaststond om officieel onderzoek te rechtvaardigen. Waar kon ik het melden? De Archeologische Inspectie (inmiddels: Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed) is hier niet voor; die moet het archeologisch bedrijfsleven in de gaten houden. Jammer, want inspecteurs die illegale handelaren uitleggen waarom diefstal en heling de wetenschap en dus de samenleving beschadigen, zouden een mooie rol kunnen vervullen. Ze zouden ook, als de betrokkene onverbeterlijk blijkt, de documentatie zo aan de politie kunnen geven dat die er ook werkelijk iets mee kan.

Voor wie het even niet paraat mocht hebben: voorwerpen op de zwarte markt zijn vaak vals – denk aan de papyri waarover ik heb geblogd – of verworven door plundering. In dat laatste geval geldt dat voor elk voorwerp dat op de zwarte markt komt, er méér verloren gaan. Een wetenschapper die blood antiquities publiceert, steunt dus de vernietiging van het wetenschappelijk databestand. Dit is de beruchte zelfversterkende werking van illegale handel en om die tegen te gaan zijn er wetenschappelijke gedragscodes. Die schrijven niet voor niets transparantie voor.

Motivatieverlies

Sinds ik ontdekte dat ik ook met een goed gedocumenteerde melding nergens terecht kan, kan ik niet altijd de motivatie opbrengen om vragenstellers te attenderen op het legale circuit. Het werkt ook niet motiverend dat academici plundering legitimeren, bijvoorbeeld met de oproep tot heling die De Volkskrant ooit afdrukte. Mijn goede vriend Richard was niet de enige die verbijsterd was dat iemand voorwendde het waarom en wat van de gedragscodes niet te kennen. Ik weet van reisleiders die na dat Volkskrant-artikel zeiden dat ze toeristen niet langer zouden waarschuwen tegen de aankoop van oudheden.

Je zou het de zelfversterkende werking van passiviteit kunnen noemen. En vrijdag kreeg ik dus in een maand die pas negentien dagen oud was, alweer voor de derde keer iets aangeboden. U mag de comments gebruiken voor suggesties om hiervan verlost te raken, want ik begin de passiviteit, ook mijn eigen passiviteit, nogal zat te worden. Is er niet toch ergens een laagdrempelig meldpunt dat ik over het hoofd zie?

In elk geval heb ik het artikel in de immer fascinerende huisregels van deze blog dat behelst dat hier geen gestolen oudheden mogen worden aangeboden, aangescherpt met de opmerking dat ik me het recht voorbehoud aangifte te doen bij de politie.

Deel dit:

19 gedachtes over “De falende erfgoedbescherming

  1. Een deel van het probleem is dat de zwarte handel internationaal is, waardoor de nationale autoriteiten zichzelf kunnen ontslaan van hun verplichtingen.

    1. Er is wel enige samenwerking maar ik geloof dat de urgentie ontbreekt. Bedenk dat de universiteiten op hun achterste benen staan als het gaat om werkdruk (en terecht) maar niet als het gaat om de wetenschap zelf. Waarom zou de politie dan ingrijpen? Is ze dan niet roomser dan de paus? Maar het gaat niet om wetenschappers; het gaat ons allemaal aan.

  2. Rob Duijf

    ‘U mag de comments gebruiken voor suggesties om hiervan verlost te raken,’

    Misschien een ‘Nee, nee, nee’-sticker?

  3. Johan Leestemaker

    Medellín, 21 juni 2020

    Waarde Jona, CK en Rob,

    Met spijt moet ik laten weten dat ik een gedetailleerd betoog en advies had uitgetypt in dit reactieveld, toen opeens en zonder enige actie mijnerzijds, de gepresenteerde veldgrootte van het hele blog naar 25 % terugviel en mijn reactie verwijderd werd. We zullen het maar op Gates afschuiven, dat doet het altijd goed, maar ik ben hier niet echt gecharmeerd van Ik herinner me niet meer exact de opbouw van mijn eerdere betoog, en door mijn irritatie daarover neemt de lust om nogmaals alles netjes op een rij te zetten en weer alle info bij elkaar te zoeken niet echt toe. Maar mijn respect voor jullie drieën en de ernst van het door Jona geagendeerde onderwerp trekt me over de streep.

    Nogmaals dus.

    De strijd tegen de handel in gestolen mensen, dieren, planten en voorwerpen en goederen is een wereldwijde, belangrijke strijd. Daarin wordt veel en goed samengewerkt, zeker in Europa, en Nederland mag zich gelukkig prijzen met een wereldberoemd onderwijs en onderzoeksinstituut op dit gebied, het Willem Pompe instituut, Universiteit Utrecht.
    (zie svp: https://www.uu.nl/organisatie/departement-rechtsgeleerdheid/over-het-departement/onderdelen/willem-pompe-instituut-voor-strafrechtswetenschappen )

    Belangrijk is om te beseffen dat, aldus UNODC te Wenen (zie hierna), de waarde van bijvoorbeeld de jaarlijkse wereldwijde handel in gestolen mensen alleen al, die van de waarde in coke overtreft. Idem dito voor wat betreft de jaarlijkse wereldwijd handel in dieren. Het zou mij niet verbazen indien het voor wat gestolen oudheidkundige voorwerpen evenzeer zo ernstig is.
    Zie: https://www.unodc.org/ .

    Ook vanuit en in de Europese coördinatie centra (in Brussel de special agencies genoemd) te Lissabon en in Den Haag, vindt coördinatie en bundeling van onderzoek en actie plaats op de terreinen van de genoemde illegale handel.

    Zie: https://www.emcdda.europa.eu/ en zie zeer zeker ook:

    https://www.europol.europa.eu/newsroom/news/101-arrested-and-19000-stolen-artefacts-recovered-in-international-crackdown-art-trafficking

    Het is essentieel, en zeer in het belang van Jona en zijn ¨zaak¨, te beseffen dat ¨de¨ maffia razendsnel en meteen actie nemend leert. Nee, er is, uiteraard, geen centrale aansturing en er is geen complot, het zijn intelligente, hoog intelligente losely structured networks, die, en dat is een deel van de essentie richting de ONDERSCHATTE waarde van Jona’s arbeid, jaarlijks vele honderden miljarden euro’s tot zijn beschikking hebben.

    Banken zijn onderdeel van die netwerken zoals we weten, en zijn in staat jaren lang hun gemene doortrapte dubbele rollen verborgen te houden, zeker via de belastingparadijzen waarvan de Nederlandse Antillen een belangrijk onderdeel van uitmaken, en waarvan Nederland via sandwich constructies integraal deel uitmaakt.

    Meneer R in een Torentje in Den Haag, die niets begrijpt van het waarom van de val van het Romeinse rijk, noch van de ware aard en betekenis van de gelijkenis over de talenten en de scherpte van dat verhaal bij Lucas, weet ALLES van het overeind houden van constructies die belanghebbenden toegang verlenen tot het ontwijken van belasting.
    Pardon, van ¨fiscal optimalization¨.

    Terug naar het belang van Jona.

    Maffiosi hanteren, handig en opportunistisch als zij zijn, het fungibiliteits principe. Ook wel luchtkussen verhaal genoemd. Als je aan één kant duwt en wegdrukt, dan bolt elders op.

    Zo ook in maffia-kringen. Lonen gestolen en verhandelde minderjarige jongens en meisjes niet deze maand, dan stappen we over naar ontvoering en afpersing, of naar gestolen horloges en BMW’s, of naar olieleidingen perforeren en aftappen, of naar drugs, of naar wapens, of naar gestolen zeldzame kikkers in Colombia, of naar slangen of naar you name it…

    Het is een zeldzaam soepel, snel, behendig en op winstmaximalisatie gericht geheel van losely structured networks, dat vooral ook genadeloos is.

    Wat ik hier schrijf kan mij fataal worden, hoewel we uit ervaring weten dat vooral optreden op de televisie tot de dood kan leiden.

    In dit alles schuilt echter een gericht advies aan Jona, waarbij CK en Rob, gelet op hun commentaren, wellicht een handje kunnen en willen helpen. Voor mij is dat, opgesloten in een redelijk gekmakende confinement en hermetisch afgesloten van internationaal luchtverkeer, niet zo eenvoudig.

    Jona kan als hij het goed aanpakt, zijn onderhandelingspositie naar zowel EMCDDA als Europol verder opbouwen en versterken, en should make them a proposal they can’t refuse.

    Immers: informatie is de kurk waar zowel UNODC, als EMCDDA en EUROPOL op drijven en floreren. Werkelijk floreren, want hun business is big business…
    Zie de jaarlijkse budgetten die daar omgaan…

    Mijn recente pleidooi hier op het blog om aan te kloppen in Brussel voor een fors deel van de nu beschikbare 750 miljard is dus helemaal niet zo wereldvreemd.

    Ik ga dus HARD tegen de adviezen van zowel Jona als CK als Rob in… Fout!!!!

    Ergo: helemaal NIET de boot afhouden!!!

    Gebruik de unieke en wervende kracht die van het superblog van Jona uitgaat!

    Laat maar komen de dames en heren aanbieders! Neem een stel lieden in dienst die achter de schermen van het blog aanhoren en verzamelen en rapporteren. Zoek afgestudeerden van Pompe.

    Lok-archeologen… een nieuwe tak van sport in de oudheidkunde…

    En laat Jona, als baas, daarvoor betaald worden!! Door minimaal Europol maar ook EMCDDA en UNODC.

    Die lieden werken tegen tarieven waar de arme Jona een rolberoerte van zou krijgen als hij het wist.

    Aan het werk dus. Jona weet hoe hij mij moet bereiken, achter de schermen help ik graag met access naar de juiste contactpersonen.

    En last but not least Jona: VERWIJDER mijn commentaar…. de maffia heeft immers OOK ogen en een lang, heel erg lang geheugen.

    Omertá.

    Bien a vous tous,

    JL

    1. FrankB

      Lokvogel spelen is letterlijk een levensgevaarlijke hobby, die niet aan amateurs als afgestudeerden van Pompe moet worden overgelaten. Want, u schrijft het zelf al, “zeldzaam soepel, snel, behendig, op winstmaximalisatie gericht en genadeloos”
      Ik ben niet zo snel bang – voor de goede zaak ben ik wel eens een uur of twee uitgescholden en bekogeld; mijn medestanders keken me vreemd aan toen ik verkondigde dat ik een leuke middag had gehad – maar dit klusje zou ik toch niet zo snel op me nemen, vooral niet als ik een afgestudeerde was. Dat netwerk kan gemakkelijk aan lijsten daarvan komen; daarna is het een kwestie van systematisch elimineren.

      1. Johan Leestemaker

        @ Frank B.

        1. Dank voor uw behoedzame reactie.
        2. Toch verbaast uw reactie mij, meer dan enigszins.
        3. Met (meerdere) lieden uit de kringen die ik noemde heb ik goede ervaringen. Risico nemen hoort bij het leven. Thuisblijven kan juist heel gevaarlijk blijken te zijn, zoals de overdreven en niet wetenschappelijke oproepen tot thuisblijven nu wereldwijd (weer) bevestigd hebben.
        ¨o was ik maar, bij moeder thuis gebleeeeven¨.
        4. JUIST de persoonlijke ervaring die u memoreert met ¨ niet zo bangig zijn¨ geeft mij hoop.
        5. Velen zijn ons voorgegaan in dapper en moedig gedrag, ik voel me niet geroepen dat allemaal te herhalen, u weet dat ook, dat weet ik vrijwel zeker.
        6. Om aan de VERSCHRIKKELIJKE houtgrepen, nee, titanium-grepen van de maffia te ontkomen zullen we met z’n allen heel erg ons best moeten doen. Daar horen OOK goed opgeleide en zeker niet naieve lieden ui Utrecht bij. Ik beken u dat ik met Leienaars minder goede ervaringen heb maar dat kunnen toevals-missers geweest zijn.
        7. Ik ben het daarom niet met u eens dat we goed opgeleide jonge mensen weg dienen te houden bij vakwerk binnen de door mij genoemde deugende instellingen. Daar weet men heel goed hoe de medewerkers/sters te beschermen. Heel wat beter dan dat in mijn jonge jaren door de Nederlandse overheid geregeld werd… met inderdaad toentertijd vaak fatale gevolgen. Daarover zou ik ook nog eens een boekje open kunnen doen…
        8. Ergo: ik herhaal mijn advies aan Jona: aan de slag, niet te bangig, en beseffen dat we alleen door internationale samenwerking aan de schanddaden van de boeven een (gedeeltelijk, ik geef t grif toe) einde kunnen maken.
        9. Doen we dat niet, en gaan we er niet met vrouw, man en macht tegen aan, dan hebben de volgende ¨jongens¨ vrij spel..
        https://www.youtube.com/watch?v=r6XCs652VDY

        Bien a vous mr. Frank B!

        Johan L

        1. FrankB

          @4L: “geeft mij hoop”
          Ten onrechte. UItschelders en stenengooiers zijn niet ““zeldzaam soepel, snel, behendig, op winstmaximalisatie gericht”, hooguit genadeloos.

    2. Rob Duijf

      ‘Met spijt moet ik laten weten dat ik een gedetailleerd betoog en advies had uitgetypt in dit reactieveld, toen opeens (…) mijn reactie verwijderd werd.’

      Dat overkomt mij ook wel eens… Je kunt je reactie ook in een notitie-app schrijven en met copy/paste in het reactieveld plaatsen… 😉

      Volgens mij zijn er alleen illegale circuits, omdat er illegale consumenten zijn, m.a.w. er is markt voor. Je kunt aanbieders mogelijk in de kladden vatten, maar dan worden de vrijkomen plekken zo weer door anderen ingenomen. Het is uiteindelijk de consument die het aanbod bepaalt en die de markt lucratief maakt.

      Of het nu gaat om de consumptie van plundervis, plofkippen en kiloknallers, en milieubelastende land- en tuinbouwproducten, voor fiscus aantrekkelijke producten als alcohol, tabak en wiet, medicijnen en harddrugs of de handel in hebzucht en genotzucht: wij zijn de consumenten. (Ik spreek niemand persoonlijk aan).

      Is het niet veel belangrijker in te zetten op eerlijke voorlichting en opvoeding? Bewustzijn verandert het consumentengedrag en haalt de wind uit de zeilen van de illegale markt.

      1. Frans

        Dat lijkt me een illusie. Genotzucht zit nou eenmaal in de mens gebakken. Als we al die dingen die je noemt weghalen, wat blijft er dan nog over? Veganistisch eten en meditatie? Misschien word je dan wel heel erg bewust, maar het lijkt me ook ontzettend saai.

        1. Rob Duijf

          ‘Dat lijkt me een illusie. Genotzucht zit nou eenmaal in de mens gebakken.’

          Werkelijk Frans? De gewaarwording van genot is ingebakken, net als de gewaarwording van pijn. Die twee liggen overigens heel dicht bij elkaar.

          De zucht naar genot komt echter voort uit het herkauwen van de herinnering aan dat wat ons het genot verschafte, wat maakt dat we het weer willen hebben. Zo ontstaat verslaving en de keerzijde wanneer het ons wordt onthouden, is pijn.

          ‘Als we al die dingen die je noemt weghalen, wat blijft er dan nog over?’

          Je stelt een vraag, maar je geeft het antwoord al nog voor je ook maar iets hebt onderzocht. Dat is gemakzucht. En dat bevestig je ook:

          ‘(…) het lijkt me ook ontzettend saai.’

          ‘De mens’ dat ben jij. Het gaat er niet om wat andere mensen wel of niet doen, die zijn helemaal niet geïnteresseerd. Die leven op de ‘auto pilot’; gooi er een kwartje in en het aapje doet zijn dansje.

          Dus wat ga jij doen om die vraag werkelijk te beantwoorden?

      2. Johan Leestemaker

        Waarde Rob,

        Het probleem dat ik heb met de door jou in het kader van de door Jona geëntameerde en expliciet beoogde discussie is dat de door jou genoemde ¨consumenten¨ Jona niet bellen.

        Je benadering is overigens zeer zeker relevant, denk aan de wijze waarop Zweden, Noorwegen en Canada bezig zijn om consumenten van betaalde sex aan te pakken. En met groot succes.

        Maar ook DAT neemt niet weg dat evenzeer de rovers en handelaren in meisjes en jongens aangepakt dienen te worden.

        Terug naar het door Jona benoemde probleem. Hij wordt benaderd door ¨verkopers¨ ergo daarop richt zich mijn advisering nu. Il blijf volharden in mijn advies aan Jona. Neem contact op met de door mij genoemde instellingen en zorg ervoor dat ook die lieden je niet leegroven.

        Hartelijks,

        JL

  4. FrankB

    “suggesties om hiervan verlost te raken”
    Als dit puur voor jezelf bedoeld is heb ik inderdaad een suggestie. Het algemeen belang zul je er niet mee dienen noch mee tegenwerken. Bovendien zul je de waarden die je met je blog en je vak uit probeert te dragen opzij moeten schuiven.
    Om hier persoonlijk van verlost te raken.moet je een negatieve reputatie opbouwen. Voortaan vraag je om identificatie; je noteert naam en BSN. Vervolgens deel je mee dat je aangifte zult doen bij de politie. Stuur vervolgens aan op een overeenkomst: je zult aangifte achterwege laten als jij niet langer lastig wordt gevallen. Dit doe je allemaal op besliste en onvriendelijke toon; laat vooral ook blijken dat de tijdverspilling je ergert..

  5. Ik snap de ontwijkende reactie van de archeologische inspectie niet, dwz. ik wil hem niet snappen. Mijn collega bij de provincie Drenthe heeft indertijd bijv. meermalen (helaas) aangifte gedaan bij de politie van vernielingen aan hunebedden, die beslist niet door archeologie-bedrijven of zelfs maar door onhandige amateurarcheologen waren aangebracht. Daar zijn inderdaad vervolgingen ingesteld en jongeren voor veroordeeld. Niet eens echte criminelen dus. Volgens mij is de inspectie in jouw ressort gewoon gemakzuchtig.
    (Ik snap niet hoe ik deze reactie zonder inloggen bij wordpress kan plaatsen, en twitter en facebook gebruik ik ook liever niet)

  6. Raymond Haselager

    Het is mij niet goed duidelijk wat in dat artikel van de volkskrant staat en in het bijzonder de motivatie die ze geven. Om het te lezen moet men abonnee zijn.

    1. Of de Bypass Paywalls Firefox-extensie hebben. Ik kon het zonder problemen lezen (al was de motivatie mij na lezing ook niet helemaal duidelijk)]]

  7. Christo Thanos

    Ik wens je succes bij de politie en ben benieuwd of ze er iets mee gaan doen.

    Ooit heeft de toenmalige stadsarcheoloog van Delft een werkwijze opgesteld waarmee hij de politie bij op heterdaad betrapte schatgravers hard kon maken dat hier echt sprake was van schatgraverij.

    Als je ziet hoeveel moeite het kost om een winkeldief aan te geven of je gestolen fiets (wat doet de politie ermee in Amsterdam?), dan denk ik niet dat de politie werk gaat maken van een paar gestolen oudheden.

      1. Johan Leestemaker

Reacties zijn gesloten.