De rijkdom van de Únětice- of Aunjetitz-cultuur, die in het vorige stuk is beschreven, uitte zich onder meer in het opwerpen van enorme grafheuvels voor overleden stamhoofden. Het is in deze wereld dat rond 1800 v.Chr. de Hemelschijf van Nebra is vervaardigd.
Het verhaal van deze schijf leest als een detective in drie bedrijven, waarbij James Bond, moderne wetenschap en sciencefiction samenkomen:
Een paar mensen attendeerden me op het bericht dat de Amerikaanse miljardair Michael Steinhardt, rijk geworden met een hedge-fund, 180 op de zwarte markt verworven oudheden moet afstaan. Ze gaan terug naar de landen waar ze zijn gestolen. Hij betaalde er in totaal $26.000.000 voor, maar de waarde is inmiddels $70.000.000. Ik zal eerlijk zijn: mijn eerste reactie was Schadenfreude. Het is altijd leuk als een heler op z’n gezicht gaat. Gerechtigheid! Al vrij snel daarna had ik echter een tweede en een derde gedachte. En tijdens het schrijven van dit stukje schoot me nog iets te binnen.
Mijn tweede reactie: de collectie van Steinhardt zal groter zijn geweest dan 180 stuks. Wat is er nog meer? Is de rest ook gestolen en komt Steinhardt weg met heling? Of zijn die stukken keurig voorzien van een gedocumenteerde provenance? Twitteraar Jason Felch heeft zich erin verdiept en concludeert dat Steinhardt ruim 800 voorwerpen mag houden. Of ook die illegaal zijn verworven, is onduidelijk. De Officier van Justitie geeft aan daarover geen mening te hebben. Hij heeft er echter mee ingestemd dat hij nooit de overdracht, verkoop of schenking van die voorwerpen zal aanvechten.
Een maand of wat geleden kreeg ik een vriendelijke brief van iemand die oudheden verzamelde en deze blog volgt. De keuze voor een ouderwets medium vond ik leuk en volgers vind ik ook altijd leuk, dus ik was meteen in een goed humeur. Hij noemde een gemeenschappelijke kennis uit de kunsthandel, wat ik een leuke introductie vond, en wilde me zijn collectie eens tonen, wat ik ook al leuk vond. Meer specifiek vroeg hij alvast mijn aandacht voor enkele papyri die hij lang geleden had aangekocht. Hij wist dat ik daarin geïnteresseerd zou zijn – in papyrologie zit momenteel immers nogal veel oudheidkundig nieuws – en wilde er eens met me over praten.
Zoals te verwachten werd het een aangename middag. Het is altijd fijn als een verzamelaar vertelt, want zo iemand heeft zijn hart erin liggen. Herinneringen hoe hij meteen verliefd was geworden op een mooi Romeins beeldje. Reisverhalen. Een anekdote over een vervalsing. Foto’s van voorwerpen die hij ooit had bezeten maar weer had verkocht.
Napoleon plunderde het Vaticaan en versleepte alle kunstvoorwerpen naar het Louvre. Hitler vorderde kunstwerken voor het Führermuseum in Linz. In Bagdad zaten kunsthandelaren te wachten op de Amerikaanse troepen, zodat ze in de chaos van de bevrijding het museum konden plunderen.
Het was allemaal kinderspel vergeleken bij wat er momenteel gebeurt in het Midden-Oosten. Het plunderen begon tijdens de Arabische Lente in Egypte en Libië. De grote nationale musea in Caïro en Tripoli bleven weliswaar vrijwel onaangeroerd, maar elders zijn in deze landen massaal oudheden geroofd.
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.