Een van de bekendste figuren uit de Germaanse sagen is de smid Wieland, die de diverse soorten metaal adembenemend knap kon bewerken. Volgens een van de bekendste verhalen, opgenomen in de Lied-Edda, waren zijn beenspieren doorgesneden om te verhinderen dat hij het hof van zijn koning zou ontvluchten; het motief van de hinkende smid is natuurlijk ook bekend uit de Griekse verhalen, waarin de god Hefaistos mank loopt.
Wieland neemt wraak door de twee zonen van de vorst te doden, sieraden van hun lichaamsdelen te maken, ’s konings dochter te verkrachten en na dit geweldsexces à la Daidalos weg te vliegen. (Het verhaal eindigt met woorden waarin de prinses, die een ongewild kind zal baren, haar onmacht benoemt.) Er zijn andere verhalen, ook vanaf het Europese vasteland, en ook afbeeldingen, zoals de Steen van Ardre.
De Germanen-expositie in Bonn toont enkele voorwerpen die de edelsmeedkunst van de Germanen illustreren, zoals werktuigen en de producten. Een aardig voorwerp is de bovenstaande schildknop uit Gommern (niet ver van Maagdenburg). Het gaat om een schaal van zilver, mogelijk Romeins edelsmeedwerk, die is omgeven met plaatjes van verguld zilver waarin stukjes glas zijn verwerkt. De edelsmid combineerde twee heel gespecialiseerde technieken, namelijk het sinteren en het vuurvergulden. Bij deze laatste methode kwam kwikdamp vrij en het was niet ongebruikelijk dat de smid zijn verstand verloor – iets wat wel past bij de excessieve wraak van Wieland.
Prachtig is ook deze bewerkte plaat, waarop allerlei dierenfiguren zijn te zien. Opnieuw heeft de Germaanse smid technieken gecombineerd. Dit voorwerp dateert, net als de schildknop, uit de derde eeuw na Chr. De schildknop komt uit een graf, de dierenplaat is als offergave in een moeras geworpen.
[Dit waren het 400 en 401e voorwerp in mijn reeks museumstukken.]
Mmm… ik zou de eerste alinea actiever hebben opgeschreven:
“De koning liet de beenspieren van Wieland doorsnijden om te voorkomen dat hij het hof zou verlaten.”
Dat geeft wat meer vleugels aan het idee dat Wieland wraak wilde nemen.
Ja, maar om daar nou twee kinderen voor te doden en een derde te verkrachten, dat is ook weer zo iets.
Nee.. daar kan je tegenwoordig niet meer met goed fatsoen mee aankomen.. 🙂
Ik vind het altijd moeilijk om me voor te stellen wat mensen vroeger als excessief geweld beschouwden. Ik lees nu een overzichtsboek over piraterij op de Noordzee waaruit een nogal deprimerend beeld naar voren komt dat mensen bijna voortdurend bloot waren gesteld aan plundering, verwoesting van hun eigendommen, hongersnood, verkrachting, slavernij…door andere mensen die dit zagen als een vanzelfsprekende aanvulling van hun handelsactiviteiten. Het zullen ook eerder deze laatsten geweest zijn die zulke artefacten als hierboven konden betalen. Dat maakt het genieten van dergelijke kunstvoorwerpen wat dubbel, een gevoel dat ik nog niet eerder zo uitgesproken had, wat vreemd is aangezien ik die tweespalt minder ervaar als ik Romeinse kunst bekijk.