Toevallig las ik gisteren het stukje van Ellen Deckwitz in het NRC Handelsblad. Het was indrukwekkend. Na wat omtrekkende bewegingen vertelt ze over de schaamte die ze ervoer toen ze, door een stommiteit van de Studiefinanciering, te weinig geld had.
Om geld te besparen, begon ik maaltijden en verjaardagen over te slaan. Ik ging niet meer uit. Ik ontving liever geen bezoek omdat ik alleen thee kon aanbieden. Ik verzon smoes na smoes waarom ik liever thuisbleef. Ik begon post te vrezen. Uiteindelijk kwam alles weer goed, maar de armoede heeft me een knauw bezorgd. Ze schrijnt na. En nog altijd is er de angst dat het me weer overkomt.
Herkenbaar! En inderdaad: de studiefinanciering. De afkorting WSF18+ (Wet Studiefinanciering voor studenten ouder dan achttien) roept na ruim vijfendertig jaar nog altijd fysieke reacties bij me op. Spanning, versnelde ademhaling, trillingen.
WSF18+
Het was 1986, ik kwam net uit het leger en alles ging verkeerd. De nieuwe Wet op de Studiefinanciering was te snel ingevoerd. De verantwoordelijke ambtelijke dienst (“informatiseringsbank”) was genoopt tot het uitstrooien van voorschotten. Daar bleef het niet bij. Die voorschotten waren er bijvoorbeeld niet voor studenten van Caraïbische afkomst. Foutje.
Minister Deetman vulde het ene gat met het andere. Mensen die onder het oude systeem renteloze leningen hadden gehad en die in één keer aflosten, kregen 44% korting. Om het zo gecreëerde begrotingsgat te dichten, voerde hij het volgende jaar een commerciële rente in voor degenen die nog moesten gaan aflossen. Die rente ging vervolgens omhoog.
Ook de OV-kaart is een erfenis. Het ministerie kocht ze massaal in, dwong de studenten die af te nemen en beëindigde vervolgens de subsidie voor de studentenhuisvesting. Gedwongen neringdoening gevolgd door gecreëerde woningnood. Het cynisme.
Ik heb mijn kasboekje niet meer, maar het was elke maand spannend of ik op mijn bankrekening even blauw kwam staan. Er is een moment geweest dat ik bij zeventien mensen in het krijt stond.
Internalisering
“Uiteindelijk kwam alles weer goed,” schrijft Deckwitz. Ik snap het. Althans financieel. Er waren altijd mensen die me steunden, zoals mijn zakenpartner, mijn geliefden en onlangs de volgers van deze blog. Mijn moeder overleed een klein jaar geleden en dankzij de erfenis ben ik redelijk door de coronacrisis gerold.
Wat is gebleven, is angst voor de toekomst. Je hebt, zoals Deckwitz schrijft, een knauw gehad en blijft vrezen dat het je weer overkomt. Geldzorgen blijven je bij, ook als financieel alles op orde komt.
Dat komt om te beginnen doordat geldgebrek elk aspect van je leven beïnvloedt. Eén voorbeeld: mijn toenmalige geliefde profiteerde van die 44% korting terwijl ik almaar meer moest betalen. Onze relatie bleek niet bestand tegen de wijze waarop we tegen elkaar werden opgezet. Ander voorbeeld: dat we voor zeer slecht universitair onderwijs steeds meer betaalden, was dodelijk voor het plezier dat we in onze studie hadden kunnen hebben. Veel studenten zwaaiden om naar archeologie: lagere eisen, snelste uitweg.
Onbegrip
Dat het me scherp bijstaat is ook doordat geldgebrek een aanval is op je zelfrespect die je niet zó kunt pareren dat anderen het begrijpen. Er kan niets verbeteren doordat je altijd stuit op dooddoeners.
“Wat klaag je over die OV-kaart, dat is toch leuk?” Nee, zoveel geld kan ik niet missen.
“Het zijn je eigen keuzes!” Nee, het is de overheid die voortdurend de regels aanpast.
“Als je geen geld hebt neem je toch een bijbaan!” Nee, ik heb er al drie en ik kom al te laat op college.
Ondanks drie bijbaantjes had ik na mijn afstuderen aanvullende bijstand nodig. In het stadsdeelkantoor maakte ik kennis met een ambtenaar die niet wilde begrijpen dat ik mijn kansen op de arbeidsmarkt wilde vergroten met een tweede studie. “De bijstand is niet voor onderwijs.” Geen argumentatie. Geen begrip.
Deckwitz spreekt van vrees. Ik weet niet of dat het woord is. Maar geldgebrek raakt elk aspect van je leven en elke analyse van de problemen stuit op dooddoeners.
Tot slot
Lieve lezers, we hebben al dertig jaar een overheid die alles overlaat aan de markt en die discussies over armoede afkapt met dooddoeners. Ik denk aan de ZZP-ers voor wie geen corona-steun was, want ze hadden toch gekozen voor het ondernemerschap? (Nope, velen zijn ertoe gedwongen.) Ik denk aan de Toeslagenaffaire. Ik denk aan de Rotterdammers die door hun gemeente in de steek zijn gelaten en, ondanks het feit dat ze hun rechtszaak tegen Vestia wonnen, uit hun huis moeten.
U kent de problematiek. U weet dat armoede niemands persoonlijke keuze is. De overheid past regels aan en ontwijkt discussie. Een groot deel van de bevolking heeft inmiddels krassen op de ziel en wantrouwt de overheid. We schijnen een nieuw kabinet te gaan krijgen; laten we er maar het beste van hopen.
Herkenbaar, maar ik herinner het mij ook als vormend op een positieve manier. Ik kwam van de middelbare school in Amstelveen waar de leerlingen alles kregen, mijn ouders vonden dat we zelf ook wel moeite mochten doen. Ik heb het zelf geregeld, en daar zit ondanks de karigheid een zekere mate van trots in.
Ik heb dat gevoel ook weleens, maar ik denk ook: had er niet méér in mijn studie gezeten als ik niet zo verschrikkelijk veel tijd kwijt was geweest aan domme bijbaantjes en vergeefse discussies?
Mogelijk wel, maar ook die bijbaantjes hebben mij dingen geleerd. Daarnaast geloof ik niet dat alle belangrijke ontwikkeling tijdens een studie gebeurd. Soms zou ik het wel eens over willen doen, vanwege de beschikbare tijd en mijn huidige kennis. Maar dat laatste wil ik dan niet kwijt 🙂
27 was ik toen ik m.b.v. studiefinanciering aan een lerarenopleiding begon. Daarna kreeg ik inderdaad lucratieve aflossing voorstellen.
Ik was een geluksvogel!
Daarna hoorde ik vooral kommer en kwel verhalen. Rijke ouders maken steeds meer het verschil.
Terwijl investeren in onderwijs en jeugd een land internationale voorsprong geeft.
Kinderen op achterstand zetten kost de maatschappij vele malen meer!
Bezorgde groet,
“de schaamte die ze ervoer”
Dit snap ik niet zo goed. De hele wereld mag het weten als ik in “dit ontzettend gave land” waarin “we niemand laten vallen” dankzij geblunder/kwade wil van ambtenaren en/of regering aan de grond zit. Maar ja, ik heb er destijds ook op listige wijze voor gezorgd dat het leger me niet wilde hebben.
“geldgebrek een aanval is op je zelfrespect die je niet zó kunt pareren dat anderen het begrijpen”
Dit herken ik ook. Mijn naasten begrepen het niet echt, al waren ze lang niet zo gevoelloos. De aanval op mijn zelfrespect kwam van de gemeente waar ik toen mee te maken had (niet in ZO-Groningen). De verbazing, nee, verontwaardiging was groot toen ik sarcastisch reageerde.
Het simpele feit is dat mensen als Deckwitz in dit land tweederangsburgers zijn. Lees de Participatiewet er bv. maar eens op na.
“vrezen dat het je weer overkomt”
Schrijf het toe aan mijn mentaliteit: ik vrees dit niet om de simpele reden dat ik weet wat ik kan verwachten. De Toeslagenaffaire is geen uitzondering, het is de regel. De Zelfredzame Burger is gedefinieerd als een Frauderende Burger,
“De bijstand is niet voor onderwijs.”
“Geen argumentatie. Geen begrip.”
Geef de ambtenaar hier niet zozeer de schuld van. Dit was toen al landelijk beleid.
“laten we er maar het beste van hopen.”
Dat zou heel onverstandig zijn. Verwacht liever het ergste, dan kan het alleen maar meevallen.
Dan komen we weer bij de vraag of er belastinggeld moet worden gespendeerd aan echt elke studierichting, of die nu economisch relevant is of niet. Tegenwoordig eist iedereen geld dat dan door de belastingbetaler moet worden opgehoest.
Persoonlijk neig ik ertoe ja te antwoorden, maar ik vind de vraag wel pertinent en herken de nadelen van het huidige systeem. Ik denk dat die nadelen kleiner worden als de opleidingen verbeteren. Het probleem is volgens mij niet dat we de verkeerde vakgebieden sponsoren, maar dat die vakgebieden mensen niet volledig kunnen opleiden.
Economisch relevant alleen is een treurig criterium. Vrij onderzoek is nodig omdat innovatie niet te voorspellen is en dus ook niet of dat al dan niet economisch interessant is. En dan hebben we het nog niet over ‘waarde’ buiten geld. Het is precies dit denken dat de wetenschap naar de knoppen heeft geholpen.
Met deze redenatie zou een individu enkel moeten investeren in zaken die het persoonlijk kapitaal vergroten. Maar dat doen we niet, we investeren in allelei zaken die ons op een andere manier verrijken. Waarom zou de samenleving als geheel dat niet ook doen? Kennelijk is ons idee over ‘waarde’ veel breder.
Niet alle gebieden leveren innovaties, dat doen gebieden zoals electrotechniek en chemie etc. Ik geef de huidige politieke situatie aan. Er wordt door alfa’s geklaagd dat de alfa gebieden financieel worden gekort; wat zou daarvoor de reden zijn?
Dat lijkt me dus duidelijk, mensen die dus alleen aan geld denken als het om waarde gaat. Maar ik val in herhaling.
Ik begrijp wel wat u zegt. Maar als de politiek van sommige onderwerpen nu de waarde niet inziet? Want dat is volgens mij wel het geval.
Dit lijkt me een denkfout. Zelf als alle niet-economische relevante
studies worden opgeheven, dan nog blijven er soms studenten met een financieringsprobleem. U redeneert op een macroniveau, terwijl het hier om een microniveau gaat.
Inderdaad een relevant punt.
En wat is eigenlijk economisch relevant en wat niet? Kun je ook een aardige boom over opzetten.
“Dan komen we weer bij de vraag of er belastinggeld moet worden gespendeerd aan echt elke studierichting”
De cijfers wijzen uit dat er tegenwoordig, relatief gezien, ongeveer de helft wordt besteed aan onderwijs (inclusief universitair onderwijs) als 45 jaar geleden. Wetenschappelijk onderzoek wijst ook uit dat samenlevingen stabieler en welvarender zijn naarmate het niveau van onderwijs hoger is. De vraag waar u, zoals zoveel conservatieven, weigert bij uit te komen, is dan ook wat voor samenleving u wilt. Van sommige rechtse types vermoed ik dat dat een verborgen agenda is – ze kicken op gemilitariseerde politie eenheden a la de VSA. Maar gegeven de bezuinigingen op de Nldse politie kan dat geen verklaring zijn.
Sommige studies zijn politieke propaganda, dat speelt ook een rol. Studeren is daar voortzetten van politiek met andere middelen. Onderwijskunde, gender science, etc.
Ik bedoel dus dat er gebieden zijn waarin men moedwillig verkeerde conclusies trekt uit statistische data. Dat gaat over het verschil tussen correlatie en causaliteit. Men doet gewoon alsof correlatie=causaliteit, om de gewenste conclusie kunnen trekken. Mij belazeren ze niet.
Een voorbeeldje uit het buurland:
https://www.spiegel.de/netzwelt/netzpolitik/diversitaet-in-der-tech-branche-vom-algorithmus-vergessen-a-b5bcf22f-5e3a-4c28-aa70-7c4f8924e2b4
Daar staat dus eerst “Laut einer Bitkom-Studie von 2019 stammt nur jede siebte Bewerbung auf eine Stelle für IT-Spezialisten von einer Frau”, dus slechts 1 op de 7 sollicitaties in de IT branche is van een vrouw.
Vervolgens staat er “»Der Fokus auf Frauen ist viel zu eindimensional gedacht und sorgt nur für weitere Ausschlüsse«, sagt Mina Saidze. Sie wünscht sich, dass auch Menschen mit Migrationshintergrund und People of Color stärker einbezogen werden.” Dus nu is het opeens dat niet alleen vrouwen maar ook migranten uitgesloten worden.
Niet solliciteren is iets geheel anders dan uitgesloten worden, dat weet iedereen. Ik kijk er wel van op dat dit soort rotzooi op de Spiegel website wordt geplaatst, maar het gaat dus over “diversiteit”, dan gaat het zo.
Een paradox, want hoe weet ik nu dat uw eigen oordeel geen politiek propaganda is?
Geen paradox., althans niet voor mij. Het wezenlijke onderscheid tussen correlatie en causaliteit is standaard kennis. Vind u soms dat correlatie=causaliteit?
Het ging mij om die studierichting als politieke propaganda en ik vroeg me af of uw oordeel daarover niet zelf politieke propaganda is. En dan correlatie is geen causaliteit. U wilt me voor für dumm verkaufen. Vele jaren aan eerstejaars uitgelegd.
Mooi dat u dat aan eerstejaars hebt uitgelegd. Dat is dan duidelijk. Ik heb vaak genoeg in de NRC gelezen over “onderwijskunde”, waarbij een correlatie gewoon als oorzaak werd genomen. Zie de zgn. Kansenatlas, wat een vullis. Helemaal als er een correlatie is met de SES (sociaal economische situatie), en er zijn nogal wat van zulke SES correlaties, dan doet correcte statistische analyse er helemaal niet meer toe.
“Wetenschappelijk onderzoek wijst ook uit dat samenlevingen stabieler en welvarender zijn naarmate het niveau van onderwijs hoger is”.
Dit is ook weer zo’n “conclusie”. Uiteraard hebben welvarende samenlevingen genoeg geld voor leuke dingen. De bevolking happy houden is ook een manier om de samenleving stabiel te houden. Wegens “1968” moest op de universiteiten natuurlijk alles kunnen. Psychologie, culturele antropologie, etc. Nu heeft de psychologie een “replication crisis”; goh, hoe zou dat nu komen?
Wat een onzin. Andre Köbben was al in 1955 hoogleraar Culturele Antropolie in Amsterdam. Het vak bestond dus al en werd respectabel gevonden.
Ik heb een tijd geleden een opinie van Köbben in de NRC gelezen. Deze hooggeleerde vond een correlatie van +80% helemaal nietszeggend. Dat was het moment toen ik mij realiseerde wat er in die vakgebieden loos is.
En wat is dat dan?
Statische analyse niet serieus nemen.
Dit is een voorbeeld: https://www.nrc.nl/nieuws/2021/10/01/etnisch-profileren-doe-het-niet-a4060375
“En dat mag? Ja, zegt de rechter, want „etnische uiterlijke kenmerken hóeven niet, maar kúnnen wel een objectieve aanwijzing zijn voor iemands herkomst of nationaliteit”. De marechaussee immers, moet „informatiegestuurd” kunnen werken en „het kunnen vaststellen van de nationaliteit of geografische herkomst van een persoon is voor de doeltreffendheid van het MTV van zwaarwegend belang”.
Met andere woorden, „informatiegestuurd” werken is niets anders dan het vertalen van een nationaliteit naar etnische stereotypen. Gevraagd naar een definitie van etniciteit erkent de rechter dat er geen eenduidige definitie is, maar dat het neerkomt op „onveranderlijke uiterlijke kenmerken, in het bijzonder huidskleur of ras”.”
Nee, het is geen stereotypering, het is slechts een statistische indicator, die gebaseerd is op correlaties. De marechaussee moet zich nu eenmaal baseren op de beschikbare informatie. Dat kan tot gevolg hebben dat een onschuldige persoon ondervraagd wordt, maar hoe zou de marechaussee zijn werk anders kunnen doen? De twee auteurs zijn resp. antropoloog en socioloog. Waarom zeggen zij “met andere woorden”? Om de rechterlijke uitspraak een draai te kunnen geven?
Nog een voorbeeld uit een wat andere hoek: https://www.dagelijksestandaard.nl/2021/10/actrice-katja-herbers-als-cabaretier-yora-rienstra-woest-op-gouden-kalveren-mannen-wonder-genderneutrale-prijs
“Actrice Katja Herbers en cabaretier Yora Rienstra zijn furieus. Op de organisatie van de Gouden Kalveren. De reden? Gisteren gingen alle belangrijke prijzen naar… mannen. In het verleden had je nog een “beste actrice” en “beste acteur.” Maar nu alleen “best hoofdrolspeler,” “beste bijrolspeler” etc. Want het moest genderneutraal. Het gevolg: mannen gaan met alle prijzen aan de haal”.
Blijkt hieruit dat de toekenning van de Gouden Kalveren onterecht was? Nee dus. Dit krijg je van dat gendergedoe. Men had beter de categoriën “”beste actrice” en “beste acteur” kunnen blijven gebruiken.
Hè Hè Hè. Ja die is leuk!
Geld spenderen aan een studie zegt niets over hoe individuele studenten moeten rondkomen. Daar gaat het hier over.
Qua studiefinanciering heb ik ontzettend geboft. Thuis wonen, geen sociaal leven van betekenis en geschiedenis is qua boeken niet de duurste studie, uiteindelijk. Er zonder schuld doorheengekomen. Verder is het ook nooit veel geworden hoor.
Nou ja, je kunt de vraag stellen voor welke studies studiefinanciering beschikbaar zou moeten zijn.
Ik zou denken dat studiefinanciering beschikbaar moet zijn voor mensen, niet voor studies.
Economische rendabiliteit als criterium degradeert onderwijs tot opleiding en daarmee zet je als samenleving een stap in de verkeerde richting. Dat een klein jager-verzamelaartje dat meer wilde weten over de sterren te horen kreeg “zie eerst maar dat er genoeg wortels en bessen gevonden worden”, daar kan ik nog inkomen. In onze tijd/onze landen zou dat niet meer mogen.
Vlaanderen gaat trouwens 100 miljoen euro besparen op onderwijs. En ondertussen verder nadenken over hoe het lerarenberoep aantrekkelijker te maken. Knap, hoor.
+1.
Een bittere troost dat Vlaamse politici net zo kortzichtig zijn als Nederlandse.
Ja, natuurlijk is studiefinanciering voor mensen. Maar het gaat om belastinggeld, dus dan gaat de overheid denken dat het een soort investering is. Net zoals het openbaar vervoer.
Nog steeds dezelfde denkfout.
+1.
Dan zou u eerst eens de vraag moeten stellen welke autoriteit dat moet beslissen. U iig niet en ik meld me ook niet aan.
CERN in Geneve en de raketbasis in Kourou leveren economisch niets op. Wat hebben we er nou aan dat er een higgs boson is gevonden? Van het geld dat daarin gestopt wordt kunnen heel wat buurthuizen gebouwd worden om hangjongeren van de straat te halen – dat laatste levert economisch wel wat op, namelijk minder vandalisme.
(denkfouten zoals door HuibertS aangewezen kunnen best grappig zijn)
Ja, prestige speelt ook een rol. Dat was zeker tijdens de Koude Oorlog het geval. Plus er was na WO-II veel sympathie voor de fysica, vanwege de zeer relevante innovaties zoals radar en de atoombom. Vaak wordt het belang van CERN uitgelegd als: daar is het internet uitgevonden (computers met elkaar verbonden via een netwerk voor data transfer) het gebruik van het symbool “@“ komt daar ook vandaan, dus de meneer die daarmee is begonnen komt dan steeds op de TV. Dan weet je wel hoe laat het is. Maar @ betekent gewoon “at”, ook voor die tijd al, dus nogal wiedes dat je dat symbool gebruikt voor mail.
Ik kijk snel even op Wikipedia. Wat u zegt is onjuist.
Ik bedoel kijk even bij @. Gewoon @ intypen in google.
Op de NL website staat dat @ werd gebruikt in de zin van “tegen de prijs van”, wat in het Engels dus “at”, dus at two quit per kilo, etc. Maar om te doen alsof de raison d’etre van het CERN het symbool @ zou zijn vind ik belachelijk.
Zowel fundamenteel onderzoek als toegepaste wetenschappen zijn van meerwaarde voor onze maatschappij.
Stille groet,
Ja, ik ben bekend met fundamenteel onderzoek, dat ook heel leuk is. Maar de politiek neemt beslissingen over hoe het budget besteed gaat worden.
En wij kiezen/stemmen weer voor de machtsverhoudingen en keuzen van de politiek.
Ja, dat is democratie. Democratie betekent ook dat je niet altijd je zin krijgt.
Dat hebben we ook gezien: als er te weinig belangstelling is voor een studierichting, dan wordt die gewoon opgeheven. Dat is net als bij AH: producten die te weinig verkocht worden verdwijnen uit de schappen, dat is dan jammer voor de liefhebber die het product wel af en toe koopt.
Ok Martin, je reageert hier blijkbaar vooral om ‘zachte’ studies/studierichtingen/opvattingen aan de kaak te stellen, in jouw ogen.
Ik heb het uitsluitend over correcte statistische analyse. Ik meen inderdaad wel dat dit vooral in de zachte wetenschappen een probleem is. In de academische economie ook, trouwens. Onderscheid maken tussen correlatie en causaliteit is onmogelijk zonder een goed predictief model, dat is volgens mij de reden. De replicatie crisis in de psychologie is dus geen toeval. En het gelul in de onderwijspolitiek vind ik persoonlijk zeer ernstig, dat ook.
Ik wil nog wel toevoegen dat ik wel begrijp waarom veel mensen geïnteresseerd zijn in dit soort vakken. Economie en onderwijs zijn natuurlijk (sociaal) belangrijke onderwerpen, dus is het niet vreemd dat er geprobeerd wordt om er wetenschappelijke grip op te krijgen. Alleen is een interessante vraag stellen niet hetzelfde als er een geloofwaardig antwoord op vinden. En omdat economie en onderwijs ook politiek zeer relevant zijn, is het moeilijk voor de mensen in die vakgebieden om te zeggen: we kunnen er niets zinnigs over zeggen. Zie b.v. https://kansenatlas.seo.nl/informatie/praktisch, daar staat “Welke gemeentes in Nederland bieden inwoners de beste kans om uit de armoede te komen? De kansenatlas beantwoordt deze vraag met behulp van gegevens die miljoenen Nederlanders volgen. Zo is het mogelijk de bronnen van ongelijkheid te traceren naar de plekken waar mensen zijn opgegroeid. ” Dus de bronnen van ongelijkheid kunnen getraceerd worden naar de plekken waar mensen zijn opgegroeid. Je vraagt je af wat men daarmee bedoelt. Je groeit meestal op op de plek waar je ouders zich bevinden. Bedoelt men nu dat je woonplek de bron van ongelijkheid is, of kunnen dat ook je ouders zijn? Ik vind die atlas een rare toestand. B.v. in haar Schoo lezing zei mevr. Kaag: “Waar iemand is geboren en welke opleiding zijn of haar ouders deden, bepaalt onevenredig de kans op studie, baan, huis en zelfs gezonde levensjaren.” Dus nu bepaalt de plek waar je bent geboren je kans op studie etc. Waar slaat dat nu weer op? Is het bepalen of slechts een correlatie? Als politici dit soort onderscheid niet begrijpen (en daar lijkt het wel op) dan wordt het een zooitje.
Bij WNL (tv) nu voormalig PvdA voorzitter Spekman die het over grote maatschappelijke problemen heeft, bv alle kinderen “gelijke kansen” geven. Hij bedoelt dus gelijke uitkomsten. De “onderwijskunde” is verantwoordelijk voor deze misleiding.